Vísir - 11.02.1960, Blaðsíða 9

Fimmtudaginn 11. febrúar 1960
VlSIR
ð
Stórbreytingar á þjóð-
féiagi íslendinga.
Framh. af 4. síðu.
svarsstiga og að verja 56 millj.
kr. af söluskatti til jöfnunar-
sjóðsins til útsvarslækkunar
ætti þegar á þessu ári að fást
nokkur umbót í útsvarsmálum,
en heildartillögur um tekju-
stofna sveitarfélaga verða vænt
anlega ekki tilbúnar fyrr en í
haust.
Breyting á söluskatti.
Um nokkurt skeið hefur ver-
ið álagður hér á landi 9% sölu-
skattur af innlendri framleiðslu
og þjónustu, Hafa 3% af hon-
um runnið til ríkissjóðs, en 6%
til útflutningssjóðs. Þessi teg-
und söluskatts hefur verið ákaf-
lega illa séð, enda meingölluð,
ranglát og erfið í innheimtu.
Tvö dæmi skal ég nefna. Mað-
ur vill fá gert við bifreið sína
og fer með hana á verkstæði.
Ef verkstæðið leggur bæði til
varahlutinn og vinnuna, þarf
að borga 9% af hvoru tveggja,
en ef bíleigandinn kaunir hins
vegar varahlutinn í búð og af-
hendir verkstæðinu þarf hann
hann aðeins að greiða söluskatt
af vinnunni. Hitt dæmið: Ef
hið opinbera leitar tiibcða í
mannvirki verður að greiða 9%
af upphæð verksamningsins, en
ef verkið er unnið í reiknings-
vinnu þarf engan söluskatt að
greiða. Mér virðist að væri þá
sönnu nær að hafa þet.ta öfugt,
því að vitanlega á að hvetia
opinbera aðila til bess að bióða
út verk, en ekki letja, og vegna
þess hve þessi skattur er hár og
flókinn í framkvæmd og margt
undanþegið honum, verður
hvötin til að komast fram hjá
honum oft helzt til mikil,
Þennan óhepnilegá tekju-
stofn, sem myndi væntanlega
nema í ár 114 millj. kr. er nú
ætlunin að afnema.—Hérhef ég
nefnt þrjár tegundir af sköttum
á almenning, er fikisstj.'hvggst
nú að létta, ýmist að nokkru
eða öllu, það er almennur sölu-
skattur 114 milli., tekjuskattur-
inn um 110 millj. kr., og útsvör-
in, eins og ég hef gert grein
fyrir. um 56 milli kr. Samtals
oru þessar upnhæðir 280 millj.
kr. Til þess að jafna þessi met
á að lögleiða almennan lágan
söluskatt. sem pert er ráð fvrir
að gefi ríkissióði þessa sömu
upphæð. Slíkur söluskattur.
sem er jafn, almennur og með
sem fæstum undanþágum er nú
innheimtur víða um lönd. m. a.
1 Noregi, Sviþjóð, Bándaríkiun-
um, Englandi. en nánar^ ætia
ég ekki að ræða hann nú,
ur þegar frv. um hann er tiTKú..
ið og verður lagt fvrir AJb.
Einn liður í tekiuáætluninni er
gjald af innlendum tollvörnm.
sem er áætlað 35 millj. kr. Lög
um það gjald eru 21 árs gnmnl
og hefur síðan verið hlaðið
á það prósentum ofan á
prósentur. Lögin eru úrejt o'-ð-
in og eru nú í endurskoðun. Við
þá endurskoðun kemur m. a. til
athugunar, hvo'-t einhvér fi-im-
leiðsla hefur rísið unn qi'ð^n
1939. sem réttmæt.t er pð skatia
til jafns við hinar. sem fvrir
vofu, og eins hi.tf.-tið víw+ó bo<=s
að sérstök skattaára"nincr á
þénnan iðnað rrqnicfj é.k.^3 Vvo nr
hóíi, að hsetta á*
þífr, og þess v*£na mirmknndi
tékjum ríkissjóðs', eins og dæfhi
eru til, þegar skattalöggjafarn-
ir verða helzt til gráðugir.
Heildarniðurstöður fjárlaga-
frv. eru þessar: Reksturstekjur
eru áætlaðar 1464.1 millj., rekst
ursgjöld 1353.8 millj. kr. og
rekstursafgangur, er því á-
ætlaður 110.3 millj. kr. Ef litið
er á heildarútgjöldin samkv.
sjóðsyfirliti, er útkoman þessi:
Innborganir áætlaðar 1464.7
millj., útborganir 1462.9 og
greiðsluafgangur samkv. fjár-
lagafrv. er því áætlaður 1 millj.
og 800 þús. rúmlega. Eg vil taka
það fram og Ieggja á áherzlu,
að fjárlagafrv. veiður að sjálf-
sögðu að afgreiðast frá Alþingi
með greiðsluafgangi og ekki
aðeins það heldur verður óhjá-
kvæmilega að halda þannig á
fjármálum ríkisins á þessu ári,
að örugglega verði ekki
greiðsluhalli heldur greiðslu-
afgangur. Það er einn af óhjá-
kvæmilegum liðum í efnahags-
aðgerðunum.
