Vísir - 25.11.1959, Blaðsíða 3

Miövikudaginn 25. nóvember 1959
VÍSIR
9
Sigurður Pétursson:

I
mjólkin
Oslo
hér.
og
og er sú verðfelling reiknuð út
við mánaðaruppgjör. Liggur þá
fyrir flokkun á 4 sýnishornum
af mjólk hvers framleiðenda, 1
frá hverri viku. Verðfellingin
fer hækkandi eftir því sem
mjólkin hefur farið í verri
flokk, en verðfellingin fer auk
j þess mjög ört hækkandi, ef
j fiamleiðandinn hefur ekki bætt
j ráð sitt og komið mjólkinni upp
í betri flokk. Þannig fær bóndi,
sem í öll fjögur skiptin hefur
fengið mjólkina sína í II. flokk,
nærri 2% frádrátt af verði
mjólkurinnar við mánaðarupp-
gjör. Hafi mjólkin í öll skiptin
verið í III. flokki, verður frá-
Það virðist ætla að ganga seint sem ætluð er til neyzlu, flutt á
að koma því inn hjá íslenzk- milli mjólkurbúa, skal það
um framleiðendum, bæði til mjólkurbú, sem síðast tekur
lands og sjávar, að afurðirnar við henni flokka hana á ný.“
eigi að verðleggjast eftir gæð- 1 Það er sýnilegá komið undir
um. Það grundvallaratriði þessari verðlagningu á mjólk-
frjálsra viðskipta, að góð vara inni eftir gæðaflokkum, hversu drátturinn ca 16%> og hafi hún
greiðist hærra verði en léleg mikið bóndinn vill á sig leggja aUtaf lent j IV flokki> þá eru
vara, er sniðgengið meira hér tu þess að framleiða góða ca 4Q% dregin frá verðinu_
hjá okkur en gerist með siðuð- mjólk. Sé mikill verðmunur á
um þjóðum. Ekki vantar það flokkunum, reynir bóndinn allt
þó, að með lögum og' reglu- hvað hann getur að koma
gerðum séu gefin hér fyrir- mjólkinni upp í bezta flokkinn,
mæli um flokkun afurðanna þ. e. þann, sem hæst verð fæst
eftir gæðum, en þegar til verð- fyrir. En sé verðmunurinn
lagningarinnar kemur og end- lítill, þá má bóndanum nær á
anlegs uppgjörs til framleið- sama standa í hvaða flokki
enda, verður oft Íítill eða eng-. mjólkin lendir; sú fyrirhöfn,1
inn verðmunur á gæðaflokk- sem meiri vöndun á mjólkinni
Hér heima er I. og II. flokk-
ur greiddur sama verði, III.
flokkur er allsstaðar verðfelld-
ur um 20 aura, þ. e. 5.3 —
5.7%, en IV. flokkur um 40j
aura, þ.e. 10.6—11.4%. Mjólkur-j
stöðin í Reykjavík notar frá-
dráttinn hjá sér til uppbóta á
I. fíokks mjólkina. Er það spor
í töflu I. er gerður saman-
burður á mjólk, sem Felles-
meieret í Osló tekur á móti frá
mjólkurbúum utan Ósló, og
mjólk, sem Mjólkursamsalan í
Reykjavík tekur á móti frá j
mjólkurbúum utan Reykjavík-
ur. Eins og þar kemur fram,
er miklu minna af I. flokks
mjólk, sem kemur til Reykja-
víkur en Osló, en mun meira
af II., III. og IV. flokks mjólk.
Koma hérna greinilega fram
áhrif verðlagningarinnar, sem
áður var getið.
Á töflu II. er gerður saman-
burður á gerilsneyddu mjólk-
inni í Osló og Reykjavík. Er á
báðum stöðum um að ræða
sýnishorn tekin bæði í mjólk-
urbúinu, sem gerilsneyðir
mjólkina, og í mjólkurbúðun-
um. Þarna er einnig útkoman
verri hér en í Osló, einkum þó
árið 1958. Það er eftirtektarvert
að bæði ógerilsneydda og ger-
ilsneydda mjólkin hefur verið
mun verri hér í Reykjavik árið
1958 en 1957.
Til þess að bæta mjólkina hér
í höfuðborginni þarf fyrst og
fremst að gera eftirfarandi
ráðstafanir:
1. Verðfella II. flokks mjólk,
eða verðbæta I. fl. mjólk,
svo mikið, að bændur sjái
sér hag í því að framleiða
I. flokks mjólk.
2. Verðfella III. og IV. flokks
mjólk svo mikið, að fram-
leiðsla á henni svari ekki
kostnaði.
3. Láta eftirlitssvæði Borgar-
læknisins í Reykjavík ná til
allx-a þeirra mjólkurbúa,
sem senda mjólk til Reykja-
víkur.
TAFLA I.
