Alþýðublaðið - 02.03.1965, Qupperneq 8

CHtNA
NORTH
;.VIET
• { NAM
burma
THAILANO
\ CAMBODIA /<
rS0UTH
VIETf
MALAYA
borneo
MmiiroiiiiiiMiiiiiiiiiMiiiiiMiiiiiiiittiiiiwiiMimiiiiiiiiiiiiEiMiamiiiiiMiiMiiiiiiftiiiimisiiiiiiiraiiiiiiiiíiiiiiiiiiiiiiMiiiMM
TORVELDIN OG
U Thant og öryggisráðið á fundi
NÍTJÁNDA Allsherjarþing SÞ
ákvað að fresta fundum um óá-
kveðinn tíma 18. febrúar síðast-
liðinn, en þá hafði starf þess ver-
ið lamað í tvo og hálfan mánuð.
Nefnd 30 manna á að reyna að
finna iausn á fjárhagsdeilu
Rússa og Bandaríkjamanna inn-
an ramma nýskipunar um frið-
argæzlu í framtíðinni.
Hins vegar hefur verið gert
ráð fyrir, að Bandarikjamenn og
Rússar komist fyrst að einhverju
samkomulagi sín í milli, og hugs-
anlegt er talið að þetta takist,
því að þeir eiga ekki lengur á
hættu að bíða álitshnekki eins
og óhjákvæmilega viMst eftir
þróun mála á undanfömum
mánuðum.
Síðan vona menn, að 19. Alls-
herjarþingið geti aftur komið
saman til funda, í síðasta lagi í
haust eða skörnmu áður en 20.
Allsherjarþingið hefst og máð
þar með að nokkru leyti burtu
þann smánarblett, sem þingið
hefur fengið eftir að hafa setið
ráðalaust á fundum í tíu vikur.
Lok síðasta fundarins voru með
áhrifamiklum hætti. Þegar sam-
komulag þetta hafði tekizt reis
fulltrúi Albaníu á fætur og
reyndi að spilla samkomulaginu.
Hann sagði, að samkomulagið
gengi í berhögg við hagsmuni
þá, sem smáríki ættu tengda
við SÞ, og sýndi hreinlega, að
Rússar og Bandaríkjamenn segðu
Allsherjarþinginu fyrir verkum.
Þetta var í sjálfu sér athygl-
isverð athugasemd^ því að
mörgum hefur fundizt, að risa-
stórveldin tvö vildu takmarka á-
hrif Allsherjarþingsins í fram-
tíðinni. En það var ekki þessi
athugasemd sem hafði áhrif, —
heldur hitt, að menn voru sann-
færðir um, að Pekingstjórnin
stæði á bak við Albaníu og vildi
koma SÞ fyrir kattarnef með
því að koma til leiðar beinu upp-
gjöri milli Bandaríkjamanna óg
Rússa.
En þá sameinuðust fulltrúar
alira landa og reyndu að gera
allt sem i þeirra valdi stóð.
Bandaríkjamenn féllust jafnvel
á að Frakkar og Rússar fengju
að greiða atkvæði, þó þeir hefðu
barizt gegn því síðan 1. desem-
ber. Að vísu var atkvæðagreið-
sla aðeins um dagskráratriði og
var það þess efnis, að hafnað
yrði tillögu Albana um að sam-
komulagið yrði fellt- En í fyrsta
skipti á 19. Allsherjarþinginu
var gengið til atkvæða, að vísu
einnig í síðasta skipti.
★ SLÆMT FORDÆMI. 1
Fulltrúi Albaníu reis á fætur
og viðurkenndi ósigur sinn. En
áður en hann settist, lét hann.
þau orð falla, að gabb Banda-
rikjamanna hefði að minnsta
kosti komið greinilega í ljós,
því að allir hefðu greitt atkvæði
Og enginn verið sviptur atkvæð-
isrétti eins og Bandaríkin hefðu
krafizt.
Og Albaninn hafði vissulega
nokkuð til síns máls. Greinilega
kom í Ijós, að hótanir og festa
stjórnarinnar í Washington voru
að sumu leyti gabb. Þegar til
kastanna kom, vildu Bandaríkin
engan veginn uppgjör við Sovét-
rikin um fjárhagsvandamálin.
Deilan hefði getað riðið SÞ að
fullu og það vildu Bandaríkin
ekki. Þetta hreinsaði loftið að
nokkru, því að margir höfðu ótt-
azt, að kannski teldu Bandarík-
in sig litlu skipta hvort SÞ lifði
áfram eða ekki.
★ STÓRVELDIN RÁDA
FRAMTÍÐINNI.
KASTLJÓ
við áhrif „heimsvaldaaflanna”
eins og Kínverjar orða það, verði
ekki æ fleiri vanþróuðum smá-
ríkjum freisting.
Því er það engum vafa undir
orpið, að Bandaríkin og Sovét-
ríkin verða að bera ábyrgðina á
því, að SÞ þróist áfram í átt
til gagnlegra alþjóðasamtaka.
Annars er ljóst, að þessi tvö ríki
eiga sameiginlegra hagsmuna
að gæta í þessu máli sem öðr-
um. Þetta hefur lengi verið vit-
að og hin fráleita deila um fjár-
hagsmálin virðist því enn frá-
leitari en ella og að sumu leyti
• ábyrgðarlaus. Þar sem þessu er
nú vonandi lokið, finnst mönn-
um að deilan hafi leynt öðru,
sem er undir yfirborðinu.
að þróunarlöndin sem heild
láta engan stjóma sér. Kína, sem
er utan SÞ, getur leyft sér að
höfða til þess kvikasilfurskennda
fyrirbæris, sem ber heitið þró-
unarlöndin, á vettvangi SÞ. —
Vafasamt er, hvort Kínverjar
gætu það ef þeir fengju aðild
að SÞ.
