Vísir - 09.03.1963, Side 6

6
V1S IR . Laugardagur 9. marz 1963.
Kve
Börn hafa alltaf leikið sér
Leikföng. Hvað eru leikföng?
Eru þau nokkuð annað en fá-
nýtt dót, sem gert er handa
börnum, þeim til dægrastytt-
ingar?
Skyidu margir hafa hugsað
út f það, að með þvi að athuga
leikföng barna frá liðnum öld-
um má oft fá góða mynd af
siðum og háttum hins liðna
tíma?
Við sögurannsóknir hefur
fundizt mikið af leikföngum.
Frá gömlu Babylon eru til ala-
bastursbrúður með hreyfanleg-
um handleggjum. Hvorki Ass-
yriumenn eða Egyptar hafa lát
ið eftir sig nokkrar frásagnir
um leikföng en á rismyndum
má sjá skopparakringlur og
brúður.
Egypzku brúðurnar eru ekki
sérlega fallegar. Bolurinn er illa
mótaður og andlitið mjög gróf-
gert. Það eina sem er vel gert
er hárið — stolt Egyptanna. 1
Egyptalandi hafa einnig fundizt
ýmis konar hreyfanleg trédýr,
t.d. Nílarkrókódíll, sem opnar
ginið þegar togað- er f snúru.
Á grfskum keramálverkum
eru myndir af börnum að leik,
m.a. börnum, sem notuðu prik
fyrir hesta og eru það fyrir-
myndirnar að sfðari tíma reið
prikum barna. •
Rómverjarnir komu fyrstir
með brúðuhúsin og voru þaú
mjög vel gerð. Húsgögnin í
börn hafa tæplega fengið að
leika sér að þeim — aðeins
horfa á þau.
Brúður sýna tízkuna.
Ensk og frönsk brúðuhús
voru á þessum tímum stórkost-
leg. Allt var nákvæm eftirlíking
af þeirra tíma húsum og í hús-
unurp bjó fínt ,,fólk“. Brúðurn-
ar vóru ekki einungis ætlaðar
börnum. Þær voru þeirra tíma
tízkusýningadömur og herrar
og voru sendar til heldra fólks-
ins til að kynna því tízkuna —
klæddar í frakka, föt, kjóla, skó
og með skartgripi.
1 dag er verið að fárast yfir
byssum og öðrum eftirlíkingum
af vopnum sem bömum eru
gefin. En þetta er ekki nýtt fyr-
irbrigði. Áður fyrr voru börnum
gefnar fallaxir til að háls-
höggva með litlar fallegar brúð-
ur. Tii er bréf frá Goethe til
móður hans þar sem hann biður
hana að senda börnum hans
litlar fallaxir. En hún var nú
ekki á því að gefa börnunum
morðtæki, sér til dægrastytt-
ingar.
Börn hafa alltaf leikið sér. 1
dag heyrir maður eldra fólk
vera að tala um hve mikið börn
nú til dags fái af leikföngum
— það hafi nú verið eitthvað
annað í þeirra ungdæmi. En
hverjir eru það, sem gefa börn-
unum leikföngin? Eru það ekki
einmitt hinir fullorðnu? Og
börnin eru áreiðanlega ekkert
ánægðari með öll dýru og fínu
leikföngin en afarnir og ömm-
, urnar voru með leggina og
skeljarnar.
Hafið þið séð sælara andlit
en þegar stóri bróðir rennur af
stað niður brekkuna í „bílnum“
Dönsku sendiherra-
hjónin erlendis
11. mnrz
Danska sendiráðið tilkynnir,
að vegna dvalar sendiherrans
og sendiherrafrúarinnar erlend-
is verði að þessu sinni engin
móttaka í sendiráðinu á afmælis
degi Hans Hátignar, Friðriks
konungs IX., þann 11. marz n.k.
sínum sem hann hefur sjálfur
búið til úr eplakassa og hjólun-
um undan barnavagninum hans
litla bróður?
Fara íslenzk
skip —
Framhald -.1 bls. 1.
norskum aðilum, og eru sum
hagstæð en önnur ekki, eins
og gengur. ísienzk skip mega
til dæmis ekki veiða fyrir innan
tólf milur, frekar en önnur er-
lend skip, en hins vegar er
ekkert því til fyrirstöðu, að þau
leggi á land afla, sem þau
fengju. Það er aðeins afli af
einni tegund erlendra veiði-
skipa, sem óheimilt er að leggja
á land: Fiskur af togurum má
ekki koma þar á land.
