Vísir - 26.10.1962, Blaðsíða 9

V í S I R . Föstudagur 26. október 1962.
9
Það var alvarlegur boð
skapur, sem forseíi
Bandaríkjanna flutti í
sjónvarpsræðu sinni á
mánudaginn, að hann
hefði fyrirskipað banda-
ríska flotanum að setja
hafnhann á Kúbu og
stöðva vopnaflutninga
þangað.
í fyrsta lagi er það al-
varlegt ef Rússar hafa
unnið að því af kappi i
sumar og haust að koma
sér upp víghreiðri og
kjarnorkustöð á þessari
litlu eyju í Karibíska haf-
inu '
Og í öðru Iagi er það
alvarlegt, að Bandaríkja-
menn skuli nú sjá sig
knúða að grípa til jafn
róttækra aðgerða og að
beita valdi til að hindra
áform Rússa. Með þessu
komast átök stórveld-
anna á nýtt og hættu-
legt stig.
En varla var við því að búast
að slíkt aðgerðarleysi héldist ó-
breytt til lengdar. Að því hlaut
að draga fyrr eða síðar, ef sam-
komulag næðist ekki um deilu-
málin, að árekstrar og átök yrðu
einhvers staðar. Hitt kemur
meira á óvart að þau skyldu hefj-
ast við Kúbu.
sama tíma er það að gerast
í Himalayafjöllum, að kín-
verskur her sækir frá hinu her-
tekna Tíbet inn fyrir landamæri
Indlands. Og þaðan berast þau
undarlegu tíðindi að jafnvel
hinn hlutlausi og friðsami Nehru
sættir sig ekki við undanhald og
flótta ,heldur skipar hersveitum
sínum að grípa til vopna, svo að
skæðir bardagar brjótast út í
snæviþöktu hálendinu.
Jþað sem einfaldlega er að ger-
ast nú er, að þessu aðgerð-
arleysi er að ljúka. Kennedy for-
seti sýnir það nú f fyrsta skipti
í verki, sem hann hefur marg-
sinnis lýst skorinort yfir í ræð-
um sínum, að Bandaríkin munu
ekki sætta sig við undanhald að-
gerðarieysisins. Þau munu ekki
beygja sig né láta undan síga á
eilífum flótta undan ofbeidis-
mönnunum.
Kjarninn í ræðu Kennedys felst
f þessum setningum:
„Enginn efast um að aðgerðir
okkar eru erfiðar og hættulegar.
Enginn veit nákvæmlega hvað
muni gerast næst, né hvaða fórn-
ir verða færðar. En mesta hætt-
an væri að aðhafast ekkert. Eina
OC PIDID
^ð undanförnu hafa þau getað
átt samræður við samninga-
borðin og það var jafnvel farið að
tala um hugsanlegan fund
Kennedys og Krúsjeffs í náinni
framtíð í enn einni tilrauninni til
að leysa deilumálin á friðsamleg;
an hátt.
Viðræðurnar báru að vísu ekki
sérlega mikinn árangur. Það var
eins og báðir þessir stóru aðiljar
væru farnir að sætta sig við
aðgerðarleysið. Vesturveldin sátu
aðgerðarlaus hjá meðan kommún-
istar reistu múrvegginn í Berlín
og Rússar sátu mánuð eftir mán-
uð aðgerðarlausir í Þýzkalands-
málinu og frestuðu hvað eftir
annað framkvæmd hótana sinna
um sérfriðarsamninga.
leið munum við aldrei kjósa, en
það er leið uppgjafar og undir-
gefni.“
T Tndir þessi orð forsetans
munu allar vestrænar þjóðir
taka. Enginn veit til hvaða bragðs
Rússar muni nú grípa. Margir
óttast að þeir muni nú f hefndar-
skyni láta til skarar skríða f Ber-
lín. Þá er mikilvægt að allar
vestrænar þjóðir standi samein-
aðar í einum voldugum krafti og
víki hvergi fyrir ógnunum Rússa.
Sú staðfesta hefur því miður ekki
komið nógu skýrt fram í verki,
svo Krúsjeff hefir máske fmyndað
Kastró í faðmi Krúsjeffs.
-xbJ löblfeH r9 h.
sér að vestrænar þjóðir væru svo
hæglátar og linar að hann gæti
haldið áfram að grafa þær. Átak-
anlegasta dæmi um það var, þeg-
ar Vesturveldin létu kommúnist-
um haldast það uppi, horfðu á það
aðgerðalaus eins og úr nokkurra
metra fjarlægð, að þeir þver-brutu
alla samninga og reistu hinn ill-
ræmda Berlínarmúr.
