Alþýðublaðið - 05.01.1965, Blaðsíða 7

Flaustur
Gunnar M. Magnúss:
ÁRIN SEM ALDREI GLEYMAST
ísland og heimsstyrjöldin síðari.
Skusrg:sjá 1964. 368 bls.
Ýmiskonar blaðamennska ger-
ist sí og æ fyrirferðarmeiri í ís-
lenzkri bókagerð og miklu víðar
en í samtaisbókum sem einatt
vekja þó mesta athygli. Margt
það sem skrifað er um svokölluð
þjóðleg fræði er af blaðamennsku
toga, stundum með áherzlu æsi
frétta. Stundum er saga liðinna
alda skráð í fréttaformi; og sam-
tímasaga hefur einnig verið gerð
í þeirri mynd. Og nú fyrir jólin
kom út saga stríðsáranna á ís-
landi eftir Gunnar M. Magnúss
sem hann byggir raunar á fyrra
riti sínu um sama efni, Virkinu
í norðri.
Það heitir svo í formála að þetta
rit sé gert og gefið út í tilefni
þess að 25 ár eru liðin síðan
styrjöldin hófst; því sé ætlað að
rekja ,„að nokkru hin mestu og
afdrifaríkustu mál er snerta ís-
land á þessu tímabiii." Áhugi
útgefanda á þessari minningu er
skiijanlegur, styrjaldarbókum
er vís eftirtekt og
sala; og sízt er hann lastandi.
Okkur væri einmitt þörf á grein
argóðu yfiriítsriti um hernámsár
in( söfnun og könnun aðgengiiegra
heimilda um það er þá .gerðist,
lýsing helstu atburða sjálfra, or-
saka þeirra og afleiðinga. Það mun
fiízt ofmælt að stríðsárin séu ein-
hver afdrifaríkasti tíminn í sögu
okkar á seinni öldum; samfelld
fiaga þessara ára yrði sjálfsagt til
að auðvelda okkur skilning þeirra
og margs þess sem síðan hefur
gerzt. En bók Gunnars M. Magnúss
reýnir ekki til að rækja neitt
þvílíkt. hlutverk, lætur sér nægja
að stikla flausturslega á sumum
stríðsfréttum, og þá helzt þeim
sem mesta athygli hafa vakið í
svip. Hún er afleit bók fyrir það
eitt að svíkjast undan verki sem
þörf væri að vinna. Og höfundi
verður það heldur ekki til rétt-
lætingar að honum auðnist læsi-
leg frásögn minnisverðra tíðinda
frá örlagaárum. Ekkert slíkt tekst
í þessari bók( og hjálpast líklega
að klaufadómur höfundarins og
flaustur mikið við gerð bókarinn
ar.'
Gunnar M. Magnúss byrjar bók
sína með frásögnum af aðdrag-
anda stríðsins hér á landi( segir
síðan rækilega frá sjálfum her-
námsdeginum, og síðar í bókinni
er allítarleg fráspgn af komu
Bandaríkjamanna hingað til lands.
Hann gerir nókvæmlega grein fyr
ir skipssköðum.og mannfalli íslend
inga í stríðinu, néfnir flestalla
með nafni sem féllu, „af hernaðár
ástæðum “ eins og hann orðar það.
Þá er sagt frá björgun útlendra
manna, njósnum Þjóðverja á ís-
landi og loftárásum þeirra hingað
og hertöku íslenzkra manna í stríð
inu. Inn á milli er svo lausléga
fjallað um önnur efni, þar á með
al er kjamsandi kafli um skipti
setuliðsins og íslenzkra kvenna.
