Vísir - 24.01.1963, Blaðsíða 4

4
V í SIR . Fimmtudagur 24. janúar 1963.
„Lausn vandamála íog-
araútgerðarinnar er að
mínum dómi að finna í
tvennu — tekin verði upp
notkun skuttogara og haf
in heilfrysting aflans urn
borð í skipunum‘6.
Þannig fórust Lofti Júlíus-
syni skipstjóra orð meðal annars,
þegar tfðindamaður frá Vísi átti
tal við hann um skuttogara, sem
nú ryðja sér óðum til rúms með
öðrum þjóðum, og önnur skyld
málefni. Loftur er I'slendinga
bezt dómbær á þessa hluti, þvf
að hann hefir stundað sjóinn í
þrjá áratugi, verið lengstum á
togurum hér við land en síðustu
fjögur árin á hinum nýju, full-
komnu Fairtry-togurum Breta,
sem raunar mættu alveg eins
kallast fljótandi frystihús.
Skotar eru
frumkvöðlarnir.
„Það var skozkt fyrirtæki,
Saivesen í Leith, sem áður hafði
einkum lagt stund á hvalveiðar.
Það voru raunar hvalveiðarnar,
sem gáfu forvfgisinönnum þessa
fyrirtækis hugmyndina um skut-
togið. Hvalirnir eru teknir upp
um op og rennu á skut bræðslu-
skipanna stóru, sem notuð eru
við hvalveiðarnar í Suður-íshafi.
og það var þessi útbúnaður skips-
ins, sem kom Salvesen til að
hugleiða,' hvort ekki mætti beit-a
sömu aðferð við togveiðar. Síð-
an -var hafífet handa um að fram-
og s,ú reynsla, sem af .þessu
fékkst, var síðan hagnýtt við
undirbúning og smíði fyrsta ski^t-
togarans, sem sögur fara af.
Hann var smíðaður í Aberdeen
í Skotlandi og hlaut nafnið Fair-
try I, hét að nokkru í höfuðið á
korvettunni, brautryðjandanum,
er nefndist Fairfree".
Lofffðir JiúEsusspBi,
skipsf|éri, segir
ffrú kosfum sku!"
„Nú eru þessi skip Salvesen-
félagsins orðin þrjú, er það
ekki?“
„Jú, þau eru orðin þrjú, heita
öll Fairtry, bera aðeins tölustaf
til aðgreiningar innbyrðis, Stærð-
in er um 2600 lestir. Fyrsta sltip-
ið var að sjálfsögðu fyrirmynd
við smíði hinna, eins og vænta
má, en þeim hefir vei ið breytt á
margan hátt í samræmi við þá
reynslu, sem fékkst-af notkipi
Fairtry I. Eru síðari skipin, sem
eru systurskip, því frábrugðin
hinu > fyæstia, áunp&rga iund og -oð
öllu ’leyti ; fullkomnariJ; eins og
vera ber.“ „ <
hvort slík skip hentuðu sér og
láta smíða þau þar, en tekið svo
bara afrit af þeim til eigin afnota
— en ekki veit ég, hvað hæft er
í því. Hitt er vist, að hver þjóðin
af annarri, sem vill fylgjast með
í nýjungum á þessu sviði, hefir
snúið sér að skutfogarasmíðum.
Auk þeirra þriggja, sem þegar
hefir verið getið, má nefna Norð-
menn, Frakka og Austur-Þjóð-
verja, og vafalaust eru fleiri
byrjaðir á undirbúningi, þótt
slíkt hafi ekki komizt í hámæli.“
Tvenns konar
skuttogarar.
„Getið þér gefið mér stutta lýs
ingu á skipum þessum í aðal-
atriðum, svo að lesendur geti
áttað sig sem bezt á þeim?“
„Já, og er þá fyrst að geta
þess, að um tvær tegundir skut-
togara er að ræða nú orðið, og
þær eru verulega frábrugðnar
innbyrðis. Fyrst ber að nefna
hina algeru verksmiðjutogara, og
eru Fairtry-skipin gott dæmi um
þá. Þeir eru í rauninni fljótandi
frystihús, því að vinnubrögðin
eru — auk veiðanna — hin
sömu og í frystihúsi á landi.
Glænýr fiskurinn er tekinn og
flakaður, síðan frystur og loks
settur í kæligeymslu. Úrgangur'
allur fer í mjölverksmiðju og lýsi
i geyma, ef því er til að dreifa.
; Á þessum togurum eru um 80
manns, og réttur helmingur get-
ur eiginlega kallast frystihús-
starfslið. Þpssi skip eru 2600—
0 30.00.leatir; níiir ;:tii
„Hi.ni.r ^sjíuttogargrntr erti mup
* binni/ 1000—1400 lestir, og ‘á-
Löftiir Júlíusson, skipstjóri,
í frost eftir
2 klukkustundir.
„Það þarf vfst ekki að óttast,
að hráefnið sé farið að skemm-
ast, þegar það kemur í hendur
aðgerðarmanna á þessum togur-
um?“
„Nei, í rauninni mun óhætt að
segja, að fiskurinn geti ekki
komið betri á matborð neytenda
en einmitt úr þessum togurum.
Um tveim stundum eftir að varp-
an er komin upp um skutopið, er
farið að frysta fiskinn, sem í
henni var, eða jafnvel mun fyrr.
