Alþýðublaðið - 11.06.1965, Blaðsíða 8

maðurinn, sem býr til myndir í þessum stíl.
Þessi mynd er eftir J. R. Soto og heitir Vibration Structure.
Hreyfilist mætti kalla þetta afbrigðl
myiidlistar; erlendis tíðka Sistamenn
m|ög stfil þennan og hér gefst ísEenzk-
ibm lesendum kostur á að kynna sér
hann.
HREYFING — og það er, sem
hreyfilist gengur út á — er alls'
ekki nýjung í sögu myndlistar eða
höggmynda. Það, sem nýtt er, er
hin sviflétta, leiftrandr fram-
kvaemd hreyfingarinnar.
Hreyfing hefur aldrei fyrr verið
túlkuð á þennan hátt í listum:
Hún hefur að vísu verið fest á
léreft eða henni lýst — eins og
í „Þjónustustúlka hellir niður
mjólk“ eftir Vermeer, þar sem
mjólkurstraumurinn er ’svo stríð-
ur, að manni er ekki fvlliíega ljóst,
hvórt hann liggur úr skjólunni
eða í hana eða í ^Vatnáliijum"
Monets, þar sem náðst hefur á
eftirminnilegan hátt hreyfing sól-
ar á vatnsfleti; góður fulltrúi
■ mynda sinnar tegundar. Éinnig
má í þessu sambandi r>efna mynd-
' ir eins og „Rigningu" eða „Straum
og hraða“ eftir Turner; „Nakin
kona klífur stiga" efRr Huchamþ
og „Samræmi í geimnum" eftir
Boccini.
Túlkun hreyfingar í myndlist og
höggmyndalist var allt annað en
raunveruleg, þangað til hrevfilist-
in kom fram á sjónarsvið!ð- ítölsku
fútúr:starnir höfðu bó stiTið
stærsta skrefið framávið. þegar
þeir hættu að ,.festa“ hrevfinguna,
en fóru þess í stað að tiá hana.
Meðan Pieasso og kúhistarnir
breyttu eftir setning'mni- „Mér
ber ekki að lýsa hreyfingunni en
að gera hana eðlileea: mitt er að
festa hana“, gáfu fútúvistarnir út
svohljóðandi yfirlýsineu: ..Hreyf-
ing sú, er við viljum framleiða á
léreftinu á ekki framar ^að verða
föst hreyfing venjuless hvngdar-
afls. Hún á að verða siáif <=kynjun
hins aflræna gædd eiPfðarlöngu
lífi“.
Pútúristarnir voru innhlásnir af
vélinni. Þeir tilbáðu hað afl og
þann hraða, sem vélin vr fulltrúi
f.vrir; síðar urðu kons‘rúkfívist-
arnir fyrir áhrifum af Hlvist henn
ar, gerð og persónulevsi. t báðum
þessum stefnum felast fvrirboðar
hreyfilistarinnar.
Fútúristarnir sýndu. ekki það,
sem fólst í hreyfingunni — hvorki
með því að sýna hin mismunandi
stig hreyfingarinnar hvor' af öðru
né með því að mála í kraftmiklum
dráttum hin fallandi hlut í fall-
stefnu. Samt sem áður var mikil
hreyfing í verkum heirra, sem
hlaut að vekja athygli þeirra, sem
á þau horfðu.
Innleiðsla hreyfingarinnar í list
ina byrjaði raunverulega með verk
um sumra hinna rússnésku kon-
strúktívista. Rodehenko átti þar
merkilegan hlut að rriáli með auð-
særri getú s:nhi til hrevfHistar.
Og Alexander Caldér bætti um
brautryðjandastarf hans með eig-
in samblandi draumlyndis og hug-
> -mynda. Galder gerði heila mynda-
syrpu, sem sýnir þróun hreyfilist-
arinnar frá upphafi. í dág ér það
hins vegar Gregório Várdanega,
sem m. a. ber einna hæst : þess-
um efnum vegna frábærrar leiknl
sinnar í meðférð leiks. ljóss og
skugga. Og The Signáls-syrpur
Takis bera á vissánh’átt I keim
sumra aðaleinkenna' Ctíldejrverk-
anna. ‘
Það er auðvelt að finna á :meðal
listaman.na liðinna tíma 6'rirrennr
ara nútíma höfunda hreyfilistar-
innar. Til dæmis minna hinar und-
arlegu vélar Tinguelyg . alloft á
htnar skrítnu iinnbyggingaráðferð
ir Picabia og dadaistanna. Og hug
detta rússneska konsjrúkt;v!istan.9
Tatlins, „Minnismerkið um þriðja
alþjóðasambandið", sem. gþrt er
ráð fyrir, að sé tvisvar stnnum
stærra en Empire State Building
í New Vork og bvggt úr gleri og
járni, er auðsær fyrirrennari eins
af frægostu verkum Nicholasar
Sehoffers. Samt er þó sann
leikurinn sá, að líkingar sem þess-
ar eru ' '»"1 tilviljunarkenndar
og allalmennar.
Merkustu frömuðir í framyindti
hreyfilistarinnar eru óefað þeir
dánsk-am?r?Vaninn Thomas Wil-
fried o? rússneska tónskáldið A.
N. Scriahin. Wilfried rannsakaði
,.leik lióss og skugga" og fram-
leiddi tæki. sem hann kallaði Cla-
vilux, þar sem litum og formum
var end"rvar'?að á skerm með því
að „stvðia á "ó*naborð“. ..Músikk
skóp“ Schoffers er sprottið af þess
ari huemvnd og Scriabin notaði
Ijósgeisla mpð sinfóníu sinni
Prome+heus.
Sanni'r h’'pvfiiistarmaður gefur
sig ekki 1!s‘ 'wni af þeirri ein-
földu -o* hún hreýfist eða
af því að hún sé skemmtiiega vél
ræn að c»v--p*r.;r>tri heldur af því,
að hom'm f'rios* Sem hrevfingin
geti topf"” *''1v->ð hvernig honum
er inna"hriósts en nokkurt fast
efni. En hrA+t f„r;r lihírgu sína
eru viðhor-f Hf+oroqnngins. annars
vegar og vísindamannsins hins
vegar f'1 vp”v" a að flestu leyti
ólik; David Medalla hefur t. a. m.
búið til o"’”’V1í'’’vp1, sem spýr út
úr sér hvifri froðu listrænni að
lögun.
Vassi1' mnv,- n" Frank'Malina
má nefna sem hina athyglisverð
ustu hro”f11’vfarrr>onn vorra tíma
ásamt nöfr>”m pins og Höenich,
Schoffer r»1'1 °r Soto og Salva-
dori. R’ón monnbrungnu' leiftri
slær af maCTnps’'úm ' klumpum
Vassilis TaVic- evönunarverk hans
upptendrmo* •'t "Sf ýrilátu innra
afli. Einnin o’ovrnum við varla
Malina; vorv s hn-ð við Lumidyne
leyna áleitnum +öfrum, sem með.
tímanum 1,1 með að standa
manni ferskir fvr«r hugarsjónum.
Það er einkum Frank Malina, sém.
3 11. jún.í 1965; - ALÞÝÐUBLAÐIÐ