Vísir - 17.10.1961, Blaðsíða 10

1Q
V f S I R
Þriðjudagur 17. október 1961
BÆKUR OG HOFUNDAh
r r

Merkilegur rithöf-
undur, en . .
?
Guðrún frá Lundi og nýjasta
bók hennar.
ÞaS hefir stundum
veriS um það deilt, hvort
telja beri sögur GuS-
rúnar frá Lundi til bók-
mennta eSa ekki.
En hvað sem því og öðru
líður, er Guðrún merkileg
kona og óneitanlega merki-
legt fyrirbæri í hinum ís-
lenzka bókaheimi á síðari
árum.
Gurún er óskólagengin
alþýðukona. Hún ólst upp
við þau kröppu kjör, sem
voru sameign allrar alþýðu
á íslandi til sjávar og
sveita um síðustu alda-
mót. Öll sín beztu ár ér
hún húsfreyja í sveit við
fremur erfið skilyrði, þarsem
flest mun hafa orðið að sitja
í fyrirrúmi fyrir bókmennta-
iðkunum. Bókhneigð mun
hún þó alltaf hafa verið, og
löngunin til að skrifa hefir
veri^ð henni í blóð borin.
Margt söguefnið og margar
hugmyndirnar mun hún hafa
alið með sér frá barnæsku,
Margar sögupersónur henn-
ar hafa lifað og hrærzt í hug-
skoti hennar árum saman.
gn það er fyrst, þegar ævi-
annirnar minnka og ald-
urinn færist yfir, að hún
fær tækifæri til að sinna
því, sem huga hennar var
tamast og kærast. Þegar
fyrsta bók hennar kom út ár-
ið 1946 var hún nær sextug
að aldri.
Með þetta allt í huga
verður að lesa og dæma
bækur Guðrúnar frá Lundi.
f þessu ljósi verður höfund-
arferill hennar merkilegurog
ævintýri líkastur. Óþekkt af
alþjóð og sextug að aldri
lætur hún sig ekki muna um
það að verða metsöluhöfund-
ur. Og þegar einu sinni var
komið af stað var ekki
dundað á leiðinni. Siðastliðin
15 ár hefir hún sent frá sér
slífct magn bóka, að margir
aðrir hefðu þurft langa ævi
og óskert þrek til slíkra af-
kasta. Vinsældir á hún líka
'miklar, því að skýrslur
sanna, að hún hefir frá upp-
hafi verið í röð mest lesnu