Otgerðarmaður sá, sem hug
hafði á að senda skip sitt á síid
armiðin við Noreg, mun ekki
hafa tekið endanlega ákvörðun
um, hvað gera skuli. Það gerir
alla aðstöðu erfiðari, ef veiða
verður utan 12 mílna frá
grunnlínum, en að auki bætist
það nú við að þessu sinni, að
það er sáralítill síldarafli við
Noreg, svo að ekki er fýsilegt
að fara þangað að sinni. En um
það, sem sfðar kann að verða,
skal engu spáð.
Um hagnýtingu síldaraflans, sölu síldarinnar o
markaðsmöguleika - Hvað gerði SÍS - Auðvelt a
vera vitur eftir á.
Sfður og mjög kvenlegur
kvöldkjóll frá tízkukónginum
Balmain. Og liturlnn — að sjálf
sögðu tfzkulitur sumarsins,
hvítur.
Þessi fallega Diorkápa, er
eins og margar aðrar kraga-
laus, þótt hún Iftl ekki út fyrir
það á myndinni. Kraginn er á
ermalausum kjól sem fy’gir
kápunni, en hvort tveggja er úr
ljósleitu ullarjersey.
þeim voru listavel gerð úr kop-
ar.
Tindátar.
Á miðöldum var leikföngum
ekki mikill gaumur gefinn.
Menn voru þá mjög hagsýnir
og álitu að börnin gætu varið
tímanum til einhvers betra en
leikja.
Frá riddaratímanum eru aft-
ur á móti til heilir herir af tin-
dátum, §em drengir léku sér að.
Eru þeir góðar heimildir um
vopn hermannanna og klæðnað
þeirra á þessum tímum. Leik-
föng stúlkna voru aftur á móti
ekki sérlega skemmtileg. Þær
urðu að láta sér nægja ljótar
leirbrúður.
Brúðuhús.
Það var fyrst á 16. öldinni
sem einhver skriður kemst á
leikfangagerð. Handiðnaðar-
menn sáu, að það gat verið
arðvænlegt að búa til leikföng
handa börnum heldri manna.
Vegna hinna ströngu ákvæða
um atvinnugreinar unnu marg-
ir handiðnaðarmenn að sama
brúðuhúsinu trésmiðurinn sá
um allt tréverk, jámsmiðurinn
um alla járnsmíði, vefarinn óf
gluggatjöld og áklæði og málar
inn lagði sfðustu hönd á verkið.
Og brúðuhúsin voru nákvæm
eftirlíking af tízkunni.
Brúðuhús endurreisnartíme-
bilsins voru heil listarverk. Það
er þvf ef til vill ekki alveg rétt
að kalla þau leikföng, því að
p:
s
1
ATJÁN mál voru á dagskrá í
Sameinuðu þingi í gær, en
aðeins tvö fengu afgreiðslu,
annað um fornleifarannsóknir í
Reykholti og hitt um hagnýt-
ingu og vinnslu síldaraflans.
Menn voru samþykkir tillögu
Benedikts Gröndals um að taka
þyrfti fullt tillit til þeirra forn-
leifa, sem j»r væru, þegar end-
urnýjaður yrði húsakostur á
staðnum.
Hins vegar urðu skiptar skoð
anir um tillögu sem flutt var í
fyrri viku af Helga Bergs (F)
og fjallaði um hagnýtingu Suð-
urlandssíldar. Deildi hann þá á
ríkisstjórnina fyrir -lælega for-
göngu f að fara inn á nýjar
brautir í vinnslu síldar en hrós-
aði jafnframt aðgerðum SÍS, f
þess'um málum. Svaraði Gylfi Þ.
Gíslason viðskiptaráðherra
ræðu Helga með nokkrum orð-
um, og urðu þessi orð ráðherr-
ans til þess að Lúðvík Jósefs-
son, Gunnar Jóhannesson og
Eysteinn Jónsson lögðu orð f
belg, þegar mál þetta var aftur
tekið fyrir í gær.
j IJDVlK taldi í ræðu sinni, að
þrátt fyrir stóraukinn síld-
arafla á sfðustu árum, hefðu
möguleikar til nýtingar aflans
staði i stað. Ásakaði Lúðvík
ríkisstjórnina um ranga við-
skiptastefm o;.\ liyað markaði
sem opniv hafa veri-
ið fyrir fslenzka .ialtsíld, hafa
verið eyðilagóa :t /;na þessarar
stefnu. Gunnar Jóftannesson
tók f sama streng og Lúðvík og
benti á hversu aðkallandi það
væri au hagnýta síldaraflann.
