Vísir - 02.03.1963, Blaðsíða 10

10
V í SIR . Laugardagur 2. marz 1963.
FRETTASTOFA -
Framhald af bls. 9:
að gagni. Leyfið mér að biðja
United Press að koma áleiðis
kveðju íslenzkra blaðamanna til
allra, sem hin víðtæku frétta-
sambönd yðar ná, en einkum
kveðju þeirra þriggja blaða,
sem um mörg ár hafa fengið frétt
ir United Press, dagbiaðanna
Vísis og Morgunblaðsins, sem
eru málgögn Sjálfstæðisflokks-
ins og Alþýðublaðsins, sem er
aðalmálgagn Alþýðuflokks Is-
Iands. Berið enn fram sérstaka
kveðju frá mér til allra starfs-
manna United Press með þökk
fyrir góða samvinnu og velvilja
um mörg undanfarin ár.
Webb Millejr lét þá ósk í ljós,
að talsambandið mætti koma ís-
landi að miklum notum og
kvaðst fúslega mundu koma á-
leiðis kveðju fslenzku blaðanna.
„Undir eins og þessu viðtali er
lokið", sagði hann, „mun ég síma
kveðjuna til þeirra nálega 1400
sambanda er vér höfum f nálega
öilum löndum heims og minnast
sérstaklega þeirra þriggja dag-
blaða, sem fá fréttir vorar.
Fyrsta
talsambandsfréttin.
Að svo búnu, þetta var kl. lið-
lega eitt, kvaðst Mr. Miller vilja
láta FB fá fyrstu talsambands-
fréttina, sem send hafði verið frá
Englandi til Islands. — Hún var
þess efnis, að nýkomnar fregnir
frá Genf hermdu, að Bretar og
Frakkar væru að ganga frá sam-
komulagstillögum, er von væri
um, að bæði Italía og Abessiniu-
frv.
NRP-skeytin
Eins og í upphafi var getið miðl
aði FB einnig NRP-fréttum. Hér
var um að ræða fréttayfirlit á
norsku frá norsku fréttastofunni
(NTB), sem sent var loftleiðis tii
norskra skipa á höfum úti dag-
lega. Loftskeytastöðin tók niður
þessi skeyti og sendi FB, sem svo
miðlaði þeim sem öðrum fréttum
sfnum. NRP-skeytin fékk FB sér
algerlega að kostnaðarlausu og
átti hún þar — blöðin og lescndur
þeirra — þakkir að gjalda ágæt-
um Norðmanni, hr. Henri Bay
aðalræðismanni Noregs, en hann
átti frumkvæði að því, að FB
fékk afnot þessara frétta. Hann
hafði áður rætt um það við mig
nokkrum sinnum, að hann teldi
æskilegt að hingað bærist meira
af fréttum frá Noregi, og niður-
staðan af þessum viðræðum varð,
að hann gekk frá málinu til fulln
ustu, og þurfti FB ekki annað en
taka við skeytunum. Tel ég skylt,
að minnast í þessu yfirliti áhuga,
framtakssemi og drengskapar
þessa ágæta manns í þessu máli.
Útvarpsfréttir —
ný fréttaþjónusta.
Á starfstfma FB tekur Ríkis-
útvarpið til starfa. Tilraunaútvarp
fór fram m. a. með útvarpi á frétt-
um fyrri hluta vetur 1931 og
þegar komið er fram f desember
er öllum undirbúningi að verða
lokið, og má vfst segja að öll
þjóðin hafði verið gripin fagnaðar
kennd af tilhugsuninni um það
sem í vændum var, og berast
mundi inn f hvert hreysi ,á öldum
Ijósvakans", eins og svo oft heyrð
ist til orða tekið þá og sfðar, —
og ekki þarf um það að fjölyrða
hve eðlilegt það var, að þjóðin
tæki þessari stofnun opnum örm-
um. Ríkisútvarpið stofnaði sína
eigin fréttastofu. FB birti tilkynn-
ingu Ríkisútvarpsins um þessa
nýju fréttastarfsemi, er hún tók
til starfa, og Fréttastofa útvarps
ins fékk fréttir frá FB í byrjun,
meðan starfsemin var að komast i
fastar skorður.
Vil ég leggja áherslu á það góða
samstarf, sem hér var um að
ræða.
Kreppa.