Wjj
Guðrún frá Lundi.
höfunda landsins. Fyrir allt
þetta á Guðrún virðingu
skilið. Bækur hennar eru
ekki hafnar yfir alla gagn-
rýni, eins og ég kem að síð-
ar, en allt um það er hún
merkiíeg kona.
||ú fyrir skemmstu kom út
hjá „Leiftri“ nýjasta bók
Guðrúnar, skáldsaga, sem
ber heitið Stýfðar fjaðrir.
Sagan er þó ekki a% öllu
leyti ný, því að fyrir nokkr-
uni árum kom hún sem fram-
haldssaga í tímaritinu
„Heima er bezt“. En hér
kemur sagan sérprentuð, og
er greiniiega sagt í bókarlok
að framhaids megi vænta,
þótt Guðrún sé nú á áttræð-
isaidri.
Þessi saga Guðrúnar ber
öll einkenni annara sagna
hennar, bæði kosti og lesti.
Frásagnargleðin er feykiíeg,
og persónur ailar ei*u furðu-
slcýrt mótaðar. Persónulýs-
ingar iáta Guðrúnu bezt. Það
er. sem hún gjörþekki það
fólk, sem hún er að lýsa.
hvort sem það er fætt í
hennar eigin hugarheimi eða
hún hefir að einhverju leyti
kynnzt því í sinni eigin sam-
tíð Mái það. er hún leggur
persónum sínum í munn. er
einnig eðlilegt að vissu
marki, ekki óal^engt sveita-
mál, eins og það hefir verið
á þessari öld Þetta allt má
telja til kosta, en hér hafa
kostirnir líka sína ann-
marka, og skal nú að því
vikið.
J^Jikilvirkni er vafasöm
dyggð, ef ekki fylgir
vandvirkni. Frásagnargleði
Guðrúnar er svo mikil, að
hún sést ekki fyrir og lætur
allt fljóta með. Þarna kemur
því vel fram, hve óskólaður
höfundur Guðrún er, þótt
náttúrugáfur hennar séu
miklar. Ég hygg, að Guðrún
hefði grætt á því að temja
sér listrænni vinnubrögð,
senda frá sér minna magn og
vera ósparari á pennann til
útstrikana, fága sem sagt
meir og betur smíðisgripi
sína. Slík nostursvinna virð-
ist ekki vera hin sterka hlið
Guðrúnar, en hún er nauð-
synleg, ef vel skal verk af
hendi leysa. Því miður er
málæðið um of einkennandi
fyrir sögur hennar og þeirra
stærsta lýti.
Þótt Guðrún kunni vel að
lýsa persónum og gæða þær
nokkru lífi verða þessar per-
sónur hennar fremur ófýsi-
legir og vafasamir sálufélag-
ar, þegar til lengdar lætur.
Að vísu er enginn mjög
slæmur, en enginn heldur
virkilega góður, og greindar-
vísitala persónanna er yfir-
leitt ekki mjög há. Þarna er
meðalmennskan uppmáluð á
alla grein. Og þótt samtölin
séu ekki óeðlileg í munni
^þessa fólks, eru þau of rúm-
frek, ekki sízt vegna þess
hve innihaldslaus þau eru í
raun og veru.
þá hættir Guðrúnu mjög að
krydda sögur sínar með
ýmsu, er verður harla leiði-
gjarnt til lengdar. Til dæmis
mætti að skaðlausu fækka
kaffiuppáhellingum í sög-
um hennar til muna.
Guðrún virðist skrifa af
því að hún hefir löngun til
þess. Það er henni nautn að
segja sögur. List hennar er
líka nær eingöngu fólgin í
því að hún kann að segja
sögur á sinn persónulega
hátt, þótt betra hefði verið
að henni hefði gefizt tæki-
færi til þeirra skólunar og
ögunar, sem hæfir sannri
list. Þá hefði Guðrún getað
orðið stór í list sinni, eins og
upprunalegir hæfileikar
hennar gáfu tilefni tiL
En þótt þessi nýja saga Guð
rúnar sé með sömu göllunum
og fyrri sögur hennar, mun
hún vafalaust verða lesin og
njóta vinsælda hjá mörgum.
Og þrátt fyrir allt eru þó
bækur hennar hollari lesn-
ing en margt af því lesefni,
sem ungmenni landsins eru
mötuð á í seinni tíð af sam-
vizkurýrum og smekklausum
tímaritamönnum.
Stýfðum fjöðrum fylgir
formáli, ritgerð, sem séra
Helgi heitinn Konráðsson á
Sauðárkróki skrifaði fyrir
nokkrum árum um Guðrúnu.
Að ritgerð þessari er mikill
fengur. Hún er skrifuð af
alþekktri vandvirkni og
næmum skilningi þess góða
og listelska manns. Ritgerð
hans leiðir margt í ljós sem
gerir Guðrúnu og ritferil
hennar skiljanlegri. Og ein-
mitt vegna sérstöðu Guðrún-
ar er hægt að fyrirgefa
henni margt og dást að henni
í aðra röndina.
Kristján Róbertsson.
Mokafli í Djúpál,
er haustvertíð hefst frá Isafirði
Frá fréttaritara Vísis. —
ísafirði.
Þrír bátar héðan eru nú byrj-
aðir haustvertíðarróðra og hef-
ir afli verið óvenjugóður.
Hæsti báturinn fékk fyrir
nokkrum dögum 14,5 tonn og
hinir fengu þá 12 tonn og er
slíkt fátítt á þessum tíma árs.
Vegna þess hve vel hefir aflazt
undanfarið og menn telja al-
mennt að aflahorfur sé góðar,
munu fleiri bátar byrja á næst-
unni.
Gæftir hafa verið heldur
stirðar að undanförnu, en þeg-
ar gaf fyrst út á Djúpálinn í
lok síðustu viku, hittist þar á
mokafla, eins og áður segir. Var
þetta mjög fallegur göngufisk-
ur. Menn þakka þetta friðun
miðanna fyrir Vestfjörðum og
gera sér miklar vonir um, að
lokun þeirra fyrir togveiðum
verði æ árangursríkari eftir
því sem lengra líður.
í Norfolk í Englandi liefir
skemmtisnekkju með stein-
steyþtan skrokk, 10 m.langri
verið hleypt af stokkunum.
1'
II

pigSrcKATELX WOSS
TKIEF TO MAK.E
THE JUWSLE,
LOSP HIS
LAST VICTIM-
1) Hellkbúarnir flýðu ótta
hver í sína átt, yfirkomnir af hans.
við Tarzan og apana
5-15-554-5
2) Wogg reyndi örvænt-
ingarfullur að gera Tarzan
að síðasta fórnardýri sínu, en
galt það með sínu eigin lífi.