Sovétvinurinn - 01.01.1937, Blaðsíða 18

[Sovétríkin 20 ára].
meti, eitthvað, sem er auðmelt, og þess vegna borgi það
sig bezt að sýna slík leikrit.
Sovét-leikhúsiS er ekki rekið til þess að græða fé á gest-
um sinum, heldur til hins, að gestirnir græði þar andleg
verðmæti. Þess vegna þarf það ekki sífellt að spyrja um,
hvað borgi sig bezt, frá fjárhagslegu sjónarmiði séð, held-
ur um hitt, hvað hefir mest menningargildi. Sé eitthvað,
sem er leikhúsgestunum torskilið, þá er það skýrt fyrir
þeim og yfirleitt séð um, að áhorfendur hafi leiksins full
not. Það er einungis á þennan hátt, sem leiklistin fær leyst
af hendi það hlutverk, sem henni sæmir.
Að baki hverrar leiksýningar liggur feikna starf og nám.
Við barnaleikhúsið í Leningrad, ])ar sem eg vann, voru oft
æfðir kaflar úr leiknum að frumsýningu lokinni, til þess'
að slipa af honum allar ójöfnur og iáta hvert smáatriði
koma sem bezt fram. „Ræningjar“ Schillers vöktu þarna
mikla athygli. En það var heldur ekki kastað höndunum
til æfinganna. Hver einasta hreyfing var ákveðin með sál-
fræðilegri nákvæmni, og þrátt fyrir litskrúð og glæsilega
búninga, þá var það þó ekki hið ytra skraut, Sem bar leik-
inn uppi, heldur listræn efnismeðferð.
„Lear konungur“ og „Romeo og Julia“ eru sýnd kvöld
eftir kvöld fyrir troðfullu húsi. Hver einasti leikari nýt-
ur sérstakrar k^nnslu við hlutverk sitt. Hann verður að
hlusta á fyrirlestra og leiðbeiningar. Hér heima getur hver
Stelpa, sem fæst við að leika Juliu, þvaðrað um sinn per-
sónulega skilning á þessu hlutverki. Um slíkan „persónu-
legan“ skilning varðar leikstjórn Sovétríkjanna ekkert, held-
ur hitt: hver var skilningur Shakespeare’s á Juliu, hver
var tilgangur skáldsins, er hann skrifaði leikritið. í Sovét-
ríkjunum er skoðun Shakespeare’s í meiri metum en „per-
sónulegur“ skilningur einhverrar sérstakrar leikkonu eða
dindilmennis í leikstjórastöðu. Það er viðurkennt, að hafi
skáldverk lifað meðal fólksins i margar aldir, þá sé það
vegna þess, að það eigi í sér fólgna einhverja þá lífsspeki,
sem er síung — að ])að fjalli um viðfangsefni hverrar kyn-
slóðar, ef það aðeins er skoðað í ljósi sögunnar, með þjóð-
skipulagið að baktjaldi. Harmsaga Romeo’s og Júliu gæti
ekki átt sér stað i Soyétríkjunum ,en hún tilheyrir sögu
auðvaldsríkisins og örlögum æskunnar þar, og á þann hátt
— sem saga einstaklingsins í auðvaldslöndunum — snertir
hún Sovétborgarann.
Allir sigildir höfundar eru byltingarsinnaðir — einmitt
þess vegna eru þeir sígildir. Og persónur þeirra eru drama-
tiskar sökum þess, að þær eru i andstöðu við það skipu-
lag og þær erfðakenningar, sem þær eiga við að búa.
Þannig er viðhorf Sovétríkjanna til hinna sígildu höf-
unda. Þau eru hið fyrirheitna land snillinganna.
Listin, sem skapazt hefir í Sovétríkjunum eftir bylting-
una, er ýmist af sögulegum eða agitatoriskum rótum runn-
in. Hún túlkar menningarbaráttu fólksins, sorg þess og
gleði, sigur og töp, fórnir og fagrar hetjudáðir. Þetta er
hin nýja byltingarsaga, — saga Sovétríkjanna. List Sovét-
rikjanna er að vísu misjöfn að gæðum, en ruslið mun sökkva
til botns og hverfa, þar eins og annarsstaðar — og minni
sora hefi eg hvergi séð. Alvara og heiðarleg viðleitni skan-
ar hreinleika. Öll listræn barátta er þrungin háleitri siðfræði
Kvikmyndir Sovétríkjana bera á Sér öll sömu einkenni
og aðrar listir þar í landi. Eitt af eftirtektarverðum við-
fangsefnum þeirra, er að útrýma kynþáttahatrinu úr heim-
inum, enda þekkist slíkt ekki lengur þar.
Þýzkur stúdent spurði mig nýlega, hvort eg hefði ekki
orðið vör við hið ægilega hatur til Þýzkalands, þegar eg
dvaldi í Sovétrikjunum. Þeirri spurningu get eg með góðri
samvizku svarað neitandi. í Sovétríkjunum er litið á þýzku
þjóðina sem fólk, er ratað hefir í hinar mestu raunir, sök-
um þess þjóðfélagsástands, sem hún á nú við að búa.
Fólkið í Sovétríkjunum hatar enga þjóð, hvorki þýzku
þjóðina né aðrar. Þjóðin er að vísu þess albúin, að verja
þjóðskipulag sitt, ef á það er leitað, — berjast fyrir kom-
múnismann. En hún er þess líka fullviss, að eitt sinn
muni þeir dagar renna upp, að engin landamæri aðskilji
l)jóðirnar.
Ég sagði oft við vini mína í Sovétrikjunum: „Nú verðið
þið að koma til Noregs og heimsækja mig.“ — —
„Við komum, þegar engin landamæri éru lengur til,“
svöruðu þeir.
Og þá duttu mér alltaf í hug orð Hinriks okkar Werge-
land, er hann segir, að þeir dagar komi, að rósagerði eitt
dugi til aðgreiningar ríkjunum.
Andrés Straumland þýddi.
Með hverri þjóð um öll Sovétríkin er vaknaður hinn
mesti áhugi fyrir íþróttum. íþróttasýningar eru iðulega
haldnar, og varla er til sú verksmiðja eða iðjuver, að
ekki séu þar íþróttaflokkar.
18