Vísir - 02.03.1960, Blaðsíða 11

.Miðvikudaginn 2. marz 1960
VISIB
„Hér verður að nema staðar"
Úr skýrslu Vithjálms Þór, bankastjóra,
um efnahag íslendinga 1959.
Þegar reikningum Seðlabank
ans fyrir árið 1959 var lokið
i gær, hélt Vilhjálmur Þór
bankastjóri ræðu, þar sem hann
lýsti viðskiptum og starfsemi
bankans á liðnu ári.
Vilhjálmi fórust m. a. orð á
þessa leið:
Árið 1959 var yfirleitt gott
ár íslendingum. Þó var heyskap
artíð bágborin á Suðurlandi og
hefur það valdið bændum á
þessu svæði mikilli afurðar-
rýmun. Sjávarafurðir urðu
hinsvegar þær mestu, sem sög-
ur fara af. Síldveiði var meiri
fyrir norðan og austan en verið
hefur í fimmtán ár. Iðnaðar-
framleiðsla var mikil. Sements-
verksmiðjan seldi af fram-
ftskjugerð—
Pi'entstofa
Hverfisgötu 78.
Sími 16230.
GóÓir Reykvíkingar!
Munið endurnar á tjöm-
inni! Fleygið aldrei gömlu
brauði — nema til þeirra.
Dýraverndunarftlag
Reykjavíkur.
leiðslu sinni 84000 smálestir af
sementi á árinu. Áburðarverk-
smiðjan framleiddi rúmlega
1800 smálestir af köfnunarefn-
isáburði og gekk betur en þórað
var að búast við í byrjun ársins.
Þessar verksmiðjur báðar, spör
uðu þjóðinni gjaldeyri. Annar
stærri iðnaður mun og hafa
gengið yfirleit vel og haft svip-
aða framleiðslu og árið áður, þó
að enn vanti tölur um þetta.
í árslok 1959 eiga íslending-
ar sennilega meiri búpening á
fóðrum en nokkru sinni áður,
eiga fleiri og stærri skip, og
eiga fleiri verksmiðjur, meiri
og fullkomnari vélar og tæki en
nokkru sinni fyrr, og hafa starf
að og framleitt meira en áður
— en þrátt fyrir allt þetta góða,
hefur árið 1959 samt verið erf-
itt ár, erfitt hvað efnahagsmál
snertir, og ástandið í lok ársins
uggvænlegt.
Greiðsluhalli á árinu 1959
varð meiri en árin næstu á und-
an. Samkvæmt áætlunum virð-
ist greiðsluhallinn miðað við
vörur og þjónustu hafa orðið
a. m. k. 200 millj. króna, en var
1958 91 millj. kr. og 1957 166
millj. kr. Ströng gjaldeyris-
skömmtun var viðhöfð allt ár-
ið. Var hún framkvæmd eftir
fyrirfram gerðri áætlun, sem
viðskiptamálaráðuneytið og
Seðlabankinn komu sér saman
um.
Greiðsluhalli ársins hefur.
verið jafnaður meO erlendum
lántökum að nokkru, en að
mjög verulegu leyti með rýrn-
andi gjaldeyrisstöðu bankanna,
eða eins og nú var orðið réttara
að segja, með stórauknum
bráðabirgðayfirdráttarskuldum
Seðiabankans.
Bráðabirgðayfirlit um erlend-
ar lántökur sýnir 130 millj. kr.
hækkun, en þar við bætist eð
gjaldeyrisstaða bankanna versn
aði um 148 millj. kr.
Þjóð, sem vill framkvæma
meira en hún á efni til sjálf,
verður að gera upp við sig,
hvort hún vill spara við sig í
neyzlu, vili hún það ekki, verð-
ur hún að minnka framkvæmd-
irnar um stundarsakir. Það er
ekki hægt að veita sér hvoru-
tveggja. Sifelt auknar erl. lán-
töku orsaka auknar vaxta-
byrðar í erlendum gjaldeyri og
aukist ekki útflutningur eða
minnki innflutningUr ekki a. m.
k. eins mikið og vaxta- og af-
borgunarbyrðin, þá hallar til
erfiðleika. Þetta er það, sem
verið hefur að ske hjá okkur
nokkur fyrrirfarandi ár.
Síðan ræðir Vilhjálmur nokk-
uð um útlánastarfsemi bank-
anna og samstarf þeirra á milli,
um útstreymi fjái' úr Seðla-
bankanum vegna innlendra við-
skipta, sem varð 147 millj. kr.,
og segir síðan:
Af því, sem hér er sagt, er
ljóst, að útlán peningastoínana
hafa verið of mikil. Útstreymið
úr Seðlabankanum hefur verið
of mikið. Skuldasöfnun við út-
„Málverk frá íslandi" nefn-
ist sýning, sem stendur yfir í
Bogasalnum, og þar sýnir ungur
amerískur listmálari, Frank
Ponzi, 30 málverk, flest lands-
lagsmyndir úr Mývatnssveit og
víðar af landinu, einnig upp-
stillingar. Aðsókn hefir verið
góð að sýningunni, og hafa þeg-
ar selzt 7 myndir. Sýningin er
opin daglega kl. 11—22. Einn af
gestunum, sem komu um helg-
ina, var úr Mývatnssveit. Hann
var hinn ánægðasti yfir að sjá
myndirnar úr heimasveit sinni
og lét reyndar þau orð fylgja,
að það væri svo undarlega
komið, að það væru varla aðrir
málarar en útlendingar, sem
sýndu íslendingum orðið mál-
verk a£ íslandi. Meðfylgjandi
mynd er af einu kraftmesta
málverkinu á sýningunni, en
það er „Dimmuborgir“.
