Vísir - 22.06.1962, Blaðsíða 10

10 ___-___________ VISIR ------
Alaskabúi ræðir ræktun á
Skógræktarmaður frá Alaska,
Roger R. Robinson að nafni,
hefur í nýútkomnu Ársriti Skóg
ræktarfélags íslands skrifað
stutta grein um ræktunarmál á
íslandi, einkum þó skógrækt.
Bendir Robinson þar á ýmsar
leiðir, sem hann telur heppi-
legar fyrir okkur íslendinga,
m. a. um ræktun skjólbelta,
uppgræðslu örfoka lands, skipu
Iagningu beitar, tilraunir með
skógrækt, rannsókn á Iandnýt-
ingu o. fl.
Höfundur þessarar athyglis-
verðu greinar kom til íslands
á s.l. ári, en um nokkur ár áð-
ur, eða allt frá því 18>40 hafði
hann haft samstarf við Hákon
Bjarnason skógræktarstjóra og
aðra (slenzka skógræktarmenn
og aðstoðað þá við fræsöfnun
í heimalandi sínu. En láta mun
nærri að um 60—65% af öllu
trjáfræi, sem flutt hefur verið
inn til íslands til þessa hafi
komið frá Alaska^
Hér fer á eftir niðurlag grein
ar Rogei R. Robinson’s, sem
birtist í Ársriti Skógræktarfé-
lagsins og er það birt með leyfi
skógræktarstjóra.
Ég fékk nokkra nasasjón ,f
landkostum íslands á ferð
minni um landið, og vona að
ég hafi metið þá rétt.
Þýðing landbúnaðarins vex.
1. Mér skildist að fyrrum
hafi um 35% eða jafnvel 40%
af landinu verið vaxið sam-
felldum gróðri, birkiskógum,
gras- og mýrlendi. Nú er talið (
að um 18% sé enn gróið, og að
orsakir til þess séu af ýmsum
toga spunnar. Þetta er feikí-
legt tjón fyrir búskapinn 1 land
inu, sem er einn aðalatvinnu-
vegurinn. Þó að fiskveiðar
framleiði að vísu 90% af út-
flutningsverðmæti Iandsins, þá
gefur búskapurinn af sér Iífs-
nauðsynjar, og þýðing hans vex
með auknum fólksfjölda. Hér
stefnir tvær gagnstæðar átt-
ir, — minnkandi flötur gróins
lands en vaxandi þarfir fyrir
aukinn bústofn.
2 Eitt hið þýðingarmesta
er að finna leiðir og aðferðir,
sem stöðva framhaldandi gróð-
ureyðingu. í því sambandi á
hin stöðuga vindsvörfun þátt í
miklum skemmdum. Til þess
að hamla upp á móti henni
þarf samfeldan gróður eða
annað, sem heftir för og styrk
vindanna. í Alaska sjáum við
víða moldrok og uppblástur.
Þetta er einkum algengt
norðan við Anchorage, þar
sem óskynsamleg ræktun
lands hefur valdið miklum
spjöllum á fáum árum.
Skjólbelti og landgræðsla.
Á nokkrum stöðum á ís-
landi sá ég vísi að skjólbelt-
um, sem strax voru farin að
gera nokkuð gagn. Hjá okkur
í Bandaríkjunum er það orðin
venja og nauðsyn að planta
skjólbeltum með hæfilegum
millibilum á ræktunar- og
beitilöndum til þess að verja
jarðveginn. Úr skjólbeltunum
fá menn svo girðingastaura,
en það er orðin nauðsyn að
girða beitilönd af.
3. Þó að verndun hins gróna
lands sé mikil nauðsyn er ekki
síður þörf á að græða upp ör-
foka lönd, til þess að auka hið
gróðurberandi land. Sums stað-
,ar er auðvelt, að gera slfkt
með pvl að girða og friða á-
kveðin svæði og láta t. d. birk-
ið breiðast út á eðlilegan hátt.
En annars staðar, þar sem
stór og gjöreydd lönd er að
ræða, verður að nota aðra og
dýrari ræktunartsfekni til þess
að græða þau. Það krefst mik-
illa athugana og tilrauna af
hálfu vísindamanna á þessu
sviði.
Skipulag beitar.
