Vísir - 27.09.1962, Page 15

• :í. ■

VISIR
15
Friedrich Diirrenmatt
GRUNUR5NN
oo
og allt þetta fyrir von um frelsi,
sem Nehle hét þeim. Frelsi. —
Mikið hlýtur maðurinn að elska
frelsið, þegar hann vill allt til
vinna fyrir það. Jafnvel sökkva
sér sjálfviljugur ofan í slíkt log-
andi víti, til þess eins að höndla
þetta ömurlega frelsi, sem hon-
um var boðið. Það er ekki sama
hvert frelsið er. Það er mis-
munandi eftir því, hver á í hlut.
Frelsi var gyðingunum í Stutt-
hof, Auschwitsch, Lublin, Maida
nek, Natzweiler allt, sem lá ut-
an fangabúðanna, en ekki að-
eins hinn fagri heimur guðs, nei
gamli vinur. Við vonuðum enda-
laust að við yrðum fluttir á
staði eins og hinar dásamlegu
Buchenvald eða Dachau-fanga-
búðir, þar sem við sáum frelsið
í hyllingum. Þar þurfti maður
ekki að eiga á hættu að verða
kæfður með gasi, heldur aðeins
barinn ti ldauða. Og þar var ef
til vill nokkurra prómille von um
að verða hólpinn, en í eyðingar-
búðunum var dauðinn hins veg-
ar öruggur. Guð minn, lögreglu-
fulltrúi, við skulum berjast fyrir
jöfnu frelsi allra, og fyrir því að
enginn þurfi að skammast sín
fyrir frelsi sitt. Er það ekki
hlægilegt: að vonast svo ákaft
eftir að verða fluttur í aðrar
fangabúðir, að geta lagzt sjálf-
viljugur á pyntingarborðið. Það
ei hlægilegt (nú rak gyðingur-
mm
inn sjálfur upp æðisgenginn hlát
ur hæðni og örvæntingar). Og
einnig ég lagði mig á hið blóði
drifna bretti og horfði á hníf |
og tengur Nehles í ijósinu frá
lampanum og sökk síðan niður
í endalaust hyldýpi kvala og
þjáninga. Ég fór þangað einnig
af fúsum vilja, í þeirri von, að
komast burt úr búðunum. Þessi
Nehie var frábær sálfræðingur,
og kom fram sem hjálpsamur
og traustvekjandi maður. Þess
vegna trúðu fórnarlömbin á
hann, alveg eins og maður trúir
á kraftaverk, þegar neyðin er
stærst. Svo sannarlega stóð
hann við orð sin. Eftir að ég
hafði lifað af fáránlegan maga-
skurð deyfingarlaust, lét hann
hjúkra mér þar til ég var hraust-
ur á ný og sendi mig fyrstu dag-
ana : febrúar aftur til Buchen-
wald, sem ég þó aldrei komst,
þrátt fyrir endalausa flutninga.
Og ég var á þessu ferðalagi,
þegar upp rann hinn fagri, áður-
nefndi maídagur með blómstur^
runnann. sem mér tókst að
skríða undir. — Þetta er saga
hins víðförla manns, sem hér
situr við rúm þitt, lögreglufull-
trúi, sagan af þjáningum hans
og flækingi fram og aftur um
hið úfna og blóðuga haf hinnar
vitfirrtu samtíðar okkar, sem
hrúgar saman milljónum og aft-
ur milljónum og dæmir saklausa
jafnt sem seka. En nú er þessi
Vodka-flaska einnig tóm, og
kominn tími til að Gulliver hugsi
til að klifra aftur niður húshlið
ina og halda síðan yfir í raka
kjallarann hans Feitelbachs."
Risinn reis upp og skuggi hans
huldi herbergið til hálfs. Gamli
maðurinn bað hann að fara ekki
strax.
„Hvers konar maður var
Nehle?“ spurði hann og rödd
hans heyrðist varla.
„Kristni maður,“ sagði gyð-
ingurinn, sem hafði stungið glös
unum og flöskunum á ný í kyrt-
ilinn: „Hver ætli gæti svarað
þessari spurningu þinni'5 Nehle
er dauður. Hann hefur sjálfur
stytt sér aldur^ — Leyudarmál
hans er geymt hjá guði, sem
drottnar yfir himni og helviti,
og guð segir engum hér á jörð-
inni frá leyndarmálum, ekki
einu sinni guðfræðingunum. —
Hversu oft hef ég- ekki reynt
að gægjast bak við grímu þessa
læknis, sem sjaldan mælti orð
frá munni, og sem umgekkst
jafnvel engan í SS-hreyfingunni,
né neinn hinna læknanna? —
Hversu oft reyndi ég að finna út
hvað byggi að baki gleraugun-
um. Hvað gat vesæll gyðingur
eins og ég gert, þegar hann sá
kveljara sinn aldrei öðruvísi en
með hálfhulið andlit og í sjúkra-
sloppi? Og þegar ég hætti lífi
mínu við að taka mynd af hon-
um — ekkert var hættu-.egra
PIB
’.nmu
Vertu ekki með neinar ýkjur, Mai. Allir geta átt von á, að
verða skipaðir kviðdómendur.
en að taka myndir í fangabúð-
um — var hann sama hold-
granna, hvítklædda veran, sem
hljóðlega og eilítið hokinn gelck
um þessar búðir hörmulegrar
eymdar og volæðis, eins og
hann væri hræddur um að smit-
ast. Hann var þannig af varúð-
arráðstöfunum, held ég. Senni-
lega tók hann ætíð með > reikn-
inginn, að einn góðan veðurdag
hlyti hinn djöfullegi hryllingur
fangabúðanna að vera úr sög-
unni. Þess vegna hlaut hann að
hafa undirbúið flótta sinn til sið
menningarinnar á ný. Út frá
þeirri niðurstöðu minni reiknaði
ég, þegar ég tók myndina, og ég
hitti í mark. Þegar myndin
birtist í LIFE, hefur Nehle skot-
ið sig. Það að heimurinn þekkti
nafn hans var nóg. Lögreglu-
foringi, sá sem vill vera varlcár,
Ieynir nafni sínu (Þetta var það
síðasta, sem gamli maðurinn
heyrði Gulliver segja. Það hljóm
aði eins og högg í málmklukku
og drundi óhugnanlega í eyrum
sjúklingsins), nafni sínu, nafni
sínu.“
Nú gerðu áhrif Vodkans vart
við sig. Sjúklingurinn gerði sér
T
A
R
Z
A
N
amo
Mkm6
WITH CATLIKE SWIPT-*
WESSiTAKZAN
STOFFEF THE ■
SFANIAK.7 FKOM
KECOVEKINS
HIS K.IFLE.
’NOW TALK!"
HE EXCLAIANEF-

