Vísir - 05.09.1961, Page 7

Þriðjudagur 5. september 1961
VlSIR
7
MYNDLIST
Hinrik tollheimtumaiur.
Fjórar milljónir og
þrjú KundruS þúsund.
Býður nokkur betur?
ÞaS var uppboS á lista-
verkum hjá fyrirtækinu
Sotheby í London fyrir
tæpu ári síSan.
Hinrik hafði enga minni-
máttarkennd og efaðist ekki
um, að hann væri snillingur.
Hann kenndi tónlist, málara-
list og framsagnarlist, en
ekki munu allir nemendanna
hafa borið mikla virðingu
fyrir meistaranum. Vollard,
íistaverkasalinn frægi, segir
H. Rousseau: Juniet og fjölskylda.
Uppboðshaldarinn endur-
tók spurningu sína en boðið
var ekki hækkað, svo að
hann sló málverkið, en það
var eftir Henri Rousseau,
sem kallaður hefur verið
tollheimtumaður (Le (dou-
anier), en var reyndar aðeins
undirtylla á einhverri smá-
tollstöð í París. Á síðastliðnu
vori var stór yfirlitssýning í
París á málverkum Hinriks,
en þar sem að mörg þeirra
beztu voru ekki með og
fjöldinn svo mikill, þá var
sagt að broslega hliðin hafi
orðið nokkuð áberandi, en
hún er víst staðreynd, hvað
sem öðru líður, og dregur
ekki úr gildi þess, sem vel
er gert.
Hinrik tollheimtumaður
var frumstæður smáborgari,
sem þráði mjög viðurkenn-
ingu samborgaranna og, að
sjálfsögðu, tákn heiðursfylk-
ingarinnar. Hann fæddist ár-
ið 1844 og dó í París árið
1910 og lifði því ekki þá
miklu frægð, sem verk hans
hafa hlotið. Ekki er vitað
hvenær hann byrjaði að
mála, en talið er að hann
mun ekki hafa verið alger-
lega menntunarlaus g því
sviði. Árið 1885 voru myndir
eftir hann á sýningu, en í
heldur lítils metnum sýning-
arsal, en þó veitti listmálar-
inn Signac honum athygli og
varð það til þess, að hann
átti betri kosta völ um sýn-
ingar eftir það. Þó mun al-
mennt hafa verið skopazt að
þessum listaverkum.
þá sögu, að einn þeirra
hafi fengið Hinrik til
þess að fara með ávísun fyr-
ir sig í banka, en þegar hann
sá að Hinrik kom út þaðan
orðsbundinn dóm, rétt til
málamynda, þar sem dóm-
arinn taldi hann tæplega á-
byrgan gerða sinna, með
hliðsjón af málverkunum.
J^ú koma þeir til sögunnar,
er mestan þátt áttu í að
skapa frægð þessa óvenju-
lega listamanns. Má þar til
nefna rithöfundinn Jarry,
sem var einn af hinum reiðu
ungu mönnum síns tíma,
skáldið Appollinaire, Pic-
asso og fleiri, er sjálfir voru
á leið til frægðar og gátu
því látið Hinrik njóta góðs
af vaxandi áhrifum sínúm.
Urðu þá ýmsar þjóðsögur
til, sem orðið hafa býsna líf-
seigar í listasögunni, eins og
t. d. þátttaka Hinriks í her-
förinni til Mexico með Baz-
aine marskálki. Þessi saga
myndaðist til þess að út-
skýra það undarlega íyrir-
bæri, að um og eftir 1904
fór Hinrik að mála myndir
úr frumskógum og var þar
margt með undarlegum
hætti en gert af mikilli
vandvirkni, enda eru þær
taldar með því bezta sem

Juniet og fjölskylda (Ijósmyndin).
í fylgd með tveimur lög-
regluþjónum, þá tók hann til
fótanna. Nú voru góð ráð
dýr, en þá datt verjandanum
það snjallræði í hug, að
leggja fram tvö málverk í
réttinum, er höfðu þau áhrif,
að Hinrik slapp með skil-
Kalli frændi
hann málaði og komi þar
fram hpgmyndaflug hans og
upprunaleg listgáfa. En nú
hafa einhverjir hnýsnir
fræðimenn komið við á bið-
stofu miðaldra konu í Cher-
bourg, sem kennir píanóspil,
og fundið þar gamla bók og
lúða, sem vöruhúsið Lafay-
ette gaf eitt sinn út, og hefur
inni að halda 200 myndir af
Framh a hls 10
Jakob Gísla-
son, raforku-
málastjóri jók
við fréttirnar
með frásögn
af nýafstað-
inni ráðstefnu
Sfjórnunarfé-
lags íslands.
Hann sagði frá tildrögum að
stofnun þessa félags, sem enn
er ekki orðið ársgamalt, mark-
miðum þess og viðfangsefnum.