Og það er nú greinilegt, að
bæði Bandaríkjamenn og Rússar
telja gagnslaust og beinlínis
hættulegt að taka þátt í slíkum
leik. Því má gera ráð fyrir, að
upp frá þessu muni þeir beita
sér fyrir því, að áhrif AUsherj-
arþingsins verði skert og Örygg-
isráðið fái sitt fyrra valdamikla
hlutverk.
Það var auðvitað slasmt að
gabb Rússa kom ekki fram. —
Rússar höfðu hótað að segja sig
úr SÞ, ef fallizt yrði á viðhorf
Bahdaríkjamanna í fjárhagsdeil-
urmi. Að vísu kom áhugi Rússa
á 'málamiðlun greinilega fram,
þe|:ar albanski fulltrúinn reyndi
að spilla öllu samkomulagi. En
þáð liefði verið miklu betra fyrir
SÞ, ef örugg vísbending hefði
feiigizt um, að Rússar væru að
gabba, þegar þeir hótuðu að
segja sig úr samtökunum.
Því að það hefur verið baga-
legt fyrir SÞ að risastórveldin
hafa haft í hótunum og sett úr-
slitakosti. Þau hafa gefið slæmt
fordæmi. Og þetta hefur orðið
til þess, að mörg smáríki eru
ráðþrota og haldin beiskju. Þau
verða lengi að ná sér eftir von-
brigðin.
★ ÓHÁÐ ÞRÓUNARLÖND.
ÓRVGGISRÁÐH) FÁI
VÖLDIN.
Skyldu menn ætla, að tímabili
sé lokið í sögu SÞ? Tímabili,
sem hófst um 1950, þegar Rúss-
ar beittu þráfaldlega neitunar-
valdi sínu í Öryggisráðinu og
völd Allsherjarþingsins jukust á
næstu árum. Á þessum árum
gátu Bandaríkin gert ráð fyrir
meirihluta á Allsherjarþinginu.
Þessu er nú lokið með tilkomu.
hinna mörgu, þrótunarlanda í
samtökin. Þótt staða Rússa hafi
þar með batnað geta þeir síður
en svo gert sér vonir um að fá
meirihluta sjálfir.
í fyrsta lagi reyna Kínverjar
á bak við tjöldin að hrifsa til
sín hlutverk forystulands þróun-
arríkjanna. En mikilvægast er,
SÞ var komið á fót til að varð-
veita heimsfriðinn og það verð-
ur áfram hlutverk þess. Spurn-
ingin er aðeins sú, á hvern hátt
samtökin geta bezt gegnt þessu
hlutverki við ástand það, sem nú
ríkir. Upphaflega var talið, að
ekki væri hægt að varðveita
heimsfriðinn án þess að stór-
veldin væru sammála í grund-
.vaUaratriðum. ■
Þess vegna fengu þau neitun-
arvald í Öryggisráði, sem hafði
úrslitavald í öllum málum. Hins
yegar lamaði stefna Rússa ÖÚ
störf SÞ og um skeið var reynt
að sniðganga neitunarvaldið með
því að auka áhrif Allsherjar-
þingslns. .
Frh. á 13. síðu.
Stórveldin
Kínverjar reyndu að leika á
strengi þessarar óánægju með
tilstyrk bandamanns sins, Al-
baníu. Máritanía var eina ríkið,
sem studdi Albaníu, en fjórtán
önnur ríki sátu hjá við atkvæða
greiðsluna og fulltrúar tveggja
ríkja voru fjarverandi. Þetta
minnir á, að þrátt fyrir allt hef-
ur Peking-stjórnin áhrif á vett-
vangi SÞ.
Indónesía hefur nú sagt sig
,úr SÞ í mótmælaskyni við kjör
fulltrúa Malaysíu í Öryggisráð-
ið. í þessu tilviki má einnig
greina áhrif Kinverja. Og risa-
stói-veldin tvö, Bandaríkin og
Sovétríkin, verða að stunda
mjög erfiða jafnvægislist í fram-
tíðinni til að firra því, að hug-
myndir um stofnun nýrra sam-
einaðra þjóða, sem lausar séu
Kort af Vietnam.
ATHYGLISVERT er i sam-
bandi við Vietnam-deiluna, að
Bandaríkjamenn eíga í deilu við
Kínverja en að þessi tvö stórveldi
kommúnista eiga jafnframt ó-
líkra hagsmuna að gæta. Þrjú
stórveldi deila um áhrif.
Skoðanir kunna að vera skipt-
ar um raunveruleg markmið
Kinverja, en þeir gera áreiðan-
lega þá lágmarkskröfu, að banda
rískum áhrifum í Vietnam verði
útrýmt. Markmið Bandaríkja-
manna er hið ’gagnstæða: Að
koma í veg fyrir að Vietnam
komi t undir áhrif Kínverja. —
Rússar hafa greinilega það mark
mið, að hvorki Kínverjar né
Bandaríkjamenn verði alls
ráðandi. j
Rússar standa því mitt á milli
og koma fram í hlutverki sátta-
semjara og milligöngumanns.
Kínverjar vilja fá þeirri lág-
markskröfu sinni framgengt, að
Bandaríkjamenn hverfi frá Viet-
nam, en Bandaríkjamenn. gætu
sætt sig við það, að bundinn yrði
endi á áhrif Kínverja. Grund-
völlur fyrir lausn virðist því
vera í mótun. Gagnkvæmur
brottflutningur hersveita og
8 2. marz 1965 — ALÞÝÐUBLAÐIÐ