Hráefnið er þess vegna eins nýtt
og það getur verið. Sé snyrting í
lagi, þarf ekkert mat á fram-
leiðsluna, enga „ragara", og eng-
in hætta er á kvörtunum á eftir,
eins og oft vill brenna við hér
á landi, af ástæðum sem óþarft
er að rekja hér.
Árangurinn er svo til dæmis
fólginn í því, að þeir, sem vilja fá
góða vöru, gera fasta samninga
um kaup á fiski úr slíkum togur-
um. Hafskipin stóru, sem segja
má jafnvel að berjist fyrir sínu í
samkeppninni við flugvélarnar,
. bjóða farþegum sínum ekki ann-
að en fisk úr skuttogurum með
frystitækjum um borð. Sama
máli gegnir um gistihús, sem eru
vönd að virðingu sinni, og enn
má nefna sjúkrahús, sem bera
sjúklingum sínum aðeins heil-
næma fæðu. Betri meðmæli er
vart hægt að fá með þeim fiski,
sem kemur úr þessum nýtizku
skipum. Og benda má á, að út-
gerðarmenn þessarra skipa eru
ekki háðir kenjum markaðarins,
sem allir kannast við — þeir fá
sitt fasta, umsamda verð og það
gerir þessa útgerð vitanlega marg
falt tryggari en nokkra aðra tog-
araútgerð."
Mikil ásókn
í skiprúm.
„Hvað er að segja um aðbúnað
kvæma tiiraunir í þessa átt, eins
fljótt og kostur var á.“
Korvettu var
breytt í togskip.
„Var þá strax smíðaður togari
með þessu lagi?“
„Nei, byrjað var á að breyta
korvettu, sem notuð hafði verið
í styrjöldinni, henni breytt eins
og þurfa þótti. Síðan voru veiðar
hafnar í tilraunaskyni níeð henni,
Margar þjóðir
sigla í kjölfarið.
„Aðrar þjóðir hafa svo verið
fljótar að taka þetta nýja togara-
lag upp eftir Salvesen?"
„Já, og fyrstir munu Rússar og
Vestur-Þjóðverjar hafa verið.
Sumir segja meira að segja, að
hinir fyrrnefndu hafi fengið lán-
aðar teikningar hjá skipasmíða-
stöðinni í Aberdeen til' að athuga,
höfn aðeins um 20 manns. Þar er
fiskurinn aðeins haiisaður og
tekið innan úr honum, og síðan
er hann frystur í heilu lagi.“
Mikill munur á
lengd útivistar.
„Hvað um lengd útivistar eða
veiðiferðar á þessum togurum?"
„Verksmiðjutogararnir eru 3—
3ý2 mánuði í hverri veiðiför, og
fer um það bil hálfur mánuður
aðeins í að sigla á miðin og
heim, því að langt er haldið, vest-
ur að Nýfundnalandi eða Græn-
landi, eða norður f Hvítahaf. Þeg-
ar í skipið eru komnar um 600
lestir af flökum, þykir vel að
verið, því að þá er einnig í því
drjúgt af mjöli og einnig talsvert
af lýsi, ef þannig stendur á. Það
má segja, að skipið sé með 8 —
900 lestir, þegar það kemur til
hafnar, og er þá staðið við í 10—
14 daga. Við reiknum með að
fara fullar þrjár ferðir á ári og
erum í þeirri fjórðu, þegar árið er
á enda. Eftir 3ju hverja ferð er
lengri viðstaða í heimahöfn, eða
3 — 4 vikur. Slíkt er ekki gert
gert vegna viðgerðar, því að í
skipinu er fullkomið verkstæði,
svo að hægt er að gera við allt,
sem krefst þess ekki, að skipið
sé t'ekið á þurrt. Á heimleið er
skipið til dæmis alltaf málað hátt
og lágt, og kemur alltaf nýmál-
að og fallegt í höfn.
Hinir togararnir, sem heilfrysta
fiskinn, eru ekki lengur en mán-
uð í ferð í einu, og þeir leggja
afla sinn I frystihús, þar sem
hann er tekinn eftir hendinni til
frekari vinnslu."
skipverja og aðstöðu til vinnu?"
„Þessari spurningu má svara
með því, að þeir menn, sem einu
sinni hafa starfað á skuttogurum,
fara ekki á gömlu togarana með
siðutoginu ótilneyddir. Öryggið
er margfalt meira á þessum ný-
tízku skipum, þegar varpan er
tekin um borð, og ég ætla ekki
að gera neinn samanburð á að-
stöðunni við vinnuna. Hann er
hreinlega ekki hægt að gera. Eða
er hægt að gera samanburð á að
standa á opnum þiljum í illviðri
eða vinna til dæmis í húsi hér í
Reykjavík? Slíkur er nefnilega
munurinn, af því að unnið er
undir þiljum á þessum nýju skip-
um.
Þótt 10 — 12 menn gangi úr
skaftinu eftir hverja ferð hjá
okkur, af ýmsum ástæðum, er
aldrei vandkvæðum bundið, að fá
menn með litlum fyrirvara. Og
frá Noregi berast þær fréttir, að
þar sé margir umsækjendv.r um
hvert skiprúm á skuttogurunum
nýju, þegar auglýst er eftir mönr.
um.“
Framh. á 10. siðu.

Frakkar hafa reynt nýtt lag skuttögara, sem hér sést. Það er togarinn Colonel Pleven II, sem er
með stjórnpallinn úti á bakborðshlið, eins og niyndin sýnir greinilega. Þetta er um 1700 lesta skip.