lönd ev orðin svo mikil, að vext-
'ir og afborganir gleypa óhugn-
j anlega stóran hluta af útflutn-
i ingsverðmæti hvers árs. Gjald-
| eyrisforði þjóðarinnar er þrot-
■ inn og bráðabirgðayfirdrátta-
| skuldir bankanna orðnar svo
miklar. að mjög verður að telja
óráðlegt að leita eftir meiri
slíkum fyrirgreiðslum.
j Það er því svo komið, að hér
, verður að nema staðar. Það var
Afqr&sSsIustiílka
Vantar stúlku strax til afgréiðslustarfa í tóbaks- og sæl-
gætisverzlun. — Uppl. í síma 3-39-32.
ARAit
Óska eftir ca. 1 r múrurum í hálfsmánaðar vinnu við
innanhússpússni — Uppl. á skrifstofu Vísis, sími 11660,
eða í síma 23918.
orðið óhjákvæmilegt' að ráðá
bót á þessu ástandi og raunar
var það nauðsynlegt fyrir
löngu.
í marzmánuði 1958 sagði ég
eftirfarandi: í þessu sambandi
vil ég benda á, eins og ég einnig
gerði hér 1957, að mikla nauð-
syn ber til, að ríkisstjórn og Al-
þingi geri varanlegar ráðstaf-
anir í efnahagsmálum þjóðar-
innar. sem skapi heilbrigðara á-
stand og dragi um leið úr hin-
um óhóflega þunga, sem leggsb
á allar lánsstofnanir. Til þess
að di-aga úr kapphlaupinu um
fjárfestingu, tii þess að minnka
eyðslu til þess að auka sparnað
er umfram allt nauðsynlegt að
skapa tiltrú til gildis okkar,
eigin peninga og skapa jafn-
vægi milli verðlags hér á landi
og í nágrannalöndum okkar.
Aðkallandi varanlegar aðgjörð'-
ir í efnahagsmálum eru búnar
að dragast of lengi. þær mégá
ekki dragast mikið.lengur.
Þetta sagði ég hér ■ marz-
niánuði fyrir ári síðan og
skpðun ínín í þessu efni hef-
ur ekki breytzt og með skír-
skotun til þessa hlýt ég a8
fagna því, að ríkisstjóxnia
hefur boi-ið fram á Alþingi
og það sett lög uxn efnahags-
mál, sem staðfest voru a€
forseta íslends þ. 20. febr.
Þvínæst lýsti Vilhjálmuf
nokkrum þeim aðgerðum, sem
. óhjákvæmilegar eru jafnframt
gengisbreytingunni, . vaxta-
jhækkun o. s. frv. tÚ þess að
draga úr ónauðsynlegum fram-
kvæmdum.
Svipaðar ráðstafanir — sagði
Vilhjálmur, hafa verið gérðar
öðru hverju fyrirfararidi ár a'f
seðlabankastjórnum nágranna-
landa okkar. Þessar ráðstafanir
! eru ekki gerðar til þess að
j minnka útlánin, h'eldur aðeiná
til þess að minnka auknirigú
útlánanna. \
I Það er skylda allra seðla-
bankastjóra að fylgjast vél mað
lífæð efnahagskerfis þjóðarinri-
ar, og þegar slagæðin fer o£
hratt, þá að gera ráðstafanir í
samráði við rikisstjórn — til að
minnka þrýstinginn — óg aft-
ur, þegar ofþrýstingi er áflétt,
að sjá fyrir því, að eðlilegur
nærandi blóðstraumur fái notið
sín til þess að viðhalda óg næra
heilbrigði í efnahagsmálum og
framkvæmdum þjóðfélagsins.
j— Strax og náðzt hefur h'ér til*
i ætlaður árangur, verða breyt-
: ingar gerðar á umræddurri ráð-
stöfunum. I
Þær ákvarðanir, sem Seðlá
bankastjórnin hefur tekið,
eru ekki gerðar til að skapa
aívinnuleysi, ekki til að
draga úr framleiðslu. ekki-til
þess að minnka lífsafkomu
þjóðarinnar. — Heldúr að»
ins til þess að hæg.ia á aukn-
ingunni um stundarsakir,
svo að tóm gefist til að bæta
og treysta grundvöllinn fyr-
ir aukna framleiðslu o,g vax-
andi athafnalíf um íamra
framtíð. fvrir hær þúsundir
ur.gra íslendinga, sem á kom
andi árum vaxa unn og hæt-
ast þióðinrti til starfs og
framkvæmda.
Það er nú enn á ný vinsanileg
tilmæli mín til allra þeirra.-sem
! ákvörðunarvald hafa í neninga-
; stofnunum landsins, að v;ðhafa
mikla .gætni í útlánum á bessu
I árí og.sérstaklega miða útjániiv
; við bað að heilbrigð fram-
: Viðsla bjóðarinnar geti ha^dizt.