Vísir - 13.06.1959, Blaðsíða 4

s
VISIR
Laugardaginn 13. júní 1959.
Irýii
»kiálftakættu l
við mannvírkjagerð
Jarðskjálftahætta er sums
staðar svo mikil hér á landi,
sámkvæmt áliti sérfræðinga, að
ásitæða ef að taka íillit til henn-
ar víð húsabyggingar og aðra
mannvirkjagerð.
Frá þessu er skýrt í greinai'-
gerð svonefndar Jarðskjálfta-
nefndar uni jarðskjálfahættu
á íslandi, en nefnd þessi mim
hafa tekið til starfa um eða eft-
ir áramótin 1952—3, en grein-
argerðin hefur nýlega verið
birt í Tímariti Verkfræðinga-
félagsins.
Það var Sigurður Thorodd-
sen verkfræðingur, sem bar
fram þá tillögu í bréfi til Rann-
sóknáráðs ríkisins haustið 1952
að gért yrði jarðskjálftakort af
íslandi með hliðsjón af mann-
virkjagerð.
Rannsóknarráð varð þess
hvetjandi að slíkt kort yrði
gért og ákvað að styðja það
fjárhagslega. Að því búnu var
málið rætt við forstöðumenn
Náttúrugripasafnsins og varð
niðurstaðan sú að þeim Ey-
steini Tryggvasyni, Sigurði
Thoroddsen og Sigurði Þórar-
inssyni var falið að vinna verk-
ið. Grundvöllurinn að starfi
þeirra var svo lagður á fundum
sem þessir menn, ásamt Rann-
sóknarráði héldu snemma árs
1953.
Verkefni nefndarinnar var
að safna hvers konar gögnum
og upplýsingum um jarð-
skjálfta og jarðskjálftahættu á
íslandi og v.inna úr þeim gögn-
um þannig að finna mætti
grundvöll undir reglugerð um
styrkleika mannvirkja gegn
verkunum jarðskjálfta.
Þessar urðu helztu niðurstöð-
ur nefndarinnar:
„Jarðskjálftahætta er mjög
mismunandi mikil hér á landi
eftir landshlutum. Sums staðar
er hún svo mikil að brýn þörf
er að taka tillit til hennar við
mannvirkjagerð, en annars
staðar er hætta. á jarðskjálft-
um hverfandi lítil svo óþarft
virðist að leggja þar í nokkurn
aukakostnað við byggingar til
að styrkja þær gegn jarðskjálft-
um.
Tvö eru höfuð jarðskjálfta-
svæði hér á landi. Nær annað
yfir Rangárvalla- Árnes- Gull-
bringu- og Kjósarsýslur og
Borgarfjarðar- og Mýrasýsslur
að nokkru leyti. Hitt jarðs-
kjálítasvæðið liggur við norð-
urströnd landsins milli Skaga-
fjarðar og Þistilfjarðar.
Nefndin telur nauðsyn bera
til, að sett verði nú þegar reglu
gerð um lágmarkskröfur varð-
andi styrkleika mannvirkja
gegn jarðskjálftaöldum og að
þær lágmarkskröfur verði, mis-
munandi eftir landshlutum, og
þá miðaðar við jarðskjálfta-
hættu á hverjum stað.“
Þessum niðurstöðum fylgir
svo ítarleg og vísindaleg grein-
argerð um jarðskjálfta, tíðni
Í>eirra, orku, hvernig þeir skipt
ast niður á ákveðin svæði o. s.
frv. og heíur Eysteinn Tryggva
son, tekið hana saman, og hann
hefur ennfremur gert allná-
kvæm jarðskjálftakort. Þá hef-
ur Sigurður Þórarinsson skráð
sérstaka greinargerð er fylgir
jarðskjálftakortum Eysteins.
Þar segir dr. Sigurður að 80Ö
ára reypsla bendir til þess, að
líkurnar fyrir háskalegum jarð
skjálftum sé hvergi meiri á ís-
landi en á Suðurlandsundir-
lendinu og þá einkum í Ölfusi,
Grímsnesi og vestanverðum
Flóa annarsvegar, en á Rangár-
völlum og Landi hinsvegar.
Hann telur og fullsannað sam-
kvæmt annálum og öðrum
heimildum að á þessum 8 öld-
um hafi bæir hrunið a. m. k.
14 sinnurn, en öllu líklegra sé
að það hafi skeð öllu.oftar. eða
sem næst 20 sinnum. Eftir því
að dæma hafa bæir hrunið þar
af völdum jarðskjálfta 40. hvert
ár.
