Vísir - 23.11.1959, Blaðsíða 9

Mánudaginn 23. nóvember 1959
trlsii
Eftir eru hendur Hrólfs.
Engin nýjung er það að kött- and-roll, en naumast sómasam-
urinn fái það sem kónginum lega bókagerð.
var ætlað. Fyrir nokkru dvaldi Heimkominn sá eg að titill
ég um hríð á spítala, sem naum- bókarinnar var Hvert er ferð-
ast er í frásögur færandi, en þó mni heitið? og að höfundur
að hver maður mætti sjá að hnnar var Sigurður Haralz.
vel var þar annast um kropp- Lítið hafði eg lesið eftir hann
inn, hafa líklega sumir góðvin- (enda löngu hættur bókakaup-
:ir mínir óttast að miður væri um), en nóg til þess að eg vissi,
séð fyrir sálinni — ef hún væri að hann kann að halda á penna
nokkur. Því færðu þeir mér og segja sögu. Og þarna voru
bókagjafir af slíku örlæti, að nú einmitt sögur eða þættir. Eg þáttar sem ortur er að hætti
enn á eg sumar þær bækur ó- sá ennfremur að bókin var _ Eiríks Ólsens, þeim er nú kall-
lesnar. Líklega getur þessi einkar smekklega úr garði gerð ast atómkveðskapur (og púr-
gjafmildi orðið að ávana. Þetta (að öðru en því, að gyllingin istarnir kalla væntanlega
álykta eg af því, að núna á dög- var loðin, eins og nú er hér á kjarnakveðskap) er það aug-
unum var eg á leið að heiman hartnær hverri bók) og brotið ijóst að sá skáld, sem þar
niður í bæ og mætti þá á Tún- ekki sniðið eftir fjóshurðinni taiar_ ___ En gkki var það ætl-
götu einum þessara gjafara á Hvanneyri, heldur af þeirri unin'að fara hér að rekja efni
góðra hluta. Hann er þá á leið stærð, er vera ætti á sem flest- bókarinnar; nóg að geta þess, að
upp á Landakotsspítala til þess um bókum. Allt var nú þetta það er sétt f ævisögu höfund-
■ að vitja um merkan borgara, gott, en eg átti eftir að kom- arins sjálfSj _og ætti því fátt
ætum vörum og óætum til þess
að færa konu sinni hérna
heima, er sízt af öllum sögun-
um, því. að þar er sumt með
nokkrum óiíkindum, og mætti
þó allt satt vera. En jafnvel
yfir þeirri sögu mun engan
syfja. En á eftir henni koma
hin eiginlegu snilldarverk og
halda áfram bókina út. Því að
sannarlega eru mörg gullkornin
mörg snjöll hugsun og vel orð-
uð, í síðasta þættinum, bundna
málinu. Jafnvel í formála þess
em þar liggur nú í bili, og hafði ast að raun um að annað var
.meðferðis bók er gleðja skyldi þó svo miklu betra og svo
■ sjúklinginn. Þótti honum víst, miklu meira um það vert, en
er hann sá mig, sem enn mundi það var sjálft innihaldið. Óvart
eg gustukamaður, hrærðist til og óvænt hafði mér borizt þarna
meðaumkunar og gaf mér bók- regluleg snilldarbók upp
ina. Vitaskuld þá eg gjöfina, hendurnar, og ekki gat eg lagt
:mat góðvild mannsins, en varð hana frá mér fyrr en eg hafði
ekkert hrifin þar fram yfir, lesið hvert það orð, sem þar
enda vissi eg ekki svo mikið var prentað. Og það fann eg,
sem titil bókarinnar fyrr en þegar þeim lestri var lokið, að eða þá lágkuruiegai og að
Jieim kom, en hitt vissi eg vel, þá var tími til að byrja framan sama skapi eru þau fátækieg
að hér kemur út mörg sú bók frá á ný og njóta aftur sömujorðin sem verig er að reyna
nú á dögum, sem ærið er fá- gleðinnar. En til þess að gera að klæ£a þetta efnisieysi í.
tækleg að innihaldi og oft næsta það, voru mín gömlu augu Höfundarnir eru, að því er virð-
að fara þar milli mála.
