Alþýðublaðið - 05.06.1965, Blaðsíða 8

'TANNHVASS, — en þó Ijúfur
á manninn; dyggðugur borgari en
þó margbrotinn listamaður Hann
• r
kémur sjálfur til dyranna í Barma
hljð 18, — eins og hann er klædd
ur: Jóhann Briem. Þessa dagana
synir hann í sýningarglugga
Moggans. Samt höfum við hann
gfunaðan um að vera ekki alltof
íhaldssaman í skoðunum. Han(n
er af árnesku prestakyni og rit-
höfnndur og Grænlandsfari í
þókkabót. Mvndir hans eru lit-
sterknr og þokkafullar. Maðurinn
hárprúður og kempulegur- Með
öðr>'m orðum: gult, rautt, grænt
og blátt . . .
— MiJllistríðsárin eru mitt
tímabil, segir Jóhann Briem, sem
nú er kominn hátt á sextugsald-
ur. Ég var orðinn fullþroskaður,
þegar listin fór að breytast eftir
stríðið. Listin á íslandi var alltaf
töluvert á eftir tímanum. í stríðs ,
lok hlupu íslendingar yfir 30 ára
tímabil í listasögunni; millistríðs
árin komu aldrei til íslands,
þannig að þau settu svip sinn á
listina.
Og listamaðurinn heldur áfram:
— Maður vinnur meira eftir
því, sem maður eldist. I Þýzka-
landi, — þegar ég var þar 1929
— ‘34 — var talið, að málarar
væru beztir fertugir, en aftur á
móti segir Þorvaldur Skúlason,
að í París sé talið, að menn geti
ekkert málað fyrr en þeir séu
komnir um fimmtugt. Auðvitað
vex æfingin með aldrinum, og ef
menn fara ekki að slá slöku við
í staðinn, ættu þeir hiklaust að
geta’ bætt sig. Afturför stafar af
því, að þegar menn fá æfingu,
hætta þeir stundum að vanda sig,
—1 fara'að verða kærulaúsir. Ann
ars gerist afturförin með tvénn-
um ólikum hætti: í gamla daga
stöðnuðu menn og fóru að end-
urtaka sjálfa sig, — en húna
er hættan sú, að þeir ari að
tileinka sér hið nýja án þess að
leggja fyrst . grundvöllinn, —
vilji verða ungir öðru sinni. Ég
tel stökkbreytingar alls ekki eiga
við í málaralist heldur. hægfara
þróun.. Ef. menn verða hrifnir.af
einhverju nýju, er allt í lagi að.
mig. í júlí er ailt litlaust. Það er
ekki fyrr en seinni partinn í
ágúst, að aftur kemur litur-í nátt
úruna.
— Þú segist aðeins mála innan
húss? Tekurðu aldrei liti þína og
léreft og labbar -þig út í. haga

ísÆ

'þ-C;:'
„List og fegurð er tvennt ólíkt. Og það
er hreinn misskilnlngur sem margir
hafa sagt, að það sé einhver list í náttúr
unni. Öll list byggist á mannlegri til-
finningu".
reyna það, — en fyrst verður að
undirbúa jarðveginn: plægja,
herfa og sá. Ella verður allt í
lausu lofti, — án nokkurrar li-st
rænrar alvöru.
Hitt ber svo stundum við á efri
árum — eins og læknar og fleiri
þekkja, — að augasteinninn guln
ar, og hjá málurum verður afleið
ingin sú, að allir litir renna út í
fjólublátt. Af málurum, sem orð
ið hafa fyrir þessu, má t. d. nefna
þá Renoir og Zartmann, — hjá
báðum gulnuðu augun og útkom-
an varð sú, að myndir þeirra fóru
að þykja slæmar: Fólk sætti sig
ekki við fjólubláa litinn!
Málarinn situr andspænis mér
v:ð borðið og styður hönd undir
kinn. Hann er djúpt hugsi og sóm
ir sér vel í því sérkennilega um
hverfi, sem hér gefur að líta: Lit
illi stofu með stórum og fornfá
legum húsgögnum úr dönskum
viði; glugga, sem veit út að græn
um garði og Borgundarhólms-
klukku, sem slær sex þuns högg.
Mér verður starsýnt á trén fyr
ir utan og fyrr en mig varir, hef
ég spurt:
— Hvenær rpálar þú helzt,
Briem?
Jóhann kippist við í sætinu. —
Málar, segir hann. Ja, það er
bezt að mála seinni part sumars
og svo á útmánuðum. Þá er birt-
an bezt. — Um háveturinn mála
ég hins vegar ekkert. í marz og
september eru litimir beztir —
svona í kringum sólstöðurnar. En
þó að ég máli aldrei nema inni,
hefur það samt áhrif á mig
hvernig litirnir eru í kringum
Jóhann Briem, listmálari
— að dæmi þeirra Ásgríms og
Kjarvals?
— Nei, hlær málai’inn. Ég mála
aldrei nema innanhúss óg get
aldrei málað með fyrirmyndir fyr
ir framan mig. Það kostar að vísu
dálítið átak að byrja að mála eftir
eigin hugmyndum, þegar .maður
hefur vanizt fyrirmyndum,.en kem
ur árciðanlega til með að borga
sig. Og ég er á móti því, að mál
arar máli úti. Það gerir birtan.
Ég held til dæmis, að Ásgrímur
— þó að flestir haldi, að hann
hafi málað úti — hafi alltaf lok
ið við myndir sínar i-nni. Sama er
að segja um Kjarval.
Sannleikurinn er sá, að mynd,
sem máluð er úti, verður að
standa úti. Mynd verður ávallt að
málast í þeirri birtu, sem hún á
að standa í. Við það, að mynd
kemur í bjart ljós, lýsast ljósu lit
irnir en þeir svörtu verða eins
þannig að hlutföllin raskast.
Þetta skemmir málverkið, — ger
ir það öðru vísi en málarinn vildi
hafa það. Þar með er allt unnið
fyrir gýg.
— Ástandið í dag, spyr ég og
horfi á gamla dragkistu í hornl.
Hefirðu einhverja skoðun á því?
— Listin stendur áreiðanlega á
lágu stigi í heiminum í dag, svar
ar málarinn snöggur upp á ]ag-
ið. Hún stendur áreiðanlega á
lægra stigi en verið hefur. Nít-
jánda öldin dýrkaði það, sem fag
urt er, en seinni liluti þeirrar
tuttugustu a.m.k. forðast allt, sem
er fagurt. Það gerir gæfumuninn.
Og þegar aldarandinn er þannig,
er enginn jarðvegur fyrir list: Á-
hugi manna er allur í geimskot-
um og gervitunglum.
Annars efast ég ekki um, að
listahæfileikar éru engu minni én
g 5. júní 1965 - ALþtÝÐUBLAÐJÐ