Vísir - 21.03.1963, Síða 7

Vísir - 21.03.1963, Síða 7
VÍSIR . Fimmtudagur 21. marz 1963. 7 Vísindin í þjónustu friðar og öryggis Á Pugwashráðstefnunni, sem haldin var í London dagana 2.-7. september 1962, sagði bandaríski mannfræðingurinn Mar- garet Mead m. a. í ræðu: „Framtíð rússnesku barn anna er í höndum Banda- ríkjamanna og framtíð bandarískra barna er í höndum Rússa“. Þessari staðreynd var vitanlega ekki mótmælt af neinum, en það sem Margaret Mead átti við var aðeins það, hvort bömin ættu að lifa eða deyja, með öðrum orðum hvort hafin yrði kjarnorkustyrj- öld eða ekki. Pugwashráðstefnan tók af öll tvímæli um það, að eng- ar varnir eru til gegn mestu eyð- ingarvopnum, sem stórveldin ráða nú yfir, aðeins eitt getur bjargað mannkyninu frá tortímingu, og það er friður. Pugwashráðstefnan fjallaði um þátt vísindanna f að varðveita friðinn. Látum okkur fyrst athuga hvað Pugwash þýðir. Pugwash er heiti á litlum fiskimannabæ f Nova Scotia f Canada. Á þessum stað var fyrir fimm árum haldin ráð- stefna, sem fjallaði um ábyrgð vísindamannsins gagnvart mann- kyninu og hvað vísindamaðurinn gæti gert til þess að koma f veg fyrir styrjaldir og hvaða þátthann gæti átt í þvf að koma á frið- samlegu samstarfi allra þjóða heimsins. Víáindamennirnir, sem þarna komu, voru ekki fulltrúar ríkisstjórna eða hagsmunasam- taka, Þeir komu allir sem ein- staklingar, sem fundu til ábyrgð- ar gagnvart meðbræðrum sínum og óskuðu að gera sitt til að hindra tortímingu mannkynsins, sem framtíðin gæti brosað við ef tækninni yrði beitt til friðsam- legra þarfa einna saman. □---- 'J'veimur árum áður en fyrsta Pugwashráðstefnan var hald- in höfðu 11 vísindamenn, flestir Nóbelsverðlaunahafar, í eðlisfræði sent opið bréf til vísindamanna víða um heim, þar sem þeir voru hvattir til, að taka höndum saman í þágu friðarins. Aðalhvatamenn að þessu bpna bréfi voru Bert- rand Russel, Albert Einstein og Curie. Einstein var þá orðinn sjúk ur maður en eigi að síður skrif- aði hann Russel jarli og hvatti hann til að semja bréfið i þeim anda sem Einstein lagði til. Þegar það hafði verið gert skrifaði Ein- stein undir tveimur dögum áður en hann dó. Þetta plagg hefur því með réttu verið nefnd erfða- skrá Einsteins til mannkynsins Mikil áherzla var lögð á það frá upphafi að þessi samtök vís- indamanna yrðu engum háð þann- ig að hvorki austur né vestur gætu talið sér til tekna þær yfir- lýsingar, sem þau Iétu frá sér Fyrri grein fara. Þetta hefur tekizt svo vel, að þegar ráðstefnan í London var opnuð 2. september bárust heilla- óskir frá Kennedy, Macmillan, Khruschev og Nehru auk fjögurra annarra þjóðhöfðingja og U. Thant framkvæmdastjöra Sam- einuðu þjóðanna. Brezka ríkis- stjórnin sýndi hug sinn til sam- takanna með því að fela vísinda- málaráðherra sínum að opna ráð- stefnuna. Þessum ungu og ,fá- mennu samtökum hefur þannig tekizt það, sem hlaut að vera grundvöllur þess að þau nytu á- lits, sem sé að starfa þannig að enginn grunaði þau um að veita einum fremur en öðrum að mál- um. Þegar í hinu opna bréfi hinna 11 var lögð sérstök áherzla á hlutleysi vísindamannanna. Niður- lag þess bréfs hljóðar þannig: .Flestir erum við ekki hlutlaus- ir hvað tilfinningar snertir og því megum við aldrei gleyma ef á- greiningsefni milli Austurs og Vesturs eiga að leysast á þann hátt að við verði unað. Hvort sem menn eru kommúnistar eða andkommúnistar, Asíumenn, Ev- rópumenn eða