Vitaskuld em þetta frásagnarverð
tíðindi og ekkert móti því að rifja
þau upp. En Gunnar M. Magnúss
sér hvergi nema yfirborð hlutanna
lætur sér nægja að rekja atvik
samkvæmt aðgengilegustu sam-
tíðarheimildum, fréttum blaða,
opinberum skýrslum, frásögnum
sjónarvotta. Margt tekur hann upp
orðrétt eftir þessum heimildum
gagnrýnis- og úrvinnslulaust; en
hvergi er reynt að skyggnast dýpra
eða leitað nýrra heimilda, Og þar
Við bætist að hann er óleikinn rit
höfundur, kann ekki að gera grein
armun aðalatriða og smámuna,
hefur stirðbusalegt málfar óg
hættir við ambögum. ^Mannfjöld
inn draup höfði. aivöruþungur,"
segir hann á hátíðlegri stund; og
annað er eftir þessu. Kaflinn um.
viðureign stórskipanna Bismarks
og Hoods (sem ekkert kemur her

.
mmmá" I m
íl.u
■ '.ívtSiíí;;
fiipSPS?
•»* m i
*:
Hermannatjöld risu víffsvegar í Reykjavík og í nágrenni borgarinnar.
námi íslands við) er kannski bett
dæmi um klaufahátt höfundar-
ins. Þar væri tilefni greiðrar og
spehnandi frásagnar, en Gunnar
M. Magnúss tapar sér strax í
smámunavafstur og getur ekki
einu sinni lýst skipunum svo að
munur þeirra verði ljós. Þama
sést glögglega munur góðrar og
vondrar blaðamennsku.
Ég treystist ekki til að dæma
um sanngildi frásagnanna í þess
ari bók, en vænti ég þess áð rétt
sé sagt í meginatriðum. Hitt er
fulikomlega Ijóst að hér er ekk
ert mat þeirra tíðinda sem frá
segir, hvað þá að rök þeirra séu
könnuð eða ályktanir dregnar af
þeim. Og bersýnilegt er það að
þetta rit er. ,ekki úrvinnsla Virk-
isins í norðri, en endurprentun
á sumum þáttum þess. Hefði þó
því riti sannarlega ekki veitt af
hreinskrift, Og sannarlega væri
hér þörf á nýju riti um þessi efni,
samfelldri sögu hernámsins á ís-
landil Gunnar M. Mlagnús# og
bókaútgáfan Skuggsjá hafa fremur
kosið að gera sér mat lir æsi-
gildi stríðsfrétta. Og mistekizt.
Bókin er hirðuleysislega gerð úr
garði, ljótt línubrengl á fýrstu
síðu og síðan nógár prentyillur.
Myndakostur er allmikill í bók-
inni en engin myndaskrá; ekki
heldur registur sem væri þó naúíþ
synlegt ef einhverjum skyldi ein
hverntíma detta í hug að nota
bókina tif einhvcrs. Ó.J.
Orðuveitingar
FORSETI ÍSLANDS hefur í dag
sæmt - eftirgrefnda riddarakróssi
hinnar íslenzku fálkaorðu:
-Egil Viihjálmsson, forstjóra, fyr-
ir störf- á sviði bifrelðáiðnaðar
Ingivar Villvjáimsson; útgerðar-
mann, fyrir störf að -sjávarútvegs-
málum. -
Jóhannes Gunnarsson, biskup,
fyrir störf sem kaþólskur biskup.
Jónas Jónssson, bóndi, Hrauni,
Öxnadai, fyrir búnaðarstörf.
Sigríði Eiríksdóttur, hjúkrunar-
konu, fyrir hjúkrunar- og heilsu-
- verndárstörf. ...___
Sigurð B. Sigurðsson, ræðis-
mann, fyrir störf á sviði vcrzlun
ar- og viðskiptamála.
Sigurjón Sigurðsson, bónda
Raftholti, Rang., fyrir búnaðar- cg
félagsmálastörf.
Sveinbjörn Oddsson, bóka-
vörð, Akranesi, fyrír störf í þágu,
verkalýðshreyfingarinnar.
Svein B. Valfells, iðnrekanda,
fyrir störf á sviði iðnaðar og verzl
unar.
Þórarin Sveinsson, kennara, Eið;
um, fyrir æskulýðs- og íþrótta-
störf.
Þórð Þorbjarnarson, dr. phih
Framhald á síffu 10-

□ □ □ □ D □
Þegar álagning tekjuskatts
og útsvara lá ljós fyrir á s.l.
sumri, þótti mörgum nærri
sér höggvið í álögum.