Kreppa var á þessum árum, —
tími þeirrar útþenslu sem síðar
varð á ýmsum sviðum, var ekki
genginn í garð. Á vettvangi blaða
mennskunnar gætti þess enn að
þjappa saman frekar en þenja út,
fyrirsagnir yfirleitt litlar og lftið
um myndir. Og það var ekki
neitt líkt því eins algengt og síðar
varð, að keypt væru fleiri en eitt
dagblað á heimili. Og á meðan
svo var gerði minna til, þótt öll
blöðin birtu mikið af fréttum frá
sömu fréttastofu.
Breyting
framundan.
En því lengur sem leið því
meira fannst mér ég verða var
nokkurrar óánægju yfir því, að of
mikið væri af sömu FB-fréttunum
í öllum blöðunum. UP-skeytin
komu þó venjulega bæði kvölds
og morgna, en um það þurfti ekki
að efast, að menn sættu sig ekki
eins vel við og áður, að sjá of
mikið af fréttum, sem allar voru
blað lagði æ meiri stund á frétta-
öflun á eigin spýtur. Ekki ætti að
þurfa að taka fram, að starfsemi
fréttastofa getur verið á ýmsan
hátt nauðsynleg og gagnleg, þrátt
fyrir slíka þróun, og aðhyllist ég
fyrir mitt leyti þá skoðun, að
þörf sé opinberrar eða háK'
berrar (semiofficial) fréttastofu,
sem hefði með höndum verkefni I
samræmi við þörf og þróun á
hverjum tíma.
FB hafði sem fyrr var getið
starfað með nokkrum ríkisstyrk
(4000 kr.) og var því í rauninni
hálf-opinber stofnun, og sama
gegnir um Fréttastofu útvarps-
ins.
Tvennt gerist.
Nú gerist tvennt á þessum tíma,
sem ekki var nema eðlilegt, eins
og þróunin var á þessum tima:
1. Rikisútvarpið tekur upp frétta
sölu til blaðanna. Gefst blöðunum
þar með kostur á miklu frétta-
magni til viðbótar og fjölbreyttu
fyrir sanngjarnt verð.
2. Ríkisstyrkurinn til FB er
felldur niður á þeirri forsendu,
að ekki sé lengur þörf að styrkja
hana lengur af opinberu fé, þar
sem Rikisútvarpið hafði sett á
stofn fréttastofu.
FB starfaði þó áfram og blöðin
birtu jöfnum höndum fréttir henn
ar og fréttastofu útvarpsins og
var fréttaefni blaðanna fjölbreytt
ara um þessar mundir en áður
hafði verið. Fréttastofa blaða-
manna ’at þó vitanlega
ekki haldið áfram að starfa
til lengdar styrklaus, þegar og
greinilegt var, að aukið fé mundi
heldur iagt í sjálfstæða fréttaöfl-
un en í meira af sameiginlegum
fréttum.
Seinustu skeytin, l m FB sendi
frá sér voru frá togaraáhöfnum
í árslok 1939, en þær voru van-
ar að senda heimafólki sínu jóla-,
nýárs- og sumaróskir sínar um
FB.
Þróunin.
Þróunin, sem ég gat um, og
öll stefndi i áttina til sjálfstæðr-
ar fréttamennsku, þar sem hvert
blað gæti farið sínar götur til
þess að vera „fyrst með frétt-
imar" og sett sinn svip á þær,
hélt áfram og hefur gert fram
á þennan dag.
Hún hafði sín áhrif, að þvi
er FB varðaði, er á Ieið, og einn-
ig að því er varðaði fréttasölu
útvarpsins til blaðanna. Hún
lagðist niður vegna sömu þró-
unar. Blöðin vildu sjálf afla sér
frétta, — fljótt og milliliðalaust.
Þörfin fyrir
fréttastofu
Nú munu menn ef til vill spyrja,
hvort nokkur þörf sé, að stofn-
uð verði Fréttastofa íslands, eins
og stungið hefir verið upp á, þar
sem þróunin á undangengnum
tíma hefur verið sú, sem að
framan hefir verið lýst, og ætla
má að hún verði áfram. Skoðan-
ir kunna að verða skiptar, en
þetta er mál, sem þarf að vera
áfram til athugunar og umræðu.
Ég fyrir mitt leyti tel slíkrar stofn
Guðjón —
Framhald af bls. 1.
— Á undanförnum árum
hefur hin Iýðræðissinnaða
stjórn Iðju, sem tók við sjóðum
og skipulagi félagsins í upp-
lausn, vegna hraksmánalegrar
stjórnar kommúnista á félaginu
í mörg ár, unnið að því að end-
urskipuleggja félagið og efla
starfsemi þess til þess eins að
styrkja félagið sem samnings-
aðila gagnvart vinnuveitendum.