4. Aðrar aðferðir til þess að
mæta hinum vaxandi þörfum
fyrir beitiland verða tilrauna-
menn og bændur að vinna að í
sameiningu, en ég gæti hugsað
mér að slíkt yrði eitthvað á
þessa leið:
a. Koma skipulagi á beitina
og forðast ofoeit, m. a. með
þvi að dreifa beitarpeningi
jafnara um beitilöndin.
b. Bæta beitilöndin með því
Roger R. Robinson
að auka gróðurinn á þeim.
c. Bæta eða taka upp nýjar
aðferðir í meðferð húsdýr-
anna, einkum fjárins. Nú er
sauðfé leyft að rása ótakmark
að um öll lönd. Sauðfé hættir
til að þrautnaga löndin áður
en það rásar áfram. Það held-
ur sig gjarnan í bröttum hlíð-
um, sem í sjálfu sér væri ekki
athugavert ef að það gengi
ekki of nærri landinu. En of-
beit í hlíðum veldur bæði
vind- og vatnssvörfum. Undir
slíkum kringumstæðum er
unnt að koma í veg fyrir of-
beit án þess að draga úr arð-
semi fjárins með því að reka
féð til á milli beitilanda og
koma þannig skipulagi á beit-
ina. Hjá okkur I Bandaríkjun-
um er það talið mjög þýðing-
armikið að fylgjast með beit-
arpeningi í högum, og ég tel
að slíkt mundi ekki þýðingar-
minna á íslandi, einkum ef
menn vilja fjölga fé.
5. Keppa verður að því að
auka ræktun skjólbelta og sjá
um að gróðurstöðvarnar hafi
ávallt nægilegt magn af trjá-
plöntum til plöntunar I skjól-
belti. Að auki verða þær að
hafa nægilegt magn til skóg
græðslunnar, sem ég vík að
innan skamms. Og enn fremur
hafa garðar einstaklinga og
bæjarfélaga þarfir fyrir mikið
magn trjáplantna.
Tilraunir í skógrækt.
6. Skógrækt ríkisins, Skóg-
ræktarfélag Islands ásamt hér-
aðsfélögunum eiga þakkir
skildar fyrir hið mikla starf,
sem er fólgið I uppeldi trjá-
plantna I gróðrarstöðvunum
og gróðursetningu Hinir fjöl-
mörgu reitir og gróðursetning
trjáa um allt landið við alls
konar skilyrði og í mismun-
andi hæð, þar sem fjöldi teg-
unda hefur veríð reyndur eru
undirstöðutilraunir, nauðsyn-
legar og hentugar til þess að
byggja á almenna áætlun um
framtíðarstarfið. Þetta hefur
verið gert. Nú þarf tilraunir á
fjölda sviðum til þess að rann-
saka á hvern hátt sé heppileg-
ast að vinna, hversu spara
megi fíma og peninga. Mér
þykir vænt um að heyra, að
ráðagerðir séu um að koma
upp tilraunastöð í skógrækt á
næsta ári.
Við tilraunir þarf að finna
hina beztu stofna hverrar trjá-
tegundar og velja þá til gróð-
ursetningar. Rannsaka þarf
jarðveg, Iegu landa og gróð-
urskilyrði og hefja tilraunir,
sem taka yfir langan tíma, er
verða í framtíðinni til þess að
leiða í ljós hverjar skóg-
græðsluaðferðir verði bundn-
ar við ísland og verði íslenzk-
ar. Sérstakar veðurathuganir
verður að gera og finna sam-
band milli þeirra og þroska
hinna ýmsu tegunda. Hvaða
gróðursetningaraðferðir henta
bezt og hvernig á að hirða
ungviðið til að fá sem beztan
þroska er einnig rannsóknar-
efni. Skógrækt er líka þáttur
í heilbrigðri fjármálaþróun
þjóðfélagsins, beitilöndin eru
ekki nema einn þáttur þeirra.
Lönd nytjuð eftir Iegu
og staðháttum.
7 Nauðsyn er að láta
Hárið —
Framh. af bls. 8.
að segja, að ekkert hár verður
jafn langt. Eitt hár getur ekki
reist sig, en mörg jafnlöng geta
það.
— Hvernig hefur herratízkan
breytzt að undanförnu?
rn- Aðallega þannig, að hárið
er styttra. Þetta er tiltölulega
nýtt í Evrópu. Ameríkanar hafa
þó gengið með stutt hár lengi,
en það er haft enn styttra en í
Evrópu og gert öðru vísi.
— Það er oft sagt, að rakar-
ar vilji heldur klippa hár, sem
er ekki nýþvegið?
