Vísir - 22.06.1962, Blaðsíða 9

Föstudagur 22. júní 1962.
9
V'SIR
O • X •>
bviðm
• •• x
jorö
i
Alsír
Eftir Þorstein Thorarensen
Alsír serkneskt.
Ein óhugnanleg staðreynd verð
ur lesin gegnum sprengimökk
og eldsloga í borgum Alsír, gegn
um ótta og fát íbúanna, sem
flýja Alsír þúsundum saman á
hverjum degi, gegnum mótsagn-
arkenndar fréttir um frið eða
áframhaldandi skemmdarverk.
Þessi eina staðreynd, sem rís
upp úr öllum hinum ruglings-
legu atburðum síðustu daga er,
að Alsír verður ekki lengur
franskt land. Enginn máttur get-
ur lengur komið i veg fyrir að
þar rísi upp sjálfstætt serkneskt
ríki. Nú er aðeins um það að
ræða, hvernig breytingin gengur
í garð. Enginn gat ætlazt til
þess að það gerðist sársauka-
laust þegar þrællinn verður
skyndilega herra og húsbónd-
inn sem var, verður að beygja
sig og gerast þjónn og undir-
sáti.
Þó búast hefði mátt við
mörgu illu hefði enginn þó ætl-
að að landið allt yrði lagt í
auðn eða að allir evrópskir íbú-
ar stykkju á brott, en þetta eru
einmitt þau ósköp sem leitog-
ar OAS-samtakanna hafa hótað
að framkvæma.
Eftir um það bil viku, eða
þann 1. júlí á þjóðaratkvæða-
greiðsla að fara fram f öllu Al-
sír, fyrsta atkvæðagreiðslan þar
sem allir fbúar landsins, serkn-
eskir jafnt og evrópskir fá að
láta vilja sinn frjálslega í ljósi
um stjórnarskipun þess. Enginn
er í vafa um, hver úrslit hennar
verða. Yfirgnæfandi meirihluti
kjósendanna mun fylgjandi Ev-
ian-samkomulaginu um að Alsír
verði frjálst serkneskt ríki með
nánum tengslum og samstarfi
við Frakkland. Um mánuði eft-
ir að úrslit atkvæðagreislunnar
eru kunn, er gert ráð fyrir því,
að Serkir taki við stjórn lands-
ins, þótt franskt herlið verði á-
fram í landinu um nokkurt skeið
til að halda uppi röð og reglu.
Breytt viðhorf.
Það var fyrst þegar fór að
nálgast þessa þjóðaratkvæða-
greiðsl sem félagar OAS-sam-
takanna fóru að gera sér það
ljóst, að slagorð þeirra um „Al-
gerie Francaise“ var einskisvirði
og þróunin yrði ekki stöðvuð.
Þessi veðrabrigði urðu fyrir um
tveim mánuðum, um það leyti,
sem þeir forsprakkarnir Jouh-
aud og Salan voru handteknir.
Fram að þeim tíma virðist
sem OAS-menn ímynduðu sér,
að þeir gætu komið í veg fyrir
valdatöku Serkja. Þeir hugðu að
þeir gætu það með ögnunum og
stöðugum morðárásum. Þeir
þóttust geta haldið Serkjum á-
fram í skefjum o gsumir vonuð-
ust jafnvel til þess, að uppreisn
brytist í.t í Frakklandi, þar sem
de Gaulle væri velt frá völdum.
Eftir að OAS-menn fóru að
gera sér ljóst, að þeir myndu
ekki fá að gert fóru viðhorf
þeirra og aðgerðir að breytast.
evrópsku landnemanna á bak
við sig, — reynir hins vegar að
klóra í bakkann, — sætta sig
við orðinn hlut. Þeir hugsa sér
nú að byrja nýtt líí og hefja
samstarf við nýju valdhafana.
En þeim er þá fyrir öllu, að
Serkir veiti þeim algera sakar-
uppgjöf og gefi þeim einhverja
iryggingar fyrir því, að ekki
komi til ofsókna gegn evrópsk-
um mönnum, svo sem það að
evrópskir menn verði teknirupp
i lögreglulið landsins samhliða
serkneskum.