Eg vil ekki neita því, að mig
væmir við mörgu í okkar nýj-
ustu bókmenntum, eftir því sem
eg þekki þær. Þegar eg les,
1 klingir svo oft í eyrum mér
fornt orðtak: Þóttust menn, en
voru ekki; vildu glíma, en gátu
ekki. Það er svo títt að eg finn
þar annaðhvort alls enga hugs-
kauðaleg útlits, því almennt orðin of þreytt.
talað eru nú íslenzkar bækur Fyrsta sagan
1 ast mætti, að drukkna í sínum
um togara-^ eigin Engrargetusjó, eins og
■ósmekkelgar að útliti. íslend- manninn Togga og tunnusekk- sigurður Haralzt nefnir þetta
:ingar geta lært jazz og rock- inn sem hann fýllir í Huli af grunna haf andleysisins.
Stíllinn er maðurinn. Á bak'
við hverja hugsun Sigurðar í
þessari bók hlýtur hver lesari
að sjá drengilega sál, og því get-
ur stíllinn aldrei orðið svip-
laus. Nokkuð ófáguðu orðfæri
þó algerlega fyrirmunað að
gleyma barni, manni eða
hundi“.
Það er bæði að Sigurður Har-
alz vill gera meira en að
skemmta með þáttum sínum,
enda gerir hann meira. Hann
kennir líka og skrifar af heitri
ábyrgðartilfinningu. Þráfald-
lega þegar hann er að kenna,
má þekkja rödd Haralds Níels-
sonar; svo hefir eplið fallið
nærri eikinni. Einunrðina hefir
hann fengið í föðurarf. Það sem
hann telur að víta beri, það
þorir hann að víta án nokkr-
urrar tæpitungu. Harðir og
rökfastir eru dómar hans yfir
bæði áfengisbanninu, því
hræðilega misstígna spori, og
útvarpinu, sem annars fáir
þora að tala um upphátt af
hreinskilni. Ekki er eg um allt
sammála Sigurði Haralz, en
hjartanlega um þetta tvennt.
„Hversu stórt siðferðilegt á-
fall þjóðin hefir hlotið (af á-
fengisbanninu), er enginn fær
um að meta, því að hringarn-
ir frá bölsteini bannsins sjást
en í dag á ógæfuvatni þjóðar-
innar“, segir hann.
Um útvarpið segir hann með-
al annars: „Það er forheimsk-
andi. Það sljóvgar og eyðilegg-
ur athyglis- og eftirtektargáfu
manna. Það skemmir minnið.
Það eyðileggur heimilin, vekur
úlfúð og gerir fólk svo sljótt
að engu tali tekur?“ Og þessu
syndaregistri heldur hann svo
áfram, en menn geta lesið það
í sjálfri bókinni og eg held að
þeir hefðu gott af því. Líklega
hefir hann aldrei af eigin raun
kynnzt þeim ósköpum, sent
sjónvarpið er. Þó er það sann-
ast, að í sjálfu sér er hvort
tveggja gott, en við hinu er að
gera, að með hvorugt mun
fólkið nokkru sinni læra að
fara svo, að það verði til gagns
en ekki tjóns.
Ef einhver lesenda slcyldi
ekki átta sig á hvaðan komin
eru oriðn í tilvitnunarmerkjum
neðst á bls. 172, má geta þess, að
þau eru niðurlag ferskeyttrar
stöku eftir Hans Natansson.
Meðan skrifaðar eru hér
bækur eins og þessi, eru eftir
hendur Hrólfs. En hvar ætli sé
að finna nafn Sigurðar Haralz
á fóðurkindaskrá Menntamála-
ráðs? Er það þar máske alls
ekki? Því gæti eg trúað, því
að enda þó eg hafi aldrei orð
við hann mælt, efa eg að hann
hafi skaplyndi til þess að koma
skríðandi á fjórum fótum fram
fyrir þá matgjafa er þar sitja.
Ef eg hefði verið forleggjari
og Sigurður komið til mín með
handrit þessarar bókar sinnar,
mundi hafa hækkað á mér
brúnin; því sannarlega var það
heiður að mega gefa hana út,
hvað sem um ávinning kann
1 að vera. Og þess mundi eg hafa
beðið hann lengstra orða að láta
mig njóta forkaupsréttar að
bók sinni.
Athugi menn nú bókina og
sjái til hvort nokkuð er hér
ofmælt. i
Eitt er víst: bók eins og þessa
skrifar sá einn er fengið hefur
gæfu rithöfundarins í vöggu-
gjöf. Sn. J.
getur brgðið fyrir, en aldrei
því er ekki sé manni sæmandi.
Tepruskapur smámennisins
finnst þarna ekki; höfundurinn
er alltaf hispurslaus, og hvorki
hlífir hann né vorkennir sjálf-
um sér. Hann breiðir ekki yfirj
veikleika sinn og bresti. Tilj
þess hefir hann langt of stóra
sál. Hvað sem hann er, þá er
hann ekki smámenni.
