Alþýðublaðið - 03.01.1965, Síða 5

wBwtmm

Samtöl
við sjóinn
í DAG SKEIN SOL
IVIatthías Joliannesson ræðir
við Pál ísólfsson.
Bókfellsútgáfan 1964.
195 bls.
AF fyrirferðarmiklum og fjöl-
breytilegum j'itverkum Matthías-
ar Johannessens felíur mér fyr-
ir mína parta langsamlega bezt
við samtalsþætti hans í Morgun-
blaðinu. Oft eru þeir bezta efnið
í blaðinu og oftast lesnir með
ánægju. Matthías er glöggskyggn
bg hugkvæmur blaðamaður og
ágætlega ritleikinn, — einkum
þó meðan hann heldur sig að
jarðneskum munum en sleppir
„lífi ljóðsins“ og „ljóði lands-
ins“ og öðru þvílíku andríki. Og
Matthíasi er prýðisvel lagið að
bregða upp mannlýsingum í við-
talsformi, oft, með svipsýn af
umhverfi viðmælanda síns. Eg
veit ekki til að neinn íslenzkur
blaðamaður komist neitt nærri
Mattliíasi Johannessen í þessari
list. Samtalslist sína hefur hann
einnig leikið í bókum, læsileg-
um, skemmtilegum, stöku sinn-
um jafnvel fróðlegum; samtals-
bækurnar njóta vel sömu kosta
og blaðaviðtölin. Og Matthías
kann að velja sér frásagnarverða
viðmælendur, menn sem lesanda
leikur hugur á að kynnast, eru
forvitnilegir fyrir verk sín, skoð-
anir, lífsstefnu: Þórbergur Þórð-
arson, Tómas Guðmundsson, Páll
ísólfsson.
Þó skömm sé frá að scgja hef
ég aldrei lesið fyrri samtalsbók
þeirra Páls ísólfssónar og
Matthíasar, sem heitir, æi,
Hundaþúfan og hafið. En er þess
óliklega. til getið að sú bók sé
öllu meiri fyrir sér en í dag
skein sól? Nýja bókin ber þess
sem sagt öll merki að vera eflir-
hreytur annarrar; hún er brota-
silfur á víð og dreif. Hér eru
minningabrot Páis allt frá æsku-
MATTHÍAS JOIIANNESSEN
tíð fram á þennan dag, skoðana-
brot hans um sitthvað sem f.vrir
hefur borið, frásagnir af minn-
isstæðum atvikum og mönnum
sem liann hefur kynnzt við. Frá-
leitt væri að leita að einhverju
tilteknu innra samhengi eða
stefnu bókarinnar; þokki hennar
kemur einmitt til af því að sögu
maður lætur hugann reika víða
og drepur á hvaðeina sem fyrir
honum verður. Kjölfesta bókar-
innar er hins vegar sú mannlýs-
ing sem lesanda birtist í þessum
sundurleitu spegilbrolum. Og
Matthías fellir niinningar, hugs-
anir, skoðanir Páls ísólfssonar í
heillega umgerð: samtölin fara
fram lieima hjá Páli á Stokks-
eyri, á æskustöðvum hans, með
fjöruna, hafið og Surt i baksýn.
Þaðan lætur hann hugann reika
og rifjar upp sitthvað frá löngum
ferli hans heima og erlendis. Og
frásagnir Páls eru skcmmtilegar
aflestrar þó ekki sé allt stór-
mektugt sem ber á góma, þan-
eru mannlegar og hlýlegar og
einatt kryddaðar góðlátu skopi.
Fordildarleysið i frósögnum Páls,
gamansemi þeirra, vegur
skcmmtilega á móti ásæknu and-
ríki Matthíasar og ljóðrænum
stílbrögðum sem oft er teflt á
Jólaóratoría í Kristskirkju
Á jólatónleikum Pólýfónkórs-
ins í Kristskirkju gaf að lieyra
* fyrsta og annan lvluta úr Jóla-
óratoríu Bachs. Stjórnandi kórs
ins er Ingólfur Guðbrandsson svo
sem kunnugt er. Kórnum til að-
stoðar var 22ja manna kammer
hljómsveit að mestu skipuð fólki
Úr Sinfóníuhljómsveitinni og
munu allir hljóðfæraleikararnir
hafa unnið sín störf án endur
gjaids. Þetta kann að koma þeim
mönnum spánskt fyrir sjónir
sem vita að s.l. sumar gengu
talsmenn Pólýfónkórsins á fund
forráðamanna Sinfóníuhljóm-
sveitar íslands og buðu þeim
Samstarf við flutning á Jólaóra
tóríu Bachs. Þessu boði var hafn
að, meðal annars á þeirri for-
sendu að Ingólfur Guðbrandsson
hefði ekkert próf í hljómsveitar
stjórn ■(!). Ekki var það að heyra
á nefndum tónleikum að vöntun
á prófskírteihi hóði Ingólfi við
flutning verksins. Stjórn Ingólfs
einkenndist af mikilli nákvæmni
og tókst flutningur óratóríunnar
vel, ef undan eru skildar eðli-
legar misfellur sem vafalaust
stöfuðu af ónógum samæfinga
tíma. Pólýfónkórinn og Ingólfur
hafa margsinnis sannað að þeir
eru alls trausts verðugir og hefði
mátt ætla að S^nfóníuhljóm-
sveitin mundi með þökkum
þiggja aðstoð þeirra við flutn-
ing merkisverks sem þessa. Ég
er persónulega þeirrar skoðunar
að það hefði beinlínis verið heið
ur fyrir Sinfóníuna að fá að
starfa með landsins ágætasta
kór^ og þeim eina kór hérlendis
sem skammlaust er fær um að
flytja pó'lýfóniska tónlist barokk-
og renaissance tímabilanna. Tón-
Hstarunnendur borgarinnar virð
ast greinilcga vera á annari skoð
un um hæfni og getu Pólýfón-
kórsins en forráðamenn Sinfón-
íunnar, því Kristskirkja var troð
full á tvennum tónleikum kórs-
ins þrátt fyrir ofstopa veður.
Menningarleg forpokun ríður
ekki við einteyming á íslandi.
Með einsöngshlutverk fóru
Guðrún Tómasdóttir (Sópran -
alto), Sigurður Björnsson (tenor)