Það hefur tekist framar öllum
vonum. Iðja hefur fengið miklar
kjarabætur á undanförnum ár-
um, án þess að þurfa að eyða
fé og þreki félagsmanna og fé-
lagskvenna í harðvítuga verk-
fallsbaráttu.
GLÆSILEGUR
ÁRANGUR.
Meðal þess, sem þannig hefur
náðst er 6% launahækkun árið
1957, orlofsgreiðslur á eftir-
vinnulaun, sama ár, ýmsir
launaflokkar lagðir niður og
aðrir færðir upp. Árið 1958 var
aftur samið um 6% launahækk-
un, þetta ár var lífeyrissjóður
félagsins stofnaður og vinnu-
veitendur samþykktu að greiða
6% af launum allra Iðjufélaga.
Samið var um nýjan taxta fyrir
konur, og jafngilti sá samning-
ur um 3.500 króna árlegri kaup
hækkun. Þremur árum síðar
var samið um 16.2% Iauna-
hækkun á almennt kvennakaup,
samið um stofnun sjúkrasjóðs,
sem iðnrekendur greiða í, sam-
ið um 19.4% kauphækkun eftir
24 mánaða starf og 22.6%
kauphækkun eftir 36 mánaða
starf. Árið eftir það fékkst
10% kauphækkun á allt fast
mánaðarkaup og 8% hækkun
ákvæðisvinnulauna og nú á
þessu ári hefur verið samið um
5% launahækkun á allt kaup
iðnverkafólks. Þá má geta þess
að launjöfnuður karla og
kvenna er alltaf að verða meiri
og fneiri, en það er að þakka
frumvarpi, samþykktu á Al-
þingi. Othlutun úr sjúkrasjóði
er hafin, og hafa konur, sem
eru frá vinnu vegna barneigna
fengið 4000 krónur hver í styrk.
Þannig má lengi telja um ýmis
hagsmunamál Iðiufólks, sem
unnist hafa fyrir ábyrga verka-
lýðsafstöðu og viðurkenningu
unar þörf og drap í fyrri grein
minni á verkefni, sem slík stofn-
un ætti að inna af hendi. Nú hefir
legið niðri um hríð, að ræða stofn
un Fréttastofu íslands, eins og
lagt var til með nefndartillögun-
um, sem minnt var á £ fyrri grein,
en væri ekki vegur, að athugað
væri hvort ekki gæti náðst sam-
samkomulag um stofnun frétta-
stofu, sem hefði takmarkað verk-
efni, —væri tengiliður blaðanna
og hins opinbera, — annaðist
miðlun opinberra tilkynninga,
ríkisstjórnarinnar og opinberra
stofnana, félaga og fyrirtækja —
svaraði fyrirspurnum erlendis frá
og annaðist útgáfu mánaðar-
skýrslu á ensku um efnahag, við-
skipti o. fl. í þágu erlendra stofn-
ana, viðskiptafyrirtækja og ein-
staklinga o. s. frv. Væri þannig
unnt að koma á slíkri þjónustu
nú, mætti jafnframt miða að því,
að leggja grundvöll að víðtækari
fréttamiðlun síðar til blaðanna,
telji þau sér hag að, en hér er
í rauninni, við nútíma skilyrði,
sérstakt athugunarefni, þar sem
fullnægja yrði þörfum einstakra
blaða með tilliti til þeirrar þró-
unar, sem gerð hefir verið að
umtalsefni.
Að síðustu: Hugmyndinni um
stofnun Fréttastofu íslands ber
að halda vakandi við forystu
Blaðamannafélags íslands.
iðnverkafólks á kostum þess að
vinna á friðsamlegan hátt að
kjaramálum sínum.
HVAÐ ER
FRAMUNDAN?
— Hvað er svo framundan í
kjaramálum Iðju?
— Undirbúningurinn undir
ákvæðisvinnuna. Við höfum
lagt gífurlega áherzlu á það að
vera sem bezt undir þá samn-
inga búnir, en mikið ríður á að
við vitum út £ æsar um hvað
er verið að semja, en þetta er
flókið mál, sem tekur Iangan
tfma að ganga frá.
— Hvað er að segja um
fræðslu og þjálfun fyrir iðn-
verkafólk?