Þess skal ennfremur getið, að
í flestum löndum, þar sem jarð-
skjálfthætta er, hafa verið sett-
ar reglur varðandi útreikninga
á burðarþoli mannvirkja. —
Nefnin telur rétt og nauðsyn-
legt að hér verði einnig settai
reglur um þeíta atriði, ekk:
sízt þegar þess er gætt, að nú í
síðustu tímum hafa verið reisl
hærri og meiri mannvirki erj
áður. Jafnframt hefur þróunin
verið sú, að gluggar og múrop
mannvirkjanna hafa síækkað
raeira en hlutfallslega cg miili-
veggjunum fækkað að samr
skapi. En þetta hvort tveggja
veikir virkin fyrir verkunum
jarðskjálfta. En verði slíkar
reglur settar, þarf að sjálfsögðu
að fylgja þeim eftir með um-
sjón, eftirliti og vandvirkni, og
góðs frágangs þarf að gæta svo
vel fari. Reglurnar — þótt sett-
ar verði — eru gagnslausar,
nema þetta korni til.
Hér sést Able, stærri apinn, sem sendur var í geimferðina fyrir-
skemmstu. Hann fékk hjartabilun, þegar átíi að taka úr honum
tæki, sem grædd höfðu verið £ Iíkama hans.
ingar eiga eKKi sjo
dagana sæla í Sovét.
Þar er flitið á ZBÓaiistabreyfíiig-
una sem
Það er langt í frá, að orð feli
í sér sömu merkingu hjá okkur
Vestur-Evrópumönnum og hjá
íbúum Sovétríkjanna.
Tökum t. d. orðið vegabréf.
Við höfum ekki daglega þörf
fyrir slíkan hlut, heldur lítum
við fyrst og fremst á það sem
gagnlegan hlut í ferðum milli
landa. En í Sovétríkjunum verð
ur hver borgari yfir 16 ára
aldri að bera á sér vegabréf.
Þar er óhjákvæmilegt að
sj'na þetta sönnunargagn við
óteljandi tækifæri, þegar skipt
er um heimili, vinnustað, tekn-
ir eru út peningar úr sparisjóði,
gist á hóteli og þegar sveita-
menn kaupa sér farmiða með
lestinni til borgarinnar. Einnig
þegar sótt er um inngöngu í
æðri menntastofnanir.
Þrjár og hálf milljón sovét-
borgara verður að bera á sér
vegabréf, þar sem skrifað
stendur á fremstu síðu:
Þjóðerni: Gyðingur.
I þessum tveim orðum er fal-
inn harmleikur sovézkra Gyð-
inga.
Aðeins á pappírnum.
Reyndar er það almenn regla
í Sovétríkjunum, að þjóðerni
borgara sé tilgreint á vegabréf.
En á bréfum Gyðinga orkar
þetta sem bitur kaldhæðni, því
að það er ekki nema á pappírn-
um, sem G.yðingar njóta sömu
réttinda og látið er í veðri
vaka, að öll þjóðerni ríkjasam-
bandsins hafi, heldur er fyrir
löngú búið að svipta þá þeim,
þó að þau hafi eitt sinn látið
falla þeim í skaut að nafni til.
Þetta kemur bezt fram í því, að
Gyðingar lifa í stöðugum ótta
við nýja og nýja árás af hálfu
valdhafanna. Sannleikurinn er
sá, að valdhafarnir í Sovétríkj-
unum hafa um tvo áratugi
hundelt og ofsótt Gyðinga þar
í landi öðru hvoru.
Mikoyan-auglýsinga-
skrum.
Þess gerist ekki þörf að afla
sér upplýsinga hjá upplýstum
flóttamönnum eða í bréfum
austan tjalds til að fá hugmynd
um kjör Gyðinga í Sovétríkjun-
um. Opinberar heimildir eru
alveg fullnægjandi. — Þegar
| Mikoyan varaforsætisráðherra
i fullyrti, í heimsókn sir.ni til
| Bandaríkjanna, að Gyðingar . í
; landi hans væri engu ver settir
en önnur þjóðerni, gerði hann
, sér bersýnilega ekki ljóst, að
! sovétblöð væru lesin af einum
einasta manni í Bandaríkjun-
um, né annars staðar í lýð-
frjálsum löndum.
Það er staðreynd. að blöð í
Sovét hafa síðan Stalín leið,
látið sem ekki væru neinir
Gyðingar í Sovét. Þeir ei'u ald-
rei nefndir á nafn. En einmitt
þetta talar sínu máli greinilega.