því að stórauka fjölskyldubæt-
urnar, elli- og örorkulífeyrinn
og aðrar svipaðar greiðslur al-
mannatrygginga og ennfremur
með því að greiða niður verð á
nokkrum þýðingarmiklum
neyzluvörum, kornvörum, kaffi
og sykri. Kostnaður við þessar
ráðstafanir kemur fram í fjár-
lagafrv. í 17. og 19. gr.
Þessar ráðstafanir, sem eru
gerðar til þess að draga úr á-
hrifum og þunga verðhækkan-
anna, leiða til þess að útgjalda-
hækkunin hjá vísitölufjölskyld-
unni verður aðeins 3 af 100 í
stað 13 og hjá fjölskyldu, hjón-
um með 3 börn, verður niður-
staðan sú, að þar á ekki að
verða nein kjaraskerðing.
Útgjöld mega ekki
fara fram úr tekjum.
Stórauknar almanna-
tryggingar.
Með frv. um efnahagsmál og
fjárlagafrv. eru gerðar margar
stórbreytingar á þjcðfélagi ís-
lendinga. Ein stærsta þjóðfé-
lagsbreytingin eru hinar stór-
auknu almannatryggingar. Sú
gjörbreyting, sem nú verður
þar gerð, mun vissulega síðar
þykja tíðindum sæta. Fyrst má
nefna fjölskyldubæturnar. Nú
hefur barnafjölskylda enga
barnauppbót fyrir fyrsta barn
né annað barn, en þegar þriðja
barnið kemur verður uppbótin
1166 kr. á fyrsta verðlagssvæði
og 874 kr. á öðru verðlagssvæði.
Nú er gert ráð fyrir þeirri
breytingu, að greiddar verði
2600 kr. með hverju barni, það
þýðir; að tveggja barna fjöl-
kylda, sem ekkert hefur fengið
í fjölskyldubætur fær nú 5200 j
kr. á ári, að þriggja barna fjöl- (
skylda fær 7800 kr., fjögurra
' barna 10400 og fimm barna fjöl-
skylda fær 13000 kr. í fjöl-
skyldubætur. En aldraða fólkið
og öryrkjarnir fá einnig veru-
legar trjrggingabætur, elli- og
örorkulífeyrir mun hækka nú
eftir till. ríkisstj. um 44%.
Gengisbreytingin, sem fyrir-
huguð er, hefur að sjálfsögðu
veruleg áhrif á verðlag í land-
inu til hækkunar og hefur ver-
ið reiknað út, að hækkun fram-
færslukostnaðar í heild muni
nema um 13%. Þar sem slík
hækkun framfærslukostnaðar
mundi verða almenningi afar
þungbær hefur ríkisstj. talið ó-
hjákvæmilegt og sjálfsagt að
gera sérstakar ráðstafanir til að
draga úr áhrifum gengisbreyt-
ingarimiar á lífskjörin, fyrst og
fremst hjá barnafólki, öldruðu
fólki og öryrkjum. Þetta legg-
ur ríkisstj. til, að gert sé með
En hvex-s vegna þarf að gera
allar þessar ráðstafanir, sem
koma fram í efnahagsmálafi'v.
og fjárl, og væntanlegum frv.,
sem hér vei’ða lögð fram síðar?
Hvað er að? segja hv. stjórnar-
andstæðingar. Er ekki allt í
stakasta lagi?
Þessi orð og þessar setn-
ingar höfuð við heyrt hér í Al-
þingi undanfarna daga. Nei, hv.
þm. og hlustendur góðir. Það er
ekki allt í lagi. Það er margt að
í þessu þjóðfélagi. Það, sem er
að, er m, a. og kannski í fyrsta
lagi hinn gífurlegi greiðsluhalli
á viðskiptum þjóðarinnar við
útlönd, halli. sem undanfarin
fimm ár hefur verið að meðal-
talin 200 milíj. kr. Þjóðin sem I
heild hefur eytt meiru en hún
hefur aflað. Það þarf enga há-
skólahagfræði til að skilja
þetta. Þetta skilur hver einasta
húsmóðir og heimilisfaðir í
þessu landi. Sérhvert íslenzkt
heimili verður nauðugt viljugt
að haga séf eftir því lögmáli, að
útgjöldin mega ekki fara fram
úr tekjunum. Það er kannski
hægt í eitt ár eða tvö að lifa um
efni fram og' safna eyðsluskuld-
um, en það er ekki hægt til
lengdar. Sumir menn hafa mik?
ið lifað hátt um efni fram, ber-
ast á og hugsa sem svo, að ein-
hvern veginn slampast. þetta
af eirts og hingað til. En allt tek
| ur enda og eins og enginn fær
umflúið sitt skapadægui', eins
í rennur upp sú stund, að hamar
j fógetans fellur og þá dynur yfir
j þrot og hrun, eymd og smán.