— Þetta er gömul hégilja,
sem ég ekki skil hvar er runn-
in upp. Menn koma með skftugt
hár til okkar og ætlast til að
fá góða klippingu, án þess að
vita að það er mjög erfitt að
fá, nema hárið sé vel hreint.
Svo eru menn alltaf að spara
og láta ekki þvo sér um leið.
Ég get vel skilið að menn vilji
spara, en þá ættu þeir að koma
með hreint hár, eða allavega
ekki mjög skítugt.
— Það fólk, sem mest ber á
að komi með óhreint hár eru
stúlkur á aldrinum 12—14 ára.
Þetta stafar sennilega af því ,að
þær eru á millibilsaldri. — Að
eldra fólk sé með mjög óhreint
hár er óalgengt.
— Þú hefur mikið verið við-
riðinn skemmtanalífið, bæði hér
og úti í sveitum á sumrin. Hvað
viltu segja um það?
— Það er mikið talað um ó-
læti og ósæmilega framkomu
unglinganna. — Undanfarin tólf
ár hef ég haft af þessu mikla
reynslu og meðal annars oft
verið við dyravörzlu með hljóm
sveitum. Á þessum tíma hefur
það til dæmis aldrei 'komið fyr-
ir að ég væri barinn. Mér virð-
ist að mest af ólátunum, sem
svo mikið er talað um, stafi af
fáfennm hóp. í þeim hópi eru
fyrst og fremst illa gefnir eða
þroskalitlir strákar, sem drekka
ti' að verða meiri menn og
missa við það mest af þeirri
litlu glóru, sem þeir annars
hafa.
fram fara athugun á því,
hversu hin ýms lönd verði
bezt nytjuð í framtíðinni.
Ættu stjórnarvöldin ásamt
búnaðarfélögunum og skóg-
ræktarfélögunum að taka þátt
í þessu. Löndin yrðu þá flokk-
uð eftir því til hvers þau eru
fallin, sum til ræktunar, önn-
ur til beitar og enn önnur til
skógræktar. T. d. brattar hlíð-
ar, sem þola litla beit án hættu
á skemmdum, yrðu bezt not-
aðir til skógræktar.
Á þennan hátt fæst yfirlit
um, hversu þið getið mætt á-
ætluðum þörfum vkkar í fram
tíðinni. Og þetta verk ætti
ekki að láta undan dragast,
Framh. af bls. 4
þeir, eru Hula-hula dansmeyj-
arnar, aðeins á meðan þær
dansa. Og við flest störf í
verzlunum og skrifstofum er
fólk klætt venjulegum fatnaði
eins og í flestum löndum,
stúlkur við verzlunarstörf
ganga ekki , „muu-muu".
— En þú varst ekki lengi
innanbúðar í Waikiki?
— Nei, ég fékk annað starf
og hækkaði svolítið i tign, ef
ég má kalla það svo. í Hono-
lulu starfar gagnfræðaskóli,
sem er einkastofnun og heitir
Mid-Pacific High School. Það
er eftirsóttur skóli og komast
að færri nemendur en vilja, þó
að þar þurfi að borga há
skólagjöld, en í öðrum gagn-
fræðaskólum kostar skólavist
ekkert. Þess vegna eru það ein-
göngu börn efnaðasta fólksins,
„aðalsins“, sem þar komast að.
Allt er þar hið vandaðasta sem
völ er á. Skólastjórinn er norsk-
ur prófessor, sem kom frá
Bandaríkjunum, Joseph Bakk-
en, framúrskarandi skólafröm-
uður. Nýlega var vígt dýrindis
samkomuhús fyrir skólann og
skýrt eftir Joseph Bakken í
heiðurs- og þakklætisskyni fyrir
starf hans við skólann. Nem-
endur eru bæði stúlkur og piit-
ar, og ég fékk starf sem að-
stoðarráðskona við stúlkna-
deildina. Þarna var ég svo til
síðustu áramóta, að ég hélt
heim til barna minna i Van-
couver, en hafði áður ákveðið
að fara í þessa íslandsferð í
sumar. Mér fannst tími til kom-
inn, hafi ekki séð ísland í hálfa
öld. Annars kom sonur minn að
heimsækja mig £ fyrra í Hono-
lulu.
— Þú hefir sem sagt ekki
hugsað þér að setjast alveg að
á Hawai-eyjum?
