Alþýðublaðið - 04.12.1965, Blaðsíða 11

Hvert fer lundinn?
Framliald af 3. síffu
breytingum skömmu eftir að
þeir yfirgefa klettana eða eyj-
arnar, þar • sem þeir höfðu
hreiður sín, liklega ekki meira
en viku eftir að þeir koma út
á reginhaf. Við gætum kallað
þetta ófegrun. Þeir missa hið
fagra skart vorsins. Litirnir
höfðu raunar dofnað smám sam-
an allt sumarið. Regnbogalit-
irnir fara að mestu af nefinu
og hin furðulega fílabeinsrönd
við efri nefrætur hverfur, en
neðsti hluti neðri skolts verður
eins og hann hafi verið skafinn
með beittum hníf. í stuttu máli
hefur nefið misst lögun sína og
orðið beinlínis ljótt. í stað hins
skoplega og litríka svips er nef-
ið nú eins og klæðlaust væri,
rétt eins og trúðurinn hefði
hætt í miðjum leik og tekið af
sér gervinefið. Rauðu augna-
hringirnir og gráu blettirnir við
augun hafa horfið. Allt er þetta
hluti tveggja hamskipta, — en
lundinn fer úr líkamsfjöðrum
að hausti, en heldur flugfjöðr-
um, sem hann þarf að nota á
ferðum sínum, fram eftir vetri.
Skömmu eftir áramót lýkur
lundinn hamskiptum sínum á
hafi úti með því að missa svo
til samtímis allar flugfjaðrir og
stærri stélfjaðrir. Er þá hugs-
anlegt, að hann verði ófleygur
um skamman tíma, eins og gæs-
irnar. Skartið, sem samsvarar
kamb og sepa hjá hænsnum og
kalkúnum, kemur smám saman
aftur. Þetta eru ytri merki þess,
að kynkirtlarnir eru teknir til
starfa. Með hækkandi sól og
lengri degi á hinu svala norð-
urhafi vex þetta skart að lit og
fegurð, unz það er hvað fegurst
um miðjan marz. Fulltíða fuglar
eru í fullri dýrð, nýmálaðir og
í nýjum fötum, er þeir koma
að landi að vori, á sundum og
eyjum, þar sem við könnumst
bezt við þá.
* 5? #
Enginn hefur enn skrifað um
ástalíf lundans langt úti á hafi,
úr landsýn. Ef til vill er ástalíf
hans ekkert á þeim slóðum. Við
skulum samt sem áður ímynda
okkur, að fuglarnir safnist sam-
an í byrjun marz, nokkur hundr-
uð, ef til vill nokkra tugi mílna
frá landi. Slíkt safn hefur að
minnsta kosti sézt úti fyrir Ný-
fundnalandi og á Miðjarðarhafi.
Við skulum ímynda okkur, að
einstakir fuglar, sem koma utan
af hafi á nýjum vængjum, safn-
ist saman, stefni til strandar og
fljúgi eins og lundans er hátt-
ur í beinni línu, hlið við hlið,
í þríhyrndum eða ferhyrndum
fylkingum. Þeir nálgast land
smám saman — en setjast oft
á sjóinn til að leita sér matar —
og, ef til vill vegna nálægðar
landsins, að daðra hver við ann-
an og bregða á leik.
Engin merki hafa verið gefin,
nema af innri hrynjandi, hinni
líkamlegu klukku, sem segir
hverjum fugli, hvað líður dag-
stundum eða mánuðum, jafn
reglulega og beztu úrverk manns-
ins. Engin sjáanleg merki hafa
verið gefin frá aðalstöðvum
lundans að vetrarlagi, en samt
kemur liann að landi á sama
degi og sömu stundu og ávallt
áður — svo að ekki bregzt. —•
Engin skipun hefur borizt frá
Stórráði Lundanna, enda þótt