og Halldór Vilhelmsson (bassi).
Meðferð Guðrúnar á verkefnum
sínum var máske Það Sem mest
kom á óvart og mun það einkum
vera vegna þess< hve sjaldan okk
ur gefst tækifæri á að.heyra þessa
ágætu söngkonu.Tónlist sem þessi
er Hér var flutt virðist falla ein-
staklega vel við rödd Guðrúnar
og væri fengur í að heyra meir
til hennar á þessum vettva'ngi.
Söngur Sigurðar einkenndist
af öryggi og smekkvísi, og er
það greinilegt að rödd hans nýt
ur sin mun betur í kirkju en
konsertsal. Lítt þekktur en vax
andi söngvari fór með bassa
hlutverkið og skilaði því af mik
iíli smekkvísi. Rödd Halldórs er
falleg en berst ekki ennþá nægi
lega vel. Hér er um að ræða
hljóðfærilegt atriði og mun vænt
anlega verða nokkur breyting á
þegar röddin fær meiri fyllingu
sem kallað er. Mun afstaða yfir
tóna þá breytast á þann veg, að
oddatölutónar fái meiri í tök í
raddblænum en þeir nú hafa.
Söngur kórsins var mjög góð
ur og máske beztur þegar undir
leik sleppti. Allir þeir sem stuðl
uðu að þessum hátíðlegu ljyöld
stundum eiga miklar þakkir
skyldar þó fyrst og fremst stjórn
andinn Ingólfur Guðbrandsson.
Jón S. Jónsson.
DR. PÁLL ÍSOLFSSON
tæpasta vað. Þannig er þessi bók
samflétta af ólíkum toga; það
eru ólík öfl sem halda henni i
jafnvægi. En þetta jafnvægi
lánast: það skiptir mestu um
bókina.
Skoðanir eru vandmeðfarnar i
samtali, ekki sizt samtali, sem á
að koma í blaði eða bók. Slíkt
samtal verður sjaldnast tilefni
til að krýfja mál til mergjar, tæki
til skoðanamyndunar; öllu held-
ur tækifæri að leika orðalcikjum,
slá fram fullyrðingum sem aldrci
eru ræddar til hlítar, bregða upp>
hugmyndum. Ætti þvílíkt saíntal
að lánast yrðu að fara sárnan;
óvenjuleg einurð og þrákelkni
blaðamánns og eftir því óvenjn-
leg hreinskilni og þolinmæði
hins sem fyrir svörunum verður.
Og báðir yrðu líklega að veröí
í rökvísara lagi. Fráleitt væri-
það sanngjarnt að fara að eirt-
angra skoðanabrot Páls ísólfs-
sonar í þessari bók og ræða þaw
sér í Iagi, enda er henni varla
ætlað að flytja skoðanir eð'a
kenningar; liugsanir hans hér i
bókinni eru aðeins einn þáttur
í lýsingu hans. Lítið dæmi þe«9
arna er ádrepa lians í fyrsía
kafla bókarinnar um þjóðlega
tónlist svokallaða. Sjálfsagt er
þetta skoðun, og sjálfsagt má
styðja hana rökum; en til þess
þyrfti að setja hana fram í ein-
hverri áþreifanlegri mynd en
hér er gert, styðja dæmum,
koma við rökum og gagnrökum.
Þar væri kannski komið heilt
bókarefni. Eflaust væru slíkar
samtalsbækur hugsanlegar og
gætu orðið skemmtileg tilbreyt,-
ing í samtalsbókmcnntunum. En
þessari bók er stefnt að manni
fremur en kenningu, frásögn
frekar en umræðu, og það er auð
vitað gott og gilt.
í dag skein sól er snýrtilega
gefin út af Bókfellsútgáfunni,
myndakostur mikill og fjölbreyti-
legur, prentun í bezta lagi, En
prentvillulaus er bókin ekki
frekar en aðrar.
Ó.J.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ — 3. janúar 1965 5