Vísir - 22.12.1960, Page 11

VlSIR
Fimmtudaginn 22. desember.'I960
II
Jólavörurnar
eru komnar
e r
sjemannsins
Stýrishjól með ljósi, skútur
með ljósi. Skemmtilegar
og nytsamar jólagjafir fyr-
ir sjómenn. Birgðir tak-
markaðar.
Verð kr. 39,00. — Með
handmáluðum myndum fra
Gullfossi, Skógarfossi,
Bifröst o. fl.
ip swsS
Íe r 9>
jesi
12. gerðir Iitlar og stórar,
verð frá kr. 145,00.
Gjörið sv« veí að
léía íiebi ©g þcr
mnnuð saiin"
íaerasí ubsb, að
Iijá nkkisr er
nrvaiið
Verzfunin Rín
Njálsgiötn 23
Sími 17692
Nýjasta
Elínborgar
Sól í hádegisstað nefnist ný-
útkomin saga eftir Elinborgu
Lárusdóttui'. Undirtitill bókar-
innar er: Horfnar kynslóðir I.
Framhald er því væntanlegt,
og endar sagan í miðjum klíð-
um. Bókin er vel skrifuð, eitt
með því bezta sem Elinborg
hefur sent frá sér, enda er
höfundurinn góðkunnur. Fyrir
25 árum gaf hún út sína fyrstu
bók (Sögur 1935). Einar H.
Kvaran skrifaði formála að
þeirri bók, og spáði góðu um
skáldkonuna, og hefur það ræst
að vonum. Frú Elinborg er
mikilvirk. Bezta verk hennar
fram að þessu er sagnabálkur-
inn Förumenn, sem kom út í
þremur bindum á árunum 1939
—1'40.
Bók sú er hér um ræðir,
Sól í hádegisstað, er hliðstæð
við fjrrrnefnt verk höfundar,
Förumenn, að þvi leyti að efnið
fjallar um löngu liðna atburði.
'Þetta er söguleg skáldsaga frá
átjándu öld. Ekki sagnfræðilegt
verk. Mér finnst eg kenna fvrir-
myndina. Sagan gerist á Norð-
,'urlandi á æskuslóðum höfund-
^ar, Aðalsöguhetjurnar eru Björn
j sýslumaður á Skálá og Hákon
j stórbóndi að Dal. Eiga þeir
: framan af i miklum erjum en
sættast þó heilum sáttum, er
sýslumaður sér að hann hefur
ekki roð við Hákoni mera-
kóngi, og stórhöfðingja. Stefán
sonur Hákonar ríka er óráðin
gáta að loknum lestri bókar-
i innar sem vonandi er að komi
sem fyrst.
Eg vona að mér fyrirgefist
þó eg ljósti þvi upp að Björn
sýslumaður mun eiga að vera
Skúli Magnússon. Skúli var
sýslumaður í Hegranesþingi
eins og það hét þá, þ. e. Skaga-
fjarðarsýslu á árunum 1737 til
1749, er hann varð landfógeti.
Skúli átti jafnan í deilum við
ýmsa fyrirmenn innlenda, svo
og kaupmenn.
| Hákon stórbóndi í Dal er eng-
, inn annar en Mera-Eiríkur, er
var stórbrotinn maður. Saga
hans var gefin út árið 1912 í
mjög litlu upplagi, sem því i
miður eyðilagðist að mestu
nýprentað (eins og fleiri bækur,
úr prentsmiðju Suðurlands).!
Saga Mera-Eiríks var ekki gef-|
in út aftur. Hún er ein af þeim j
fáu og fágætu bókum sem prent- j
aðar voru á Eyrarbakka á árun-.
| um 1910 til 1917. Á endanum;
náði eg þeim þó öllum. Heimild :
mín að sögu Eyrarbakkaprent,-1
smiðju voru þeir Einar E. |
Sæmundsen framkv.stjóri ogj
Karl H. Bjamason prentari. j
Manna kunnugastir því máli, j
, en þetta var nú útúrdúr.
| Saga Elinborgar er því að’
skáldsaga.
Lárusdóttur.
hann eru Andra-rímur, þær orti
hann hálfar á móti Gísla inumj
fróða Konráðssyni.
Dóttursonur séra Hannesar,
sonur Filipíu af síðara hjóna-
bandi, var Magnús Markússon,
vestur-íslenzkt ljóðskáld. Dáinn
árið 1948, 90 ára að aldri.
Það sem hér hefur verið sagt
hefi eg tínt til úr ýmsum ritum
í bókasafni mínu. Persónulega
þekki eg ekki frú Elinborgu
Lárusdóttur, svo ekki er það
vegna kunningsskapar að eg
sting niður penna um bók hefin-
ar, heldur vegna ágæti sögunn-
ar.
Sól í hádegisstað gerist því
laust fyrir miðja átjundu öld.
(Skúli Magnússon sýslumaður
á Ökrum varð sem fyrr segir
landfógeti 1749).