náttúrufræðingar fyrri tíma hafi
haft tilhneigingu til að leggja
trúnað á þá hugmynd, að svo fé-
lagslyndur fugl hlyti að lúta
stjórn lávarðar eða konungs, sem
gæfi tilskipanir um árstíðaflug
með einhvers konar liugsana-
flutningi.
Lávarður lundanna? Er það
rómantísk þjóðtrú, sem á 'heima
í ævintýrum einum? Er lundinn
umskiptingur frá álfheimum,
sem hefur konung og lög? Að
því er bezt verður vitað, er þetta
allt uppspuni. En við verðum að
gæta þess að vera ekki of vam
trúuð. Þjóðsögur eiga sér oft rót
í raunveruleika. Á Færeyjum
segja lundaveiðimenn, sem oft
granda meira en hundrað fugl-
um á dag, að þeir geri ungfugl-
inum í hreiðri ekkert mein, því
sjö fullvaxnir fuglar séu reiðu-
búnir að taka að sér fóstur hvers
unga. Þannig afsakar veiðimað-
urinn það, að hann tekur full-
vaxta fugl um varptímann. Rétt
er það, að sjö lundar (eða sex,
eða fimm, eða fjórir, eða þrír)
geta farið ofan í holu saman.
Það hef ég sjálfur séð oftar en
einu sinni og tel það vera vina-
heimsóknir eða aðeins forvitni
— eða vott þess að fleiri en eitt
hreiður séu við hverja holu. En
ég hef aldrei orðið var við, að
lundi taki að sér egg eða unga,
enda þótt sannað hafi verið, að
penguinfuglar og langvía geri
það — og steli jafnvel unga eða
eggi, ef foreldrar bregða sér frá.
En komum aftur að því, sem
fyrst var minnzt á. Vísindaleg
virðing fyrir sannleikanum
neyðir mig til að játa fáfræði
mína um það, hvað stjórni árs-
tíðaferðum lundans annað en arf
geng tilfinning og líkamlegar
breytingar. Nýjar staðreyndir
sjá dagsins ljós og leiðbeina okk-
ur, ekki sízt í sambandi við
merkingar fuglanna. En hver ný
staðreynd leiðir til nýrra spum-
inga. Því meira sem við kynn-
umst hinum æðri tegundum af
blóðheitum dýrum, því líkari
manninum reynast þau vera, og
því fjarlægara verður okkur að
telja þau eins konar sjálfvirkar
vélar. Við gleymum ekki, að þótt
við séum mennsk, eru mörg við-
brögð okkar dýrsleg og ósjálfráð.
Ætli við mundum ekki skilja dýr-
in örlítið betur, ef við gerðum
stöku sinnum ráð fyrir emföld-
ustu hugsun hjá þeim?
Þessar tvær myndir eru teknar undir vatsfletinum á grunnu vatni. Amyndinni til vinstri er lundinu
rétt kominn undir yfirborðið og kemur auga á lítinn fisk, sem hann stingur sér síðan eftir eins og
sést á hinni myndinni. t
oooooooooooooooooooooooooooooooo
LEONARD
\ ■ - ■ _ ... .y
Hitastillar fyrir baðker og sturturf
. ' '.
Yi

,
f|§ .
■ •■.>
' :

?:
:|
■4

■'■":■’■■ •■ '...........r-
' • > 1 , *■'.’* ’• r .»« r. .
ípF •:■.• ' ■ r ':■*'; ■' .....1 -" '• ■' • •
■ ? «. Ijf*. i i ^
■ " . ■ '.. Í'Í.Sv'Í ■:'■■'.. '.
■ . . • • •. —.. ... ;
' .. j- . . . M
/ \ | , #> .
LEONARD hitastillarnir er heims-
þekkt gæðavara, sem uppfyllir
ströngustu kröfur í nútíma híbýía-
'm.-* m . ,
pryii.
SIGHVATUR EINARSSON 8, Co.
Skipholt 15. Símar 24133 — 24137,
oooooooooooooooooooooooooooooooo
ií
ÍJÓLABLAÐ 1965
ellefta síða