Ógerilsneydd mjólk
. ... ...... í rétta átt, en allt of lítið til
unum. Auk þess er mismunandi hefur i for með ser, svarar ekkb þess að effir þvi sé tekið (mest
gæðaflokkum oft blandað sam- kostnaði. Þannig er-þessu «n-;0%) útkoman verður því sú<
an og allt selt á hæsta leyfilega mitt varið hér á landi, þrátt að íslenzkl bóndinn fær
verði. Er þarna um leið tekinn fyr.r ofannefnd fyrirmæli verð fyrir n flokkg mjólk og
af kaúpendunum þeirra sjálf- mjólkurreglugerðarinnar. Hér j fíokkg mjólk. Hjá Mjólkur-
sagði réttur að velja vöru eftir er ekki hafður nægur verð-1í samlagi Borgfirðinga og Mjólk-
gæðum, greiða vel fyrir það, munur a mjolkurflokkunum, og■ urbúj Flóamanna voru það kn
sem er gott, og minna fyrir það sem verst er, á I. og n.J? 48 fyfir literinn
það, sem er lélegra, en snið- flokki mjólkur er hér víðast
ganga algerlega þá vöru, sem hvar ekki gerðum neinn Vefð-t;^ hafa fengið ig% frádrátt
er slæm. Afurðasala sem þessi munur. Her á landi geta bænd-j . n flokks mjóIkinni> þ. e. kr.
er auðvitað aðeins framkvæm- ur þess vegna yfirleitt látið sér , „ ,.
, _, ■ i 3.48—6.6 aurar=kr. 3.41. —
anleg með lagaboðum, sem gefa nægja að koma m]olk sinni í II. f, , . ,. ... , , TTT
. , , ____ „ Islenzki bondin fekk fyrir III.
einstokum framleiðslugreinum flokk. Ma þa ekki mikið ut af „ , , .,0 „„
_ . , ílokks mjolk kr. 3.48-Í-20 aurar
emokunaraðstoðu, heimila bregða til þess að mjolkin fari
Osló 1957 Reykjavík 1957 Reykjavík 1958
Fjöldi Fjöldi Fjöldi
Flokkur sýnishorna % sýnishorna %■ sýnishorna %
3.48 fyrir líterinn s.l. ár. -
Norski bóndinn mundi aftur
3.28 en norski bóndinn mundi
hafa fengið kr. 3.45-f-55.7 aur-
ar=kr. 2.92. Fyrir . IV. flokks
mjólk fékk íslenzki bóndinn kr.
3.48—40 aurar== kr. 3.08, en sá
norski mundi aðeins hafa fengið
kr. 3.48^-1.39== kr. 2.09. —
Hér er mikill munur á. Norski
bóndin fær þegar svo mikla
verðfellingu á III. flokks mjólk-
inni, að tapið verður mjög til-
finnanlegt. íslenzki bóndinn
sléppur þar miklu betur. Verð-
fellingin á II. flokks mjólkinni
hjá norska bóndanum er að
vísu ekki mjög tilfinnanleg, en
þó nokkur. fslenzki bóndinn
Hér á landi, eins og víðast hafa um margt svipaða aðstoðu fær n f]okks mjólkina greidda
hvar annars staðar, er fylgzt Vlð flutamga og solu a mjolk fullu verði< Qg þá þarf hann
nokkuð með gæðum mjólkur- °S Vlð Islendingar. Það er því
innar við móttöku á mjólkur- fi’óðlegt fyrir okkur, og ekki
búi. Er tekið sýnishorn af mjólk hvað sízt Reykvíkinga, að
hvers framleiðanda einu sinni 8thuga hvernig hagað er verð-
í viku og gerð á því gæðapróf- hagningu á mjólkinni, sem seld
un. Kemur sýnishornið þá i er Id Osló, og bera gæði þeirr-
einhvern þeirra fjögurra ar mjólkur saman við mjólkur-
flokka, sem lagðir eru gseðin í Reykjavík.
til grundvallar við gæðamat á Fellesmeieriet i Osló tekur á
verðlagningu án tillits til gæða- niður í III. flokk, t.d. við flutn-1
flokka og leyfa verðjöfnun í inga á milli mjólkurbúa, s.s. ■
ýmsu formi til ávinnings fyrir frá Selfossi eða Borgarnesi til
undirmálsmennina og slóðana. Reykjavíkur. Afleiðingin verð-
Þessi allsherjar verðjöfnun er ur sú, að tiltölulega mikið verð-
r.ú smátt og smátt að útiloka ur hér um II. og III. flokks
hér alla viðleitni til vöruvönd- mjólk. Sem betur fer hafa þó
unar af hendi framleiðenda. — margir bændur hér þann metn-
Kemur þetta óvíða eins áþreif- að, að þeir vilja hafa mjólkina,
anlega fram og á sölu mjólkur. sem þeir senda frá sér, í I.