— Það er álit þeirra, sem um
það mál hafa fjallað, og þá um
leið álit stjórnar Iðju að
fræðsla og þjálfun iðnverka-
fólks sé veigamikið mál fyrir
íslenzkt atvinnulíf og vanda
beri til framkvæmda á þessu
sviði, eins og segir i nefndar-
áliti um þetta mál. Það þarf að
koma á fót námskeiðum, hefja
verklega þjálfun starfsfólks i
verksmiðjum, gefa út fræðslu-
rit um þessi mál og gera yfir-
leitt allt, sem hægt er til að
auka verklega þekkingu iðn-
verkafólks.
FRAMBOÐIN
1 IÐJU.
— Hvað viltu að lokum
segja um framboðin, Guðjón?
— Um B-listann, hef ég það
að segja að hann er bórinn
fram af stórum, einhuga hópi
þeirra manna og kvenna í Iðju,
sem vilja kjarabætur án verk-
falla, efla félag sitt, og auka
hróður þess eftir megni. A-listi
kommúnista eru auðvitað há-
pólitlskur listi, borinn fram
eins og áður af þeim, sem vilja
blanda kjarabaráttu verkalýðs-
ins inn £ . ólitfska valdabaráttu
kommúnistaflokksins. Um C-
listann er fátt að segja. Hann
er fram kominn vegna ótta
Framsóknarmanna við frekara
opinbert ..tsjarf við kommún-
ista fyrir Alþingiskosningarnar.
Margt ber þess merki að listan-
um er skyndilega klistrað sam-
an, og með nokkrum erfiðis-
munum. Hvorki A-Iistinn né
C-listinn geta lofað betri og ör-
uggari stjórn og betri framtlð
fyrir Iðju en við B-listamenn,
segir Guðjón Sigurðsson að
lokum.
menn féllist á, og menn gerðu eins og „eyrnarmerktar" stofn-
sér þð nbkkrar vonir um, 'áð uninfti. Þétta ýáF'úíidánfárí þróun-’
mundi leiða til þess að sættir ar, sem fór f þá átt, að hvert
tækist og ófriði yrði afstýrt o. s.
hefur frá Liz Taylor — hvað
veldur?
Sem stendur er Lis með
IRichard sínum Burton og leik
| ur nú á móti honum i kvik-
| myndinni „Very Important
|| Persons".
Kvikmyndarinnar „Cleo-
petra", sem enn er ófullgerð,
mun verða minnst í mann-
kynssögunni sem þeirrar
myndar, sem mest var um
töluð, áður en hún var full-
gerð. En aftur á móti hefur
ekkert verið sagt um „Vary
Important Persons" fyrr en
nú — og ástæðan?
Elizabeth Taylor og Ric-
hard Burton fengu setta sér-
staka lagagrein í samninginn
um leik í kvikmynd þessari.
Og þessi grein, bannar að
leyfa blaðamönnum og blaða
mönnum og blaðaljósmyndur-
um að vera við upptöku mynd
arinnar. Enn fremur varða all
ar auglýsingar um myndina
Richard Burton
Liz Taylor
að samþykktar af Liz og Rich
ard.
Og hvers vegna skyldi þeim
skyndilega vera orðið svona
illa við blaðamenn? Jú, þeim
finnst þeir koma með of nær-
göngular og persónulegar
spurningar.
Lagagreinin á að sjálfsögðu
við aðra leikara kvikmyndar-
innar svo sem Elsu Martinelli,
Orson Welles og Maggie
Smith.
Það er ekkert Ieyndarmál
að kvikmyndin „Wary Import
ant Persons" mun fullgerð
ekki nema 1/10 hluta af því
sem Cleopatra hefur þegar
kostað. MGM hefur skuld-
bundið sig til að sýna ekki
„Vary Important Persons"
fyrr en Twentieth Century
Fox hefur frumsýnt „Cleo-
patra"
Já, það er ekki ólíklegt að
Richard Burton og Elizabeth
Taylor séu dýrasta par ald-
arinnar.
*
Pétur prins af Grikklandi
—: frændi Páls konungs —
leggur upp í mikla ferð í apríl
með átta kvikmyndamönnum.
Þeir ætla að fara um 13 Iönd
og tilgangurinn er að gera
kvikmyndina iíí fótspor Alex-
anders mikla".
ICvikmyndin á að lýsa lífi
Alexanders mikla og hinni
sögulegu þýðingu herferðar-
innar, einkum mótun aust-
rænnar menningar.