Skólablaðið - 01.10.1912, Blaðsíða 4

SKÓLABLAÐIÐ
148
ust, að nú er framburðurinn orðinn alt annar en hann var þegar
ritöldin hófst (á 12. öld); raddhljóðin hafa gerbreist og allur
hljómblær flestra orða að meira eða minna leiti; um það geta
menn lesið í Málfræði próf. Finns, ágætri bók*). Við skiljum
íslendingabók Ara fróða, ef hún er prentuð með nútíðarstaf-
setningu, en kæmi Ari gamli úr gröf sinni og þildi fræði sín,
þá mindum við fátt skilja af því, sem hann færi með.
Hefur þessi míkla breiting verið málinu til bóta? Ölitungu-
mál breitast, látlaust og endalaust; stundum er breitingin til bóta,
en þeim getur líka hnignað. Breitingin á móðurmáli okkar hefur
verið til bóta að sumu leiti; orðaforðinn hefur aukist og hneig-
ingar orðanna eru að verða óbrotnari, auðveldari og reglubundn-
ari í ímsum greinum.
En að eínu leiti hefur málinu ótvírætt hnignað: Það
hefurlátið mikið af hljómfegurð sinni; framburðurinn hefur ófríkk-
að. Þegar sagt er að sum mál sjeu fögur, og önnur Ijót, þá
er aðallega átt við muninn á orðahljómnum. Nú verður því
ekki varnað aö mál breitist, en hver þjóð getur ráðið miklu
um það, hvernig mál hennar breitist, og aldrei hefur þetta verið
jafn auðvelt og nú á dögum, síðan farið var að setja alian æsku-
líð til náms í skólum. Er þá first og fremst að leggja rækt
við fratnbarbinn, hljómfegurð málsins; en þar höfum við verið
gersamlega skeitingarlausir. Við erum sífelt að rífast um rit-
búning málsins, en misþirmum lifandi líkama þess, talmálinu,
gálaust og hugsunarlaust.
Hvað er fagurt og hvað ljótt í framburði? stundum er
það fljótfundið; engum mun diljast að það er hljómþíðara að
segja bar-n, en ekki baddn, havði, en ekki habði, sag-ði, en ekki
saggði; því verður naumast neitað, ef að er gáð, að níi fram-
burðurinn er ifirleitt ljótari, en sá eldri framburður, sem nú-
tíðarstafsetning okkar er helst sniðin eftir; en vitanlega geta oft
*) Finnur Jónsson: Málfræði íslenskrar tuneru. Khöfn 1Q08,