: Þennan einfalda sannleika, sem
sérhvei’t heimili í þessu landi
lifir eftir, látast hv. stjórnar-
andstæðingar ekki skilja. Þeir
jafnvel þverneita því, að þjóðin
sé í nokkrum háska stödd, þó
að fjárhagslegt sjálfstæði henn-
ar rambi nú á barmi glötunár.
Þeir menn eru einnig til hér á
þingi, sem eru harla ánægðir
með þessa framvindu mála.
Þeir menn eru til, sem segja:
Það er barnaleikur einn að ráða
við gjaldeyrisskortinn og
greiðsluhalla við útlönd. Við
getum fengið stórlán hjá vin-
um vorum í austri með lágum
vöxtum til langs tíma. Og það
ei'u til þeir menn, sem segja:
Lánsfjárskortinn innanlands
er auðvelt að jafna ; með því
bara að láta seðlabankann
prenta fleiri seðla. Sumir menn
vaða út í ógöngur, út í fjái’þrot
og missi fjárhagslegs sjálfstæð-
is af fákurmáttu, hugsunarleysi,
gáleysi. Þeir eru vissulega ekki
til fyrirmyndar, en hinir eru
þó vei'ri, sem vilja stefna út.í
slíkar ógöngur með þjóð sína
vitandi vits.
Fi'v. um efnahagsmál og frv,
Frh. á 11. s.
Mansfu eftir þessu
Meira en 100 stúdentar frá 10 iönd-
um í Austurlöndum nær og Afríku
fengu styrk frá Bandaríkjunum sam-
kvæmt „Point Four“-áætlunxnni, og
var þeim ætlað að stunda nám við
ameríska háskólann í Beirut í Líbanon,
en áæílun varðandi hetta kom tii fram-
kvæmda árið 1951. Það voru starfsmenn
í rannsóknarstofum fyir læknisíræði-
rannsóknir, sem þarna var urn að ræða,
og voru J'inir fyrstu, sem styrks nutu,
frá Jórdaníu, Líþanon, Líberíu og Sýr-
landi. Háskólinn ameríski í Beirut var
stofnaður árið 186S, og hefur ævinlega
starfað samkvæmt þeirri meginreglu,
sem sett var í upnhafi, að hann ætti að
þjóna mönnum af öllum litarhætti,
hvert sem þjóðernið er, hverja trú sem
• hann játar og hver sem kynþátturinn er.
Þessi mynd var telcin - Ne'w York
árið 1942 og sýnir tvo ieikara, sem voru
í hópi hinna frægustu, flytja Verk eftiv
víðfrægasta leikritaskáld, sem bá var
uppi. Leikkonan er Katherine Cornell,
sem er bandarísk, en á móti henni lelc
kanadiski leikarinn Rayinond Massey,
en leikritið var Candida eftir G. Bernard
Shavv. Katherine Cornell vann fyrstu
leiklistarsigra sína : leikritum efíir
Shaw árið 1924, en síöan heíur hún
einnig sýnt, að hún getur ekki síður
haft leikstjórn á hendi. IVIassey varð
heimsfrægur fyrir leik sinn sem Abra-
ham Lincoln, sem hann hefur bæði leik-
ið á svið og í kvikmynd. Síðustu árin
hafa bau bæði komið fram í sjónvarpi '
og endurnýjað þar allra hina gömlu
sigra sína.
Þaun 23. júní 1953 var efnt til minn-
ingarathafnar í Vestur-Berlín. Þá var
mintizl þeirra mörgu verkanianna, seni
fállið höfðu fyrir mórðtólum sovéthers-
ins fáeinum dögum áður, þegar austur-
þýzkur verkalýður reis loks upp og
revndi að reka kommumsta af höndum
sér. Fcringjar kommúnista í A.-Þýzka-
landi, Ulbricht og félagar hans, fengu
sovétstjórnina til að senda skriðdreka
gegn verkamönnum og urðu beir þá að
lúta í lægra lialdi. Enginn veit, hversu
marga menn kommúnistar drápu við
þetia tækifæri, eða hversu margir voru
hnepptir í varðhald og sitja þar jafnvel
enn. Það eitt er vitað, að þegar efnt var
til réttarhalda vegna uppreistarinnar,
voru hvorki meira né minna en 42 menn
dæmdir til dauða.