Þarna er rithöfundur, sem
skyggn er á sálir þeirra manna
er á vegi hans verða, og hefir
líka tök á að gera þær öðrum
sýnilegar. Svo má heita að
hversu lítillega sem hann segir
fi'á manni, fái lesai'inn nokkuð
ljósa hugmynd um þann hinn
sama. Hér er ekki margorð frá-
sögn af frú Ólöfu Guðmunds-
dóttur, konu Sigfúsar Sveins-
sonar, en ekki erum við henni
ókunnug í bókarlok, og unun
er að lesa frásögn Sigurðar af
þeim hjónum í Hruna, síra
Kjartani Helgasyni og frú
Sigríði Jóhannesdóttur. Það er
greinilegt, að hann dáir þau
bæði. ■ „Það rykkilín sem hann
fór aldrei úr, var ofið úr góð-
girni, hógværð, lítillæti og
blíðri alvöru“, eru loka-orð
hans þar sem hann segir frá
síra Kjartani, og öll hefði frá-
sögn hans af honum getað átt
alveg eins vel við síra Magnús
Helgason, sem eg þekkti miklu
betur. En frásögninni af frú Sig-
ríði lýkur hann þannig: „Svona
yar húfreyjan, sem eg sá aldrei
skipta skapi í heilt ár; konan
sem fór snemma á fætur og
„Hvað ungur nemur, gamall temur,“ segir máltækið, og þessi seint að hátta; konan sem var
ungi sveinn — ökumaður framtíðarinnar — telur rétt að kynna margra barna móðir og stóð
sér leyndardóma bifreiðarinnar sem fyrst. Því fyrr, því betra.! fyrir stóru heimili, og virtist
Foringjar. kommúnista á Spáni
dæmdír til fangelsisvisfar.
Höfðu m. a. boðað til verkfalls.
Fregnir frá Madrid herma,
að fimm menn hafi verið sekir
fundnir um framferði hættu-
legt öryggi ríkisins.
Þeir voru dæmdir í frá eins
misseris upp í 20 ára fangelsi,
að því er CIFRA, spænska
fréttastpfan tilkynnir. Þar var
Simon Sanchez Montero, einn
af helztu kommúnistafor-
sprökkum Spánar, sem var
dæmdur í 20 ára fangelsi og
sektaður um 1000 peseta, en
maður, sem lýst er sem „hægrl
hendi“ hans, Luis Lucio Lobato,
hlaut 14 ára fangelsi.
Þeir voru m. a. sakaðir úra
að hafa boðað til hins mis-
heppnaða allsherjarverkfalls í
júní s.l. Báðir, Montero bg
Lobato, eru sagðir hafa játáð
fyrir rétti, að þeir væru í hin-
um ögbannaða Kommúnista-
flokki Spánar. — Sakborning-
ar voru alls 6. Einn var sýkn-
aður.
Aldrei fleiri í skólum í
Eyjum en í vetur.
í gagnfræBaskólsnum er piftum kennd
matreiBsb.
Þorvaldur Sæmundsson hef-
ur verið skipaður skólastjóri
Iðnskólans í Vestmannaeyjum
í stað Vigfúsar Ólafssonar sem
tekið hefur við skólastjórastarfi
Seljalaridsskóla í Vestur-Eyja-
fjallaskólahverfi.
Gagnfræðaskólinn í Vest-
mannaeyjum er nú tekinn til
starfa. Eru nemendur fleiri en
nokki'u sinni áður og ei'U þeir
alls 260. Sú nýbreytni hefur
verið tekin upp á skólahaldinu
að piltum jafnt sem stúlkum
vei'ður kennd matreiðsla. Smíð-
að hefur verið hið myndarleg-
asta eldhús þar sem kennslan
fer fram. Piltum er kennd mat-
reiðsla í þeim tilgangi að þeir
geti orðið hlutgengir kokkar á
fiskibátum, en reynsla undan-
farinna ára hefur sýnt að oft
er skortur á mönnum sem
kunna matreiðslu.
Nú er einnig að hefjast nám-
skeið fyrir skipstjóra sem veit-
ir réttindi til stjórnar á 120
rúmlesta fiskibátum. 30 mem
hafa látið skrá sig til þátttöku
í námskeiðinu. Námskeið fyrir
vélstjóra verður , einnig haldið.
■fc Jerry Lewis, skopleikarinn
ameríski, hneig niður og
missti mcðvitund, nú » vik-
unni. Hann var að hlaupa
upp stiga, við gerð nýrrar
kvikmyndar; —. Læknár
óttast, að um alvarlega
hjartabilun sé að ræða. j