Mömnum blæddi í augum,
hvílík býsn þeir urðu að greiða
til ríkis og sveitarfélags síns,
©n í þeim umræðum vildi
gleymast, hvílíkar kröfur gerð
ar eru til þessara aðila um
framkvæmdir og þjónustu, sem
kosta of fjár.
Inn í þessar umræður bland
aðist — sem auðvitað var
mál málanna, en varð í reynd
meir eins og útlát á gremju
fólksins*— hve langt er enn
í landf og álagning opinberra
gjalda komi réttlátt niður eft
ir gjaldþoli og gjaldgetu manna.
í sambandi við þessl mál
hefur stjórnarandstaðan — og
þá alveg sérstaklega Framsókn
freistað þess að notfæra sér
gremju fólksins yfir þungum
álögum, fylgi sínu til> fram-
dráttar. Sem sýnishorn af
vinnubrögðum má geta þess,
að Framsókn hefur lagt til, að
hvorttveggja væri lækkað á
fólki — tekjuskattur og út-
svar yfirstandandi árs — að
því er skilst að ákveðnum
hundraðshluta hjá hverjum
gjaldþegn — en hvergi sagt,
hvar ríki og sveitarfélög skuli
þá taka tekjumissinn eða
hvernig mæta honum, og á
þó hvert mannsbarn að vita
að tekjum þessara aðila er
fyrirfram ráðstafað með fjár-
lögum og fjárhagsáætlunum.
Átti að hætta við einhverj
ar framkvæmdir og þá hverj
ar?
Eða átti að draga úr ein-
hverri þjónustu og þá hvernig?
Engar tillögur komu frá
stjórnarandstöðunni um slíkt,
og lá þá beinast við að álykta
að þessir tillögumenn um
lækkun álags tekjuskatts og
útsvars í ár vissu af því örugg
lega, að skattarnir gæfu ríki
og sveitarfélögum stórum meiri
tekjur en áætíað hefðí verið
til útgjaldanota og því mundi
mikill tekjuafgangur v.erða á
ársbúskapnum nema talsverð-
um hluta teknanna yrði skilað
með lækkun álaga,
Nú lesum við hins vegar,
að fjárveitingarnefnd - alþingis
vanfi enn um 300 milljónir kr.
til aff koma fjárlögum 1965
hallalaust saman. Og hvorki
fuliLtrúar Framsóknar né Al-
þýðtibandalfcgs benda nú á
neinar ofteknar milljónir í
tekjuskatti í ár, sem brúað
gætu þetta bil. Voru þær þá
engar? Qg hafi þær engar ver
ið, hvers konar ábyrgðartil-
finning gagnvart fjárhag lands
ins lá að bakj lækkunartillögun
um í sumar?
Nýlokið er hjá bæjarráði
Akureyrar — en það skipa að
meirihluta. Framsóknarmenn
og kömmúnistar — fyrstu gerð
fjárhagsáætlunar Akureyrar
1965. Gert er þar ráð fyrir
verulegri útsvarshækkun frá
yfirstandandi ári. Hvað hefur
þá orðið af ofteknu milljónun-
um hans Dags í bæjarsjóð?
Hvi notar meirihluti Framsókn
ar og kommúnista í bæjarráði. J
Akáíreyrar sér el^ki aðstöðu
sína til að leiðrétta skattpíning
ríkisstjómarinnar, sem þessum
aðiluln varð tíðrætt um á ,
líðandi ári? Eða var allt taljJ
þein^ ábslgðarlauflt gaspur,
sem þeir verða að urða undir t.;
enn þærri útsvörum en í fyrra? r J
Það væri fróðlegt að fá nán v,J
ari skýringar á þessu. - (Alþin.).
MMMMMMMMMMWMMMWMMMMMMWMMMWMtMMMMWWWMMtWMMWHMMMMMWWWMMWMWMMMWMWMMMMMMMtMMMMtWWMMWMMMÍn
mM
ALÞÝÐÚBLAÐIÐ — 5. janiíar 1965 f

i HJi