Er þar nú svo komið, að bænd- flokki. Þessum metnaði bænd-
um má nær á sama standa, anpa er það eingöngu að þakka,
hvort mjólkin, sem þeir fram- að til skuli ennþá vera eitt-
leiða, er góð eða vond. Svo hvað af I. flokks mjólk á ís-
lítil áhrif hafa gæði mjólkur- landi.
innar á verð hennar. I Frændur okkar, Norðmenn
ekki að setja markið hærra.
Fróðlegt er að gera saman-
burð á eftirlitinu með mjólk-
inni í Osló og mjólkinni hér.
Oslo helserád hefur eftirlit
með allri mjólk, sem seld er til
borgarinnar, og nær það eftirlit
einnig til allra mjólkurbúa ut-
an Osló, sem senda mjólk til
I. flokkur 188 53.0 27 30.0 35 30.4
II. flokkur 146 41.1 45 50.0 51 44.4
III. flokkur 21 5.9 13 14.4 19 16.5
IV. flokkur 0 0 5 5.6 10 8.7
355 100 90 100 115 100
TAFLA II.
Gerilsneydd mjólk
Osló 1957 Reykjavík 1957 Reykjavík 1958
Gerlafjöldi Fjöldi Fjöldi Fjöldi
pr/ccm sýnishoma % sýnishorna % . sýnishorna - ■ ' o* 70
Undir 10.000 566 82.6 229 75.1 90 26.5
10.001—30.000 94 13.7 66 21.6 121 35.&
30.001—100.000 24 3.5 10 3.3 95 27.9
Yfir 100.000 1 0.14 : 0 0 34 10
685 100 305 100 340 100

ógerilsneyddri mjólk. Er I. móti allri mjólk, sem til borg- Fenesmeieriet. Borgarlæknir-1
flokkur beztur, II. flokkur arinnar er seld, á sama hátt og inn j Reykjavík hefur eftirlit
lakari, III. flokkur ennþá verri Mjólkursamsalan gerir hér í með allri mjúlk< sem kemur til
og IV. flokkur verstur. Fellur Reykjavik. — Kemur nokkur Revkjavíkur, en mjólkurbúnJ
innlögð mjólk framleiðandans hluti mjólkurinnar beint frá utan Reykjavíkur, sem senda1
yfir vikuna undir þann flokk, framleiðendum í nágrenninu, mest af þessari mjólk, eru ekki I
sem sýnishornið fer í, og skal er. meiri hlutinn frá öðrum undir hans eftirliti. Hér er
vikumjólkin verðleggjast sam- mjólkurbúum, sem oft eru langt mikili munur á. Er sýnilegt, að
kvæmt því. Um þetta segir í í burtu. Þannig er þessu einnig bæjaryfirvöldin í Osló hafa í
núgildandi mjólkurreglugerð háttað hér. Á öllu því svæði, þessum efnum miklu betri að-
frá 4/9 1953, 3. gr. 1.: j sem sendir mjólk beint eða ó- stoðu en bæjaryfirvöldin í
„Mjólkurbú skulu flokka alla beint til Fellesmeieriet í Osló, Reykjavik
mjólk frá framleiðendum að gilda sömu reglur um verðlagn-'
minnsta kosti einu sinni í viku. ingu á mjólk eftir gæðaflokk-
Mjólkin skal flokkuð í fjóra um, og eru þær mun strangari samanburður á gæðum mjólk-
flokka eftir litprófun Barthels en þær reglur, sem gilda fyrir urinnar í Osló og í Reykjavík.
og Orla-Jensen, og skal flokk- landið í heild. Sjálf gæðaflokk- Síðasta skýrsla frá Osló Hels-
unin lögð til grundvallar við unin er framkvæmd eins og erád er'um árið 1957, en til
greiðslu mjólkurinnar til tiðkast hér á landi, en reglurn- samanburðar verða notaðar
bænda. Hæst verð skal greiða ar um verðlagninguna eru héðan niðurstöður af rannsókn-
fyrir 1. flokks mjólk og svo þannig: Aðeins I. flokks mjólk um, sem gerðar hafa verið hérj
sti'glækkandi fyrir 2., 3. og 4. * er greidd bændum fullu verði. fyrir Borgarlæknirinn í Reykja
flokk. Sé ógerilsneydd mjólk, j Aðrir flokkar eru verðfelldir, vík árin 1957 og 1958.
Að lokum skal svo gerður
Sjötíu og fimm Afríkusvertingjar eru í útlegð í sínu eigin
laudi. Þeir eru eins einangraðir og ef þeir væru 5000 km. að
lieiman. Menn þessir eru úr ýmsum hlutum S.-Afríku, en eitt
eiga þeir samciginlegt: Þeir hafa kallað yfir sig reiði stjórnar-
s aldanna með einhverjum liætti. Þau hafa grinið til þess ráðs
að senda há eins langt frá heimkynnum sínum og hægt er.
Þannig átti að fara að við frú Mafekeng, sem hvarf á dögunum.
Fangabúðirnar hér aft ofan erv, í Vryburg-héraði á jaðri
Kalahari-eyðimerkur.