Ameríkanar, svart ir eða hvítir, verða þeir að muna, að úr ágreiningi má ekki skera með því að heyja stríð. Við ósk- um þess að þetta verði skilið bæði í austri og vestri. Framundan er ef við viljum sí- aukin þekking og vísdómur sam- fara meiri hamingju. Eigum við í stað þess að njóta alls þessa að velja dauðann aðeins vegna þess að við getum ekki gleymt ágrein- ingsefnunum. Munið mannleika yðar en gleymið öllu öðru. Ef þér getið - það er leiðin opin inn í nýja Paradís. Getið þér þetta ekki er tortíming mannkynsins fram- undan“. □----- jþegar boðað hafði verið til fyrstu ráðstefnu vísindamanna sem vinna vildu að friði í heim- inum var undirbúningsnefndinni mikill vandi á höndum hvað fjár- öflun snerti. Þá kom til skjalanna bandarískur milljónamæringur að nafni Cyrus Eaton og bauðst hann til að kosta ferðir þátttakenda til Pugwash í Canada og sjá þeim enn fremur fyrjr dvalarkostnaði. Þetta boð batt ekki hendur vfs- indamannanna á neinn hátt svo það var þegið og síðan hefur þessi sami maður þrásinnis lagt sam- tökunum lið hvað fjárhagsaðstoð snertir, en nú hafa fleiri bætzt í hópinn og munu Bandaríkjamenn vera drýgstir í þvf efni. Fyrstu ráðstefniina sóttu 22 vís indamenn, 7 frá Bandaríkjunum, 3 frá Rússlandi, 3 frá Japan, 2 frá Bretlandi og 2 frá Canada, en einn frá hverju eftirtalinna landa, Austurríki, Ástralíu, Kina, Frakk- landi og Póllandi. 10. júlí 1957 var fyrsta Pug- washyfirlýsingin samþykkt og var þar m. a. bent á, að eins og þá væri komið gæti ein H-sprengja jafnað við jörðu borgir eins og New York, London og Moskvu’, en hún var þá orðin 2500 sinnum sterkari en A-sprengjan, sem á sínum tfma eyðilagði Hiroshima. Með tilliti til þeirrar skelfingar. sem kjamorkustyrjöld myndi leiða yfir mannkynið hvatti ráð- stefnan allar ríkisstjórnir til að jafna deilumál sín á friðsamleg- an hátt og grípa ekki til vopna. Samtímis var bent á ýmsar leiðir til að draga úr spennu í heimin- um og hafa sumar þeirra verið hafðar í huga við samninga er síðan hafa farið fram milli þjóða. Sú stefna var mörkuð skýrt og ótvírætt á ráðstefnunni, að Pugwashráðstefnur mættu aldrei verða háðar ríkisstjórnum né neinum öðrum valdhöfum, þær ættu aðeins að túlka það sem þátttakendurnir vissu sannast og eftir Ólaf Gunnarsson sálfræÖing réttast um þær hættur, sem vig- væðing leiddi til og hvaða leiðir væru tiltækilegastar til að koma í veg fyrir styrjöld. Síðan hafa Pugwashráðstefnur verið haldnar á hverju ári og stundum oftar, hin 10. var ’eins og áður var sagt haldin í Lon- don í september ’ 1962. Voru þar mættir 198 vísinda- og fræðimenn frá 35 þjóðum. Hafa þeir, sem hófu þessa starfsemi smám saman bætt nýjum mönn- um við, sem þeir hafa talið að eitthvað gætu lagt til þessara mála. □------ ITver sá, sem ekki hafði áður A tekið þátt í Pugwash hlaut þegar að veita því athygli, að andrúmsloftið á þessum stað var óvenjulega gott. Þetta var vitan- lega í anda samtakanna en samt kom það ýmsum nokkuð á óvart þegar þeir urðu þess varir að fremstu fræðimenn Bandarikja- manna, Englendinga og Rússa á sviði kjarnorkuvísinda og geim- fara unnu þarna saman I mesta bróðemi og mátti segja að þar bæri svo lítið á milli, að oft hefði verið örðugt að skera úrum hvort Bandaríkjamaður eða Rússi var í ræðustólnum ef ekki hefði málið skorið úr. Þessar þrjár þjóðir áttu líka ásamt Japönum mestan þátt í að semja lokayfir- lýsingu ráðstefnunnar að svo miklu leyti sem hún fjallaði