Það má segja um öldina þá,
að hún byrjaði með plágu, —
stórubólu 1707, — og hún end-
aði með plágu, — móðurharð-
indunum, Loks má nefna þriðju
plágima, en hún hafði að vísu
verið landlæg síðan árið 1602,
sem sé Einokunarverzlunin,
eða öðru nafni Hörmangarar,
sú plágan var verri en eldgos
og harðindi til samans.
Þessi bók frú Elinborgar
Lárusdóttur hefur talsvert
menningarsögulegt gildi, og er
likleg til þess að verða vinsæl
hjá hugsandi fólki. Þetta er
safarík skáldsaga úr íslenzku
þjóðlífi á tímum hörmunga og
hallæris. Talsvert er fjallað um
ástamál í bókinni og sálarlífi
einstaklingsins glögglega lýst á
stundum. Til dæmis finnst mér
tuttugasti og fjórði kafli bókar-
innar, bls. 172 til 181 athyglis-
verður, þar sem því er lýst
hvernig sál fátækrar förukonu
frelsast á undraverðan hátt.
Útgáfa bókarinnar er vönduð.
Hún er 285 blaðsíður, h. u. b.
18 arkir í Skírnisbroti. Hún er
prentuð í Prentverki Odds
Björnssonar á Akui'eyri. Útgef-
andi er Bókaútgáían Norðri.
Reykjavík, 19. des. 1960.
Stefán Rafn.
nokkru . leytí saga æUmenna |
höfundarins. j Langafi frú. Elin- j
borgar P móðurætt hennar vár'i
! séra Haóties Bjamason prést’úi']'
j að Ríp í Hegranesi 1829 tál ævi-,
loka 1838. ,. Síra Hannes var
1 fæddur árið 1776 heldur en
1777. Hann var sonarsonur
Mera-Eiriks. Þetta er ^einnig
víðfræg skáldaætt, séra Hannes
j var rímnáskáld. Eftir Hahn eru'
j nokkrir rímnaflokkar, bæði
! prentáðir og óprentaðir í hand-
r.itum Landsbókasafns. Fræg-
ast af því sem gefið var út eítir
LJÓDASAFN
Jakobs Jóh. Smára 1.-111.
1. Kaldavermsl, verð í
bandi kr.'140,00.
II. Handan storms og
strauma og Undir. sól
að sjá, verð í bandi
kr. 140,00.
III. Við djúpa lindir
verð í bandi kr. 105,00.
Verð samtals kr. 385,00.
Bókaútgáfa Merniingarsjóðs.
FLUGMENN OSKAST
Fíogfélag Islands hefur í hyggju að ráða nokkra
fiugmenn til starfa. NauSsynlegt er, að umsækj-
en.tiur hafi lokið prófi í loítsiglingafræði. Umsókn-
aréýðublöð liggja frammi í Lækjargöiu 4, og óskast
Lau útfyllt og send yfirflugmanni félagsins fyrir 15.
janúar n.k. Eldri umsókmr óskast endurnýjaSar.
Boris Morros.
I
„ L EIKIÐ
TVEIM
SKJÖLDUM"
— í lcyniþjónustu Rússa og
Baníiaríkjamanna í senn.
Hvað segja gagnrýnendur
um bókina?
M. Þ. í Morgunblaðinu: Bók-
in ..Leikið tveim skjöldum'*
hefur al!a kosti góðrar njósna-
sögu til að bera: Hún er
,,spennandi“ eins og bezti reyf~
ari, og hún er sönn að auki. :..
Bók þessi mun verða mörg-
um þörf og holl lesning, því að
hún sýnir káldan raunveru-
leikann í heimi sovétnjósnanna,
þar sem einskis er svífizt, þegar
upplýsinga þarf að afla. Einna
óhugnanlegust er lýsingin á
tímabilinu næst á eftir lífláti
Beria, þegar njósnarnir lifðu
innbyrðis í sífelldum ótta. Eng-
inn vissi, hver mundi lifa
hreinsunina af, eða hver -yrði,
tekinn af lífi næstu nótt.“
New York Herald Tribune:
.... Sagan er að öllu leyti.
með hinu snilldarlega hand-
bragði frá Philips Oppenheina
— dulmálsbréf, samband við
flugumenn í New York, Miin-
chen og Vínarborg; leynilegan
viðræður í Moskvu; lífverðir
og' naumleg björgun. |
Bókaútgáfan VOGAR. >
KI. 8 í morgun var loftvog
byrjuð að falla sunnan Iands
og komin austanátt, en nórð-
an strekkingur var og élja-
gangur norðanlands.
Frost var víða 2—4 stig", eni
eins stigs hiti í Vestmanna-
eyjum. í Rvík var austan-
gola og 3 stiga frost. Úrkomai
enlgin s.I. nótt.
Djúp lægð er að nálgast úí
suðvestri.
Veðurhorfur í Rvík og ná-
grcnni: Vaxandi austanátt,
allhvasst og snjókoma eða
slydda með kvöldinu. Kólnar
sennilega á morgun.
Öngþveiti t Belgíu—
Praifih. a> 2. síhu. ^
vofandi í <2harleroi,«sem eræin
rriest.a miðstöð .stáh ög kolaiðn-
aðarins.
Gas-, raforku- og vatnsskort-
ur er viða yfirvofandi. j