"X VVAMT THE WHOLE STOKY ASOUT
THIS TKEASUgg—ANF THE INF’IANSÍ''''
Veky WELL, SEN'ÖK,4'
SAIFJUAM KESlSNEP’LY
"5UT WE MUST FIKST
<50 SACK, FOUK \
HUNFKE7 YEAKS!'
Liðugur sem köttur
Tarzan Spánverjanum
aftur rifflinum.
varnaði „Leystu frá skjóðunni“, sagði
að ná hann.
„Ég vil fá að heyra allt um
þennan fjársjóð.... og Indíánana".
„Allt í lagi herra“, sagði Juan
undirgefinn, „en fyrst verðum við
að hverfa fjögur
aftur í tímann“.
hundruð ár
larnasagan
KALLI
»g græm
púfa-
pukur-
mn
Þegar stýrimaðurinn á Krák íá
áhöfnina á Græna Páfagauknum
ganga á land, varð hann dauð-
skelkaður. — Hvað á ég-nú að
gera, hrópaði hann, elsku vinur-
inn hann Jakob er i höndum sjó-
ræningjanna. Kalli verður ekki
hrifinn af þessu, ætti ég að að-
vara hann? Eftir stutt viðtal við
Mester, ákvað hann að fara inn
á eyjuna og segja Kalla hvað
hefði gerzt. — Því að, sagði
Mester, hafi ræningjarnir páfa-
gaukinn okkar, hefur Kalli ekki
nokkra von um að finna fjár-
sjóðinn. Siðan reru þeir inn að
ströndinni. en um leið og þeir
stigu á land, kom grænn páfa-
gaukur fljúgandi til þeirra og
tók að segja þeim með hásri
röddu, heilmikið á máli sjómanna
aðeins óljósa grein fyrir blakt-
andi gluggatjöldunum, eða
skrjáfinu í rúllugardínunni, þeg-
ar hún var dregin upp. Og hann
varð jafnvel enn minna var við,
þegar hinn risavaxni líkami
smaug út í nóttina. En þegar
gamli maðurinn sá alla stjörnu-
mergðina á himninum í gegnum
galopinn gluggann, fylltist hann
ákafri þrjózku og löngun til að
halda áfram að lifa í þessum
heimi, og til að berjast fyrir
nýjum og betri heimi. Berjast
með þessum ömurlega líkama,
sem krabbinn bjóst til að rífa
í sig, gráðugur sem endranær,
þessum líkama, sem aðeins var
veittur eins árs frestur. Og þeg-
ar Vodkað tók að brenna í lík-
ama hans, hóf gamli maðurinn
upp hrjúfan söng. Hann kyrjaði
Bernermarsinn í kyrrð sjúkra-
hússins, svo að sjúklingarnir
urðu órólegir. Honum gat ekki
dottið neitt kröftugra í hug. —
Samt var hann steinsofnaður,
þegar sjúkrasystirin kom ask-
vaðandi til þess að þagga niður
í honum.
VANGAVELTUR.
Næsti morgun, sem var
fimmtudagsmorgun, vaknaði
Bárlach ekki fyrr en undir há-
degi, eins og við mátti búast.
Honum var að vísu nokkuð
þungt yfir höfði, en annars var
hann hressari en hann lengi
hafði verið og hugsaði með sér,
að ekkert jafnaðist á við góðan
snaps svona af og til, ekki sízt
þegar maður lá í rúmmu og
mátti ekki drekka. Á náVborð
inu lá pósturinn. Lutz hafði lát-
ið senda honum upplýsingar um
Nehle. Áður en gamli maðurinn
gat komizt til að lesa þær, kom
systirin með hádegisverðinn.
Það var systir Lína, sem hon-
um geðjaðist yfirleitt svo vel
að. En í dag virtist honum hún
fráhrindandi, og það fannst
Bárlach ískyggilegt, Éinhvern
veginn hlaut hún að hafa kom-
izt að því, sem skeði um nótt-
ina. Hann minnti að vísu, að
Strauborð
verð aðeins
kr. 345.-