Önnur þjóðerni í ríkjasamband
sem hver þjóðerni fær að halda
í Moskvu eða Leningrad til að
vekja athygli á sér. En Gyðing-
ar eru ekki þeirra á meðal. Ald-
rei er talað um söngfélag eða
dansflokk Gyðinga, né heldur
að Gyðingarithöfundar lesi upp
úr verkum sínum. Þeir fá ni. ö.
o. ekki að setja sinn þjóðernis-
lega svip á menntalífið í Sovét.
Og öllum þjóðernum þar er
heimilt að kenna börnum sín-
um ’um þjóðtunguna — nema
Gyðingum. Ekki er þar lengur
til neitt Gyðingaleikhús, dag-
blað eða tímarit. Rússnesku
bókmenntatímaritin flytja að
jafnaði þýðingar á skáldskap
eftir höfunda af ýmsum þjóð-
ernum, nema Gyðinga.. í stuttu
máli sagt er ekki viðurkennt
neitt menningarlíf Gyðinga sem
sérstaks þjóðflokks.
Ríkið ísrael.
Sú var þó tiðin, að í Rúss-
landi var til sérstakt menning-
arlif Gyðinga. Það blómstraði
meira að segja undir himni
keisaraveldisins, sem ekki var
annars sérstaklega heiður, og
það liíði fram yfir byltingunta,
og áfram þangað til ríkið ísra-
el endurfæddist. Flestir af þeirn
þrem milljónum Gyðinga, sem
búa í Sovétríkjunum litu til
þess sem hins fyrirheitna lands.
Þegar utanríkisráðherra ísra-
els Golda Meir kom í kurteisis-
heimsókn til Moskvu 1918, var
hún hyllt innilega af þúsund-
um Sovét-Gyðinga, en valdhaf-
arnir voru gripnir skelfingu.
Ef Gyðingur sótti um utaníar-
leyfi tii ísraels, fékk hann ekki
■fo' ^ 4-il ■F'írv.^yV, + v-« 1 O-irl - I e
heldur til Síbiríu. Leikhúsum.
Gyðinga var lokað og blöð
þeirra bönnuð. Jafnvel Gyðing-
ar, sem voru í andfasistíska
ráðinu, vcru hnepptir í fangelsi
— fyrir zionisma. Þannig mætti
lengi telja. Og ekkert bendir
til þess, að staða Gyðinga í Sov-
étríkjunum batni, allar sizt
skoðun Krúsévs á málinu. Um-
mæli hans um þá hafa síðustu
tvö árin minnt allt of mikið á
röksemdir Hitlers. Og hér að
ofan hefur verið minnzt á það
sem Mikdyan sagði í ferð sinni
í Bandaríkjunum, og það var
| hið eina af því sem hann var
; spurður um, og hann svaraði
með blákaldri lygi.
Ný ráðstefna í London.
Ráðstefna hefst innan tíðar í
London. Sitja hana fulltrúae
Indlands og Pakistans, en Eug«
cne Black aðalbankastjóri Al«
þjóðabankans verður í forsæti.
Á ráðstefnunni verður reynt
að leiða til lykta 7 ára gömul á-
greiningsmál um vatnsmiðlurt
úr Indus og fimm öðrum ám —*
og munu samkomulagshorfur
nú vænlegar í fyrsta sinn síðan
ágreiningurinn kom upp, og er
það þaklcað undirbúningsstarfi
Blacks, sem hafur verið bæði í
Karachi og Ðehli ti] að greiða
fyri.r málunum.
Essýflhgin s Sastda-
ríkjunsm frá 1939.
VerðEsr o SeaáíOe. iaeí’si
síessdBSE* é Sár.
Alþjóðasýningu á að halda í
Bandaríkjinium — h'.na jyrstu
síðan jyrir síðari heimsstyrjöld-
ina.
CJndirbúningur er þegar haf-
inn. Verður hún í Seattle og
verður sett 10. maí 1961 og
stendur 3 misseri. Öðrum lönd-
um verður boðin þátttaká í sýn-
ingunni.
Sýningin verður haldin til að
minnast þess, að öld er liðin
frá ákvörðunum um landamærl
Bandaríkjanna og Kanada, til
þess að lýsa hlutverki vísind-
anna í nútímamenningu og til
þess að kynna sérstaklega menri
ingu og viðskipti þjóðaima, seni
eiga lönd að Kyrrahafi. Einn:
þriðji hluti sýningarsvæðisins
verður notaður til þess að lýsa
visindaframförum í heiminum.
Frá sýningarsvæðinu verður
.einspora braut til miðhluta
Seattle. ‘j

l