Vísir - 26.09.1961, Blaðsíða 3

Vísir - 26.09.1961, Blaðsíða 3
Þriðiudagur 26. september 1961 VÍSIR 3 i Vaínsdalsrétt. EIN af fríðustu sveitum á öllu Norðurlandi er Vatnsdalur í Austur-Húnavatnssýslu. Þetta sézt bezt ef maður bregður sér smákrók inn af þjóðleiðinni hjá Vatnsdalshólum og leggur leið sína gegnum hólana og inn að Hnúki í Vatnsdal. Þá blasa við manni eggslétt engi, reisu- leg bændabýli í fögrum dal — dal eins og maður getur hugs- að sér hann fríðastan og bezt til búskapar fallinn. Þarna stendur búsæld líka með miklum blóma, sennilega með meiri blóma en algengt er hér á landi, enda má tvímæla- laust telja Vatnsdælinga í röð ríkustu bænda landsins, og fróðir menn telja Vatnsdalinn ríkustu sveit á fslandi. í miðjum Vatnsdal, eða rétt fyrir innan hann miðjan, stendur fjárrétt þeirra Vatns- dælinga og Þingbúa hjá bæn- um Undirfelli, gamalkunnu höfðingjásetri þar í dalnum. Réttin stendur á sléttri gras- flöt á suðurbakka Vatnsdalsár og sér þaðan vítt um dalinn og til fjallanna í kring. Eru ekki mörg réttarstæði á landinu bet ur valin né í fegurra umhverfi heldur en Undirfellsrétt. Undirfells- eða Vatnsdals- rétt er í röð fjárflestu rétta á íslandi og var talið að nú kæmi þar til réttar um eða yf- ir 20 þús. fjár. Réttað var að þessu sinni tvo daga, bæði mánudaginn 18. sept. og þriðju daginn 19. sept., og var báða dagana hið fegursta veður, svo fagurt að varla blakti hár á höfði manns. Til Vatnsdalsréttar kemur ævinlega margt manna, jafnt utan sveitar sem innan og ekki allir í þeim erindum að draga fé. Þarna sáust gamlir og ung- ir pólitikusar úr héraðinu, iðju höldar og heildsalar úr Reyja- vík, bankastjórar og blaða- snápar og meira að segja próf- éssorar utan úr Þýzkalandi. Allur þessi sundurleiti lýður var allt í einu-kominn heim til sín ef svo mætti að orði kom- ast. Allir í' innilegu samræmi við umhverfi sitt, allt mann- greinarálit út í veður og vind, allir þúuðust eins og þeir væru aldagamlir vinir, nokkrir roskn ir bændur lögðu hendur á öxl hvers annars og kysstust. Sú venja er enn við lýði í þeirri sveit, en virðist þó horfin með- al ungu kynslóðarinnar. Réttardagurinn er í Vatns- dal, eins og víðast annars staðar, eini dagurinn á árinu sem menn mynnast af full- komnu hispursleysi við vin sinn — flöskuna. Engum dettur í hug að fara með hana í felur í réttum. Menn drekka af stút og bjóða hvor öðrum, jafnt gömlum vinum sem óþekktum aðskotalýð, jafnt fáíækum hús karli sem hámenntuðum pró- fessor eða bankastjóra. Allir skulu viðstaddir taka þátt í þessari gleðihátíð bóndans þeg ar hann heimtir auðæfi sín inni af fjalli og dregur í dilka. Þetta er svipmesta og þjóðleg- asta hátíð fslendinga, fagnað- arhátíð sem hvergi á sinn líka. Þegar veður er fagurt eins og var í fyrstu Undirfellsrétt nú á dögunum fær þessi þjóð- lega hátíð á sig bjartan svip og elskulegan. Konur og börn flykkjast að' réttinni, allir eiru broshýrir og ánægðir. Það er sól í sinni. Það er aftur á móti annað uppi á teningnum þegar veður er vont. Þá koma ekki aðrir til réttarinnar en þeir sem eiga þangað brýnt erindi og þá hafa fæstir löngun til að dunda eða drolla. Þá er keppzt við myrkr •••• Að drætti í Vatnsdalsrétt. Þangað komu um 20 þúsund fjár í haust og stóð réttin yfir í tvo daga. Margmenni kom þangað ríðandi og í bifreiðum bæði úr Vatnsdal, nær- Iiggjandi sveitum og allt sunnan úr Reykjavík. Myndin er tckin af réttarvegg og sér inn Vatnsdal. Skál þú! Það er gaman í dag. anna milli og dugir stundum ekki til. Enn er Vatnsdælingum í minni fyrsta rétt haustið 1934, en þá gerði ofboðslegt vatns- veður, þannig að allt flaut í vatni og jörðin varð að einum svelg. Það sagði mér minnugur og fróður maður, Bjarni Jónas- son bóndi á Eyjólfsstöðum að það veður myndi hann miklu verst í réttum og munaði litlu að féð léti líf sitt í forarleðju í réttinni, Svaðið var svo djúpt að karlmenn sem stóðu að drætti urðu sumir hverjfr stíg- vélafullir af eðju. Loks kom að því að hvorki menn né sképn- ur komust áfram, heldur stóðu verkleysa að halda áfram fyrr en réttin var mokuð og hreins uð. Sú rétt, sem venjulega stóð í einn dag, varði í 3 daga, stöð ugt í ausandi vatnsveðri. Þessa daga var Bjarni á Eyjólfsstöðum i útréttum í Víðidalstungurétt og kvaðst hann ekki fá gleymt þeim dög- um, en ekki sízt var það hon- um minnisstætt þegar hestur Magnúsar bónda á Flögu sökk á kaf undir húsbónda sínum á harðvellisgrund undan Undir- felli. Þar markaði venjulega ekki spor, en var í þetta skipti orðin að botnlausum elg. Þetta voðaveður er öllum Vatnsdæl- ingum enn í fersku minni, svo fast í réttinni og fullkomin | óskaplegt var það. A:#: í-íif-jípíll? Fyrir um það bil 30 árum fór þýzkur stúdent, Hans Kuhn að nafni, í göngur með Vatnsdælingum suður á Grímstunguheiði og í Fljótsdrög. Nú er hann orðinn pró- fessor við háskólann í Kiel og nafnkunnur maður jafnt á íslandi sem í Þýzkalandi. Hann er staddur hér á landi í boði Háskóla íslands um þessar mundir, og á dögunum brá hann sér norður í Vatnsdal til að heilsa upp á gamla gangnafélaga. Hér sézt próf. Kuhn (til vinstri) skeggræða við sinn gamla gangnaforingja, Ágúst Jónsson bónda á Hofi.

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.