Ég er þess fullviss, að félag
þetta á eftir að gegna mikil-
vægu hlutverki í atvinnulifi
landsmanna, því sannarlega
veitir ekki af að gefa nánari
gaum stjórnunar- og hagræð-
ingar-málum. Öllum almenn-
ingi er þó óljós tilgangurinn og
starfsemin, og finnst nafn fé-
lagsins eitt nógu undarlegt.
Þess vegna ætti að kynna félag-
ið betur og helga því rúman
tíma í útvarpinu í vetur.
Andrés Kristjánsson, rit-
stjóri, talaði um daginn og veg-
inn. Hann byrjaði á því að tala
um ágústmánuð og sumarið,
sem senn kveður. Heyfeng og
stirt tíðarfar spjallaði hann um,
en kom því næst að kornrækt-
inni, sem nú er meiri hér en
nokkru sinni áður, og helgaði
hann þeim málum bróðurhlut-
ann af tíma sínum. Undir hinu
fróðlega erindi varð mér á að
hugsa um það, hve lítið hefur
verið rætt og ritað um hina stór
auknu kornrækt, sem mér
finnst, að sé ekki svo lítill við-
burður í okkar fáskrúðugu at-
vinnusögu. Næst kom Andrés
að stóra afmælinu hjá litlu
borginni og var ég honum hjart
anlega sammála um, að bram-
boltið hafi verið í meira lagi.
í sambandi við Reykjavíkur-
kynninguna kom hann að
skípulagsmálum og stakk upp
á því, að mjóum verzlunargöt-
(um yrði lokað fyrir bílaumferð,
(en þegar hafa sézt uppdrættir
|að slíkum rólegum götum, sem
|ætlunin mun vera að reyna í
' Grjótaþorpinu. Sjávardýrasafni
j og fuglarannsóknarstöð vill
í Andrés láta koma upp á eyjum
við Reykjavík og munu margir
vilja sjá þá hugmynd komast
í framkvæmd. Erindi sitt flutti
Andrés af festu og stillingu, en
þá er hann kom að útsvörum
og sköttum, fór honum að hitna
í hamsi. Hann nefndi það rang-
sleitni og einræði að meina
mönnum að ferðast til útlanda,
nema þeir hafi fengið til þess
leyfi hjá ríki og bæ, sem hai'a
þau sérréttindi að geta hneppt
menn í átthagafjötra, hafi þe?r
eigi staðið full skil á opinber-
um gjöldum. Hann sagðist vona,
að einhverjir alþingismenn
myndu brátt reyna að fá þess-
um einstæðu lagaákvæðum
breytt. Þetta erindi var vel
samið og prýðilega flutt.
Mjög þótti mér gaman að
lieyra Egil Bjarnason og Jón R.
Kjartansson syngja saman
gluntana, af þrótti og innileik.
Vonandi hafa templarar ekki
látið þessa óguðlégu söngva
koma flatt upp á sig, og þeim
unnizt tími til að drepa á tækj
um sínum í tæka tíð.
Einar Guðmundsson, kennari,
þýddi og las smásöguna „Hönd
vofunnar", eftir Selmu Lager-
löf. Þetta var að mörgu leyti
góð saga og spennandi, en mér
fannst botninn detta algjörlega
úr henni. Einar las söguna í
sérkennilegum mæðutón, en
þýðingin virtist allvel gerð,
nema hvað mér fannst einkenni
legt að heyra hann tala um, að
tanngarðarnir hefðu skolfið í
stúlkunni.
Magnaðan bændaþátt flutti
Guðmundur Jósafatsson frá
Brandsstöðum. Hann býsnaðist
fyrst og fremst yfir innflutnnigi
á notuðum dráttarvélum og
kunni hann sannarlega að haga
orðum sínum. Vítt og breitt
ræddi hann síðan landbúnaðar-
mál og bar saman við sjávarút-
veginn. Bryddaði þar mjög á
hinum gamla ríg milli þessara
tveggja höfuðatvinnugreina, og
fannst manni, sem maður sæti
á kosningafundi í sveit. Þetta
var óvenju skörulega flutt er-
indi, og beitti Guðmundur ó-
spart talnadæmum með öryggi
þess manns, sem er síðastur á
mælendaskránni.
Tónverkið „9. maí“, sem tek-
ið var upp á tónlistarhátíð í
Prag féll mér vel i geð, en kam-
mertónlistin fannst mér heldur
leið og hélt ég oft, að nál
grammóíónsins færi hring eftir
hring í sömu gróp, en þó rætt-
ist úr og loks lauk verkinu. —
Þetta átti víst að vera svona.
Þá lauk dagskránni og ég flýtti
mér að loka fyrir áður en þjóð
söngurinn byrjaði. Hvað skyldu
annars margir hlustendur
hlusta á þann söng til enda?
Þórir S. Gröndal.