Úrslitastundir munu nú verða á
hafinu umhverfis Kúbu, sem
reyna á festu og samtakamátt, ef
hin rússnesku flulningaskip hlað-
in vígvélum til Kúbu mæta banda-
rísku flotadeildinni, sem er á
verði við eyjuna. Þess er að vænta
að hinir bandarísku sjóliðar sýni
þó fulla gætni á hættustundu en
þó festu, þvf að á þvf augnabliki
reynir á það hvort vestrænar þjóð
ir hafa hugrekki til að standa fast
gegn árásaröflunum eða hvort þau
lyppast niður í hvert skipti sem á
reynir.
Cjálf Kúba er svo aðeins peð í
^ þessum leik kalda stríðsins
sem nú hefur kárnað og harðnað
svo mjög. Og Kastro forsætis-
ráðherra er aðeins leppur ógnar-
valdsins í austri. Þó hafnbannið
sé sett á Kúbu og snerti mjög
þessa litlu eyþjóð er það ekki peð-
ið sem getur neitt skipt sér af
þeim árekstrum sem verða á haf-
inu milli bandarískra og rúss-
neskra flota. Þar eru stærri öfl
komin að verki. Kastro getur víst
lítið gert nema standa á strönd-
inni, og horfa á og íhuga þann
hættulega leik, sem hann hefur
gerzt þátttakandi í og leitt þjóð
sína út í.
Það er öidin önnur nú en þegar
Kastró var að komast til valda á
Kúbu með því að steypa hinum
alræmda einræðisherra Batista.
Þá naut Kastró mikillar samúð-
ar og virks stuðnings einmitt frá
frjálslyndum öflum í Bandaríkjun
um, sem Kennedy forseti gerðist
síðar leiðtogi fyrir. Nú líta þeir á
Kastró sem svikara og skæðasta
fjandmann.
TZ' astró hefur fyrirgert því
trausti og samúð sem menn
báru til hans, fyrst með hinum
hryllilegu fjöldaaftökum, síðan
með því svíkja öll fegurstu lof-
orðin til þjóðar sinnar um að
koma á réttlæti og lýðræði í land-
inu og síðast en ekki sízt með
þvf að gerast handbendi og svo að
segja viljalaust verkfæri í hönd-
um Rússa.
Þegar Kastró komst til valda
á nýársdag 1959 mátti lfta svo á,
að Kúba, er hún losnaði undan
Batista, væri eitt hinna nýju sjálf
stæðu ríkja.
Dæmi Kastrós sýnir að það er
vissulega hætta á því að sum
hinna nýju rfkja kunni ekki að
varðveita fengið frelsi og þau leið
ist út í innlent einræði eða ó-
stjórn. Hætturnar vofa víða yfir
og við höfum séð þær m. a. f
Kóngó, Ghana, Gíneu og nú síð-
ast í Nígeríu og Alsír.
Það er hætt við þvf að þau
vestrænu gömlu nýlenduveldi,
sem færðu nýju ríkjunum frjáls-
lynt stjórnarkerfi að skilnaði
verði oft fyrir vonbrigðum þegar
þeim gjöfum er kastað á glæ.
Þeirri hættu ber að taka í þeirri
von, að í flestum tilfellum eignist
nýju þjóðirnar góðviljaða, skyn-
sama leiðtoga, sem leita hins
bezta f mannfólkinu .
TTinu ber ekki að taka með
þögn og þolinmæði, ef hinir
rússnesku árásarseggir notfæra
sér erfiðleika hinna ungu þjóða til
að gera þær sér háðar og færa
þær síðan í viðjar nýrrar tegundar
nýlendukúgunar.
Allt gildir þetta jafnframt um
Kúbu, þó að Bandaríkjamenn eigi
að vísu mikla sök á þvf sjálfir að
Kastró féll f faðm Krúsjeffs. Þeir
sýndu skilning jleysi á nauðsynleg
um þjóðfélagsumbótum sem
Kastró framkvæmdi á fyrstu miss
erum valdaferils síns. Umbótum
sem þörf er á í nær allri Suður-
Amerfku. Þegar þær aðgerðir
snerta bandaríska fjárhagsmuni
beittu þeir til mikillar bölvunar
efnahagslegum þvingunarráðstöf-
unum, sem urðu upphaf ófamaðar
Kastrós.
Þó höfðu menn lengi von um að
Framhald á bls. 10.
Eftir Þorstein Thorarensen
.-v-