um stríðshættu. í yfirlýsingunni segir, að ef kjarnorkustyrjöld hefjist muni hundruð milljóna manna láta lífið þegar í stað og vafi leiki á hvort, þeir sem af komast í fyrstu hríð- inni muni halda lífi til lengdar vegna eiturefna í lofti og vatni, sem hljóti að valda skæðum sjúk- dómum og úrkynjun meðal Ólafur Gunnarsson. þeirra, sem kynnu að vinna bug á sjúkdómunum. Gegn hættu- legustu vopnum nútfmans er engin vörn til. Um gervallan heim er vits- munum afreksmanna og óhemju- fé eytt f hervæðingu. Þetta er út í hött, því i stað þess að draga úr spennu í heiminum eykur hervæðingin hættuna á stríði. í pólitískum deilum er gagns- laust að ógna með stríði. Orða- forðinn sem, lýsti styrjöldum for- tíðarinnar er orðinn úréltur. Menn verða að tala um tortím- ingu en ekki stríð ef þeir vilja tala um að nota kjarnorkuna í 6- friði. Alger afvopnun er það Framhald á bls. 10. Fundur í Sameinuðu þingi — Fyrirspurnir til ráðherra — Rabbað um höfn í Dyrhólaey - Einnig um starfsfræðslu. gnn einu stjórnarfrumvarpi var dreift á Alþingi f gær. Er það Kennaraskólafrumvarp- ið, en frá því er sagt annars staðar í blaðinu í dag. Á það skal og bent, að frá frumvarp- inu um aukið framlag til al- menningsbókasafna er einnig sagt annars staðar í blaðinu. Fundur var í Sameinuðu þingi í gærdag og fyrir var tekinn fjöldi mála. Flest þeirra hafa áður verið rakin, og voru eink- um atkvæðagreiðslur ellegar nefndarálit tekin fyrir og er á- stæðulaust að rekja ganginn í þeim þingstörfum, sérstaklega þar sem öll mál hlutu eðlilega afgreiðslu. 'J'veim fyrirspurnum var beint til ráðherra. Önnur af Karli Guðjónssyni (K), um hvað liði hafnargerð í Dyrhólaey og Þykkvabæ. Emil Jónsson, sjávarútvegsmálaráðherra svar- eftir Ellert B. Schram aði því. — Hann hafði vísað spurningunni til vitamálastjóra, sem síðan gaf, eftirfarandi upp- Iýsingar: Oft áður hefur verið gerð fyrirspurn um hafnargerð á þessum stöðum og því hafa áður farið fram athuganir þar með hafnargerð í huga. Niður- stöður þeirra liggja fyrir og því hefur ekki þótt ástæða til að Iáta fara fram rannsókn nú ný- lega. ‘Fyrir liggur að tæknilegir möguleikar eru á að byggja hafnir í Dyrhólaey og Þykkva- bæ, en verkið mundi verða geysierfitt og kostnaðarsamt. Mundi þar ekki velta á tugum milljóna króna, heldur hundruð- um. Kemur þar til, að staðirnir vita beint að opnu hafi og hinn geysimikli sandburður, sem al- gjörlega er ókannaður. Ráðherra bætti því við, að von væri nú á bandarískum sér- fræðingi til landsins, sem dvelj- ast mundi hér í sumar og kanna hversu mikill sandburður væri á þessum slóðum, og hversu mikinn sand þyrfti að flytja burt. Áætlað er lauslega að sand flutningur verði um hundrað þúsund teningsmetrar á ári. Óskar Jónsson (F) tók einnig til máls við þessa umræðu, svo og Guðlaugur Gíslason, og und- irstrikuðu þeir báðir mikilvægi hafnar, sérstaklega í Dyrhólaey. TTin fyrirspurnin var gerð af n Karli Kristjánssyni (F) og fjallaði um starfsfræðslu. Ing- ólfur Jónsson atvinnumálaráð- herra varð fyrir svörum. Kvað ' hann rétt að halda áfram starfs- fræðslu þeirri, sem komin væri á, og stefnt væri að því að auka hana, sérstaklega til sveita. — Benti hann á, að nú í fyrsta skipti væri áætl- uð upphæð á fjárlögum, sem veita ætti til starfsfræðslunn- ar. Vakin var athygli á ágætu starfi Ólafs Gunnarssonar sál- fræðings að þessum málum.

x

Vísir

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.