— Ef ég á að segja þér eins
og er, þá gæti ég vel hugsað
mér það. Mér fellur ljómandi vel
við landið og fólkið. Fannst loft-
ið dálftið óþægilegt rétt fyrst
meðan ég var þar, en vandist
því undir eins og fannst ég eiga
heima þar innan skamms. En
börnin mín taka það ekki í mál,
að ég fari að setjast að svo langt
í burtu frá þeim. Bæði þau og
kunningjar mínir í Vancouver
voru svo steinhissa, þegar ég
sagði þeim, að ég væri að fara
ein míns liðs í landkönnun til
Hawai-eyja, og sumir efuðust
víst um, að ég væri með réttu
ráði. Eins var ym kunningja
mína og vini, sem ég eignaðist í
•Honolulu, þegar ég kvaddi þá af
því að ég væri að fara til Islands.
' Þeir spurðu, hvort ég væri galin,
hvort þar væri annað en ís,
bjarndýr og Eskimóar. Þetta
sögðu nú sumir. Ég hafði gert
því að það tekur tíma að hefta
jarðvegsskemmdir og rækta
skóga og skjólbelti, en kann-
ske helzt af öllu að afla þess
fjár, sem nauðsynlegt er til
þess að hefja starfið. En slíka
flokkun má taka í pörtum,
fyrir einstaka landshluta í
senn.
8. Mér datt í hug að gefnu
tilefni, að staðir þeir, sem
menn vilja skipa undir nátt-
úruvernd vegna sögu eða sér-
kenna, koma ekki til greina
sem skógræktar- eða beiti-
land. Þá verður að vernda sér-
staklega, enda verða þeir
varla miklit að víðáttu.
mér allt far um að fræða alla
um ísland. En margir trúðu ekki
því, sem ég sagði þeim. Loks
sagði ég hinum fáfróðu þar, að
Eskimóar hefðu aldrei verið til
á íslandi. Hins vegar væru þeir
bæði í Bandaríkjunum og Kan-
ada. Þá spurðu þessir blessaðir
einfeldningar enn, hvort ég væri
bara galin. Já, ég hélt það væri
bara ágætt að vera stundum dá-
lítið galin. Mér leiðist að ber-
ast aðeins með í farvegi vanans,
langar í hreyfingu og ævintýr.
Og það er ævintýri líkast að
koma til Islands eftir öll þessi
ár. Samt á ég eftir að heimsækja
bernskustöðvarnar austur á
Seyðisfirði.
— Hittirðu aldrei íslendinga I
Honolulu?
— Það er áreiðanlega fátt um
þá, ég vissi ekki um neinn þar
búsettan. Tveir komu að heim-
sækja mig, sonur minn eins og
ég sagði áðan, og vinkona mín
frá Vancouver, Diane Johnson,
vesturíslenzk stúlka. Faðir henn
ar Egill Johnson kom hingað í
fyrra og er hér enn. Hér er
mynd af okkur Diane £ klúbb
einum £ Honolulu, þar sem út-
varpsmaður er korhinn með
hljóðnemann og er að hafa við-
tal ýið mig. Ég vona, að það
hafi gert eitthvert gagn til að
Ieiðrétta misskilning margra um
ísland.
— Ég hef heyrt, að þú hafir
fengizt við skáldsagna og leik-
gerð fyrr á ár.um.
— Já, blessaður vertu, það er
nú ekkert til að hafa orð á. Ég
fékkst við það dálitið f sveitinni
þegar ég var yngri og við bjugg-
um á Vogar. Þegar kvenfélagið
þar var að efna til skemmtana
og okkur vantaði eitthvert leik
rit til að færa upp á skemmti-
skránni þá setti ég stundum
saman einhverja leikritsmynd
og reyndi eftir megni að æfa
það og stjórna. Svo var það jafn
óðum búið og gleymt. Stundum
skrifaði ég stuttar sögur til að
lesa upp á samkomum. Líka eft-
ir að ég fluttist til Vancouver
setti ég saman leikþætti, sem
íslendingafélagið Ströndin lék á
skemmtifundum. En ekki var
það vegna þess, að ég ætlaði að
verða rithöfundur, lét mig ekki
dreyma um það, gerði þetta
bara til gamans.
— Voru foreldrar þfnir bæði
af Austfjörðum?
— Pabbi, Guðjón Pétur Vig-
fússon var fæddur á Djúpavogi,
fluttist til Seyðisfjarðar og var
útgerðarmaður, en afi bjó þar
á Þórarinsstöðum. En mamma,
Anna Jónína Hjálmarsdóttir, var
héðan sunnan, frá Miðnesi í
Gullbringusýslu. Svo að ég er
ritagerð fyr « árun
Viðtal dagsins —