Forustumaður þessa sáttfúsa
arms OAS er Jean Susini sem
komið hefur mikið við sögu að
undanfömu í samningaumleitun
um við Serki um frið í Alsír.
Strikað yfir afbrotin.
Forustumenn Serkja greinir
einnig á um það, hvort þeir eiga
að veita algera sakaruppgjöf.
Þeir eru eins og Frakkarnir full
ir af tortryggni og hatri og
finnst t. d. fráleitt að gefa upp
sakir, mönnum, sem hafa á sam
vizkunni miskunnarlaus morð á
konum og börnum.
Um þetta allt hefur verið deilt
og þráttað. Þó maður sjái það að
hermdarverk OAS-manna frá
áramótum hafa verið ofboðsleg,
þar sem ráðizt hefur verið misk-
unnarlaust á alsaklaust fólk og
það murkað niður svo þúsund-
um skiptir, þá finnst manni, sem
stendur utan við þetta allt sam-
faldlega þessi: — Evrópskir land
nemar hafa frá því 1830 er þeir
tóku að fiytjast til landsins
byggt og framkvæmt allt sem
framkvæmt- hefur verið í Alsír.
Allar þessar fögru borgir, glæsi-
legu stjórnarhús, skóla, sjúkra-
hús, samgöngutæki, brýr, raf-
magnsstíflur höfum við byggt.
Og það erum við sem höfum
lagt í óhemju kostnað við að
leita uppi og finna hinar dýr-
mætu olíulindir í Sahara. Launin
fyrir störf okkar eru svo, að við
erum reknir öfugir burt úr land-
inu — Jú, við skulum fara,
en þá tökum við aftur allt sem
okkur tilheyrir, máum út spor
okkar, jöfnum við jörðu allar
framkvæmdir. Þið Serkir getið
þá tekið við landinu eins og það
var í ykkar höndum fyrir 130
árum.
Hver sem efaðist um að OAS-
mennirnir meintu þetta hefðu
getað sannfærzt um að þeim var
full alvara, þegar virðulegasta
menntastofnun Alsír, háskólinn
í Algeirsborg var brenndur til
ösku með benzínsprengjum, eða
með því að standa í rústum
sjálfs ráðhúss Algeirsborgar.
Hvert stórhýsið af öðru hefur
verið lagt í rústir, sjúkrahús og
verksmiðjur og kveikt hefur ver
ið í olíulindum í Sahara.
Þessi skemmdarverk hafa ver-
ið mjög áberandi vegna þess að
frægar byggingar voru gereyði
lagðar. Þrátt fyrir það efast
menn um að OAS-menn hefðu
farið að þeir flýðu allir burt á
svo sem sex mánuðum með
þessu framhaldi.
Brottflutningur þessara manna
af evrópsku kyni myndi skapa
mjög mikla og flókna erfiðleika
og verður að ætla að báðir að-
iljar Frakkar og Serkir vilji allt
til vinna, að stöðva hann og
gera þessu fólki kleift að lifa og
starfa áfram í landinu.
Skortur sérfræðinga.
Frakkar skilja við Alsír að
nokkru leyti í sama ástandi og
Belgíumenn skildu við Kongó.
Serkneskur almenningur hefur
ekki notið almennra upp-
fræðslu og yrði gífurlegur skort
ur á sérfræðingum og stjórnend
um í öllum greinum ef Frakkar
yfirgefa landið með öllu. 1 Al-
geirsborg eru t. d. 1500 evrópsk
ir læknar en aðeins 150 serkn
eskri. Nú þegar hefur svo mikill
fjöldi evrópskra lækna yfirgefið
borgina, að loka varð aðalsjúkra
húsinu. Evrópskir iðnrekendur
af ýmsu tagi töldust 5 þúsund
en serkneskir 1500. í hópi stjórn
enda fyrirtækja voru 17 þúsund
evrópskir forstjórar og fram-
kvæmdastjórar en 1300 serkn-
eskir.
Tæknimenntaðir menn voru
40 þúsund evrópskir en 8 þús-
und serkneskir. Verkfræðingar
eru 360 evrópskir en aðeins 3
serkneskir. I öllu Alsír eru 27
* :: :i « >: Ú.S
Evrópskir landnemar hafa flúið Alsír tugþúsundum saman að undanfömu. Hér sést skip sigla með flóttafóik út úr höfn-
inni í Algeirsborg.