Eysteinn Jónsson minnti í upp
hafi máls síns á þá byltingu
sem orðið hefur í síldveiðitækni
og hinn stóraukna síldarafla
sem afleiðing hennár. Einmitt
þess vegna, sagði Eysteinn, er
nauðsynlegt að finna nýja verk
unarleiðir, auka fjölbreytnina
og ryðja nýjar brautir. Hann
gerði tiiraunir til að gefa skýr-
ingar á því hvers vegna SÍS,
hefði ekki haft atbeina í þess-
um málum og ræddi síðan all-
mikið um niðurlagningaverk-
smiðjuna á Siglufirði. Kvað
hann verksmiðjuna geta fram-
leitt samkeppnishæfa vöru, en
gallinn væri bara sá, að erfið-
Iega gengi að koma þessari
vöru á markaðina. Væri það
einkum um að kenna skorti á
fé til að auglýsa vöruna og
gera vörunafnið þekkt. Vildi
Eysteinn meina, að hér þyrfti
ríkisvaldið að hlaupa undir
bagga og aðstoða fyrirtæki sem
augljóslega framleiddu sam-
keppnishæfa vöru.
Lagði Eysteinn síðan enn
áherzlu á, að kanna þyrfti nýjar
leiðir til hagnýtingar síldar-
innar, og kvað það augljósa
nauðsyn að heildarathugun færi
fram.
YLFI Þ. GÍSLASON við-
^ skiptamálatáðherra talaði
-íðastur. Hann mótmælti full-
yrðingum um, að ríkisstjómin
hefði staðið sig slælega í sölu
saltsíldar. Þvert á móti, sagði
ráðherrann, hefur hún gert allt
sem í hennar valdi stendur varð
andi söluna. Ríkisstjórnin hefur
einnig stuðlað að merkum ný-
ungum í niðursuðu og niðurlagn
ingu, og gert margt til að auka
fjölbreytni hagnýtingar. öllum
er það ljóst, og einnig þeim
sem hér hafa talað, sagði ráð-
herrann, að erfiðleikarnir eru
á sölusviðinu, ekki skortur á
hráefni, fjármagni eða vinnslu-
aðferðum. Las hann síðan upp
skýrslu sfldarútvegsnefndar,
þar sem rakið er hversu geysi-
erfiðlega hefur reynzt að semja
við Sovétríkin, okkar stærsta
kaupanda. Þessar upplýsingar
hröktu algerlega þær staðhæf-
ingar Lúðvfks um að rfkisstjórn
in eyðilegði markaðina f Austur
Evrópu með rangri viðskipta-
stefnu.
Varðandi hlut SlS f þessu
máli, tók ráðherrann eftirfarandi
fram: Systurfyrirtæki SÍS f
Svfþjóð bauð Sambandinu fjár-
hagsaðstoð og ráðleggingar af
fenginni reynslu sinni, til að
koma hér upp niðursuðu og nið
urlagningsverksmiðju. Eftir ná-
kvæma yfirvegun hafnaði SfS
þessu kostaboði, einmitt vegna
þess að það taldi sölumöguleika
ekki nógu hagstæða. Viðskipta-
málaráðuneytið gerði varðandi
þetta boð sænska fyrirtækisins,
allt til þess að greiða fyrir SÍS,
og það væri í hæsta máta ósann
gjarnt, þegar framkvæmdar-
stjóri SÍS (Helgi Bergs) ásakaði
ríkisstjórnina fyrir slælega
frammistöðu.
'C'NGUM blandaðist hugur um,
að sífellt má bæta vinnslu
og hagnýtingu, og augljós nauð
syn er að athuganir fari stöð-
ugt fram. Umræður þessar sönn
uðu að enginn ágreiningur er
þar um. Þær leiddu og í ljós,
að ekki stendur á rfkisvaldinu
þegar einstök fyrirtæki hafa á
huga að setja á fót síldar
verksmiöjur og sfldarvinnslur,
Hins vegar, þegar miklar síldar
hrotur koma og aflinn stóreykst
með litlum fyrirvara, getur hver
sem er staðið upp og ásakað
yfirvöld fyrir að hafa ekki á tak
teinum fullkomnar verksmiðjur
og undirritaða sölusamninga.
Það er auðvelt að vera vitur
eftir á.
effii EJ.Icrt B Schram