Er sérstaklega athyglisvert
hvernig hernaðaraðgerðir þeirra
breyttust. Ógnarherferð þeirra
var þaðan í frá tilgangslaus og
í stað þess urðu þeir nú á á-
kveða hvérnig þeir skyldu bregð
ast við hinu nýja viðhorfi,
frjálsu Alsír. Viðbrögðin hafa
auðvitað verið misjöfn og hefur
þetta leitt til þess, að OAS-
hreyfingin er klofin.
Tveir flokkar.
Annar hlutinn er svo fullur af
hatri og heift að hann hótar því
að leggja öll mannvirki í rústir
sem evrópskir menn hafa reist í
landinu.
Hinn hlutinn, — og sá er lík-
lega miklu stærri og hefur þorra
an það skiljanlegt eins og allt
er í pottinn búið, að reynt sé
að strika yfir allt sem á undan
er komið. Öðruvísi verði ekki
hægt að byrja upp á nýtt.
Hinn fyrrnefndi hluti OAS,
sem hótar að leggja allt Iandið í
rúst, virðist nú vera að tapa.
Hann var sterkur í borginni
Oran, en jafnvel þar virðist þeir
nú ætla að bíða lægri hlut.
Sviðin jörð.
Stefna þeirra hefur verið
.skýrð ýtarlega i ræðum og á-
vörpum í leyniútvarpsstöðvum
OAS-manna og skyldi enginn
halda að þeim sé ekki full al-
vara.
Hugsunarháttur þeirra er ein-
getað framkvæmt skipun þessa
til enda. Margt er farið að benda
til þess, að sprengjuefnabirgðir
þeirra fari þverrandi og svo er
það vitað, að ef skemmdarverk-
in halda áfram munu herflokkar
Serkja sjálfir taka í taumana eft
ir þjóðaratkvæðagreiðsluna.
Flóttin frá Alsír.
Þessi síðasta alda sprengjutil-
ræða hefur bitnað mest á
evrópskum íbúunum sjálfum.
meðan dregið hefur úr morðum
á serkneskum mönnum, hafa
evrópsku íbúarnir fundið mest
fyrir áætlunum um að eyði-
leggja mannvirkin. Hefur það
nú vakið upp óstjórnlegan ugg
og ótta í hjörtum hinna evr-
ópsku manna svo að fólk flýr nú
unnvörpum frá Alsír heim til
Frakklands. Á einum mánuði
hafa um 150 þúsund manns flúið
Tand og flóttamannastraumurinn
heldur stöðugt áfram. Eru all-
ar horfur á að Alsír tæmist af
evrópskum íbúum á skömmum
tíma, því að tala þeirra var
aldrei yfir eina millj. Gæti svo
hafnarverkfræðingar allir evr-
ópskir, enginn serkneskur.
Af þessu stutta yfirliti má sjá
hvílíkt vandamál brottfluttning-
ur allra evrópskra landnema
yrði fyrir þá nýju ríkisstjóm
Serkja sem nú tekur við. Það er
þvi engin furða þótt Serkir vilji
ganga alllangt til samkomulags
við evrópsku íbúana, jafnvel
veita algera sakaruppgjöf.
En brottflutningur allra evr-
ópskra manna frá Alslr skapar
ekki einungis vandamál fyrir
framtíðarstjórn landsins, heldur
fyrir Frakka og fýrir alla Vestur
Evrópu. Slíkt myndi hafa f för
með sér alger sambandsslit land
anna og þá yrði ekki f annað
hús að venda fyrir hið serkn-
eska ríki en að leita eftir efna-
hags- og sérfræðiaðstoð til
kommúnistaríkjanna. — Slíkt
myndi stefna öryggi allra
Evrópu í hættu og gefa komm-
únistum í fyrsta skipti örugga
fótfestu í Afrfku.
Meðal beggja aðilja er von-
andi til nóg af vel þenkjandi
mönnum til'að koma í veg fyrir
að þau ósköp hendi.