Vísir - 31.05.1963, Qupperneq 7

VlSIR . Föstudagur 31. maí 1963.
7
Guðmundur Einarsson frá Miðdal
fæddur 5. ágúst 1895, — dáinn 23 maí 1963
Góður drengur og fjölhæfur
listamaður er fallinn í valinn
óvænt og langt um aldur fram.
Guðm. Einarsson hafði ekki
verið kvellisjúkur um uagana
og var enn stálhraustur og ung-
legur, er hastarlegur sjúkdóm-
ur leiddi hann til bana á fáein-
um dögum.
Guðmundur Einarsson var á
68. aldursári, er hann lézt. Hann
kenndi sig jafnan við æskuheim-
ili sitt, Miðdal í Mosfellssveit.
Þar höfðu feður hans búið,
mann fram af manni, og á
Miðdalsheiði reisti hann sér
sumheimili, er heitir Lynghóll.
Þar hafði hann setið hjá kvía-
ám í æsku.
Ungur að árum hélt hann
suður í lönd til þess að afla
sér lærdóms. „Og þegar ég kom
beint úr Mosfellssveit í nýjan
heim, fannst mér ég þurfa að
kynnast öllu og læra allt, sem
þar bar fyrir augun". Þannig
mun margur íslendingur hafa
hugsað á ýmsum öldum, en fá-
um tekizt betur en Guðmundi.
Eftir margra ára námsdvöl er-
lendis, þar sem hann lagði jöfn
um höndum stund á myndlist,
höggmyndagerð, leirkerasmíð
og íþróttir, settist Guðmundur
að í Reykjavík og fékk til um-
ráða Listvinahúsið á Skólavörðu
hæð. Nokkru síðar festi hann
kaup á litlu húsi efst við Skóla-
vörðustíginn og byggði við það
vinnustofu. í Listvinahúsinu
kom hann upp leirbrennslu og
hóf listiðnað í þeirri grein, sem
var alger nýlunda hér á landi.
Ég veitti þvf oft athygli,
hversu allt, sem Guðmundur
vann að, fór vel úr hendi. Hann
var bjartsýnn og áræðinn, hag
sýnn dugnaðarmaður, hófsam-
ur og vinnugefinn. Annars hefði
hann ekki komið í verk öllu
því, sem eftir hann liggur. Hann
vann oftast myrkra á milli að
höggmyndagerð og málverkum.
Mörg höggmyndaverk hans hafa
verið færð í varanlegan búning
og reist á almannafæri. Má þar
til nefna líkneski Skúla fógeta
og Jóns Arasonar, minnismerki
sjómanna f Vestmannaeyjum,
Konu með lampa (Elínu Briem)
á Blönduósi, og nú var hann
kallaður brott frá enn fleirum
hálfunnum listaverkum.
Líklega er Guðmundur samt
öllu þekktari sem málari. Fjöl-
mörg erlend söfn hafa keypt
myndir eftir hann.
Þá var Guðmundur mikill
náttúruskoðari í beztu og sönn
ustu merkingu þess orðs, enda
hafði hann viða farið. Hann var
t. d. ótrúlega fundvís á fagra
og sérkennilega steina, enda
átti hann mikið steinasafn.
Ljósmyndari var hann ágætur
íueldinn, sem hann hlaut al-
þjóðleg verðlaun og virðingu
fyrir.
Guðmundur var orðlagður
veiðimaður, ágæt skytta og fiski
kló. Ég minnist þess varla, að
ég heyrði hann segja veiðisög-
ur, eins og flestum veiðimönn-
um er þó tamt, en hins vegar
hafa veiðifélagar hans látið í
Ijós í mín eyru undrun sína yfir
Guðmundur Einarsson frá Miðdal.
og átti mikið og vel raðað ljós-
myndasafn. Kvikmyndir hefur
hann einnig tekið og heppnazt
vel, m. a. af Heklugosinu 1947.
Ýmsar dýramyndir úr brennd-
um leir vitna um næmt auga og
náin kynni af dýrum. T. d. er
krummi hans, sem hallar undir
flatt og hlustar, sannkallaður
listagripur. Hið sama má segja
um rjúpuna, örninn og hvíta-
bjarnarhúnana.
Líklega hefur Guðmundi þótt
einna vænzt um Jón Arason af
höggmyndum sínum og Olymp-
snilli Guðmundar í þessari í-
þrótt, natni hans, þolinmæði og
glöggskyggni, sem varla brást.
í Mið-Evrópu hafði Guðmund
ur kynnzt fjallgöngu og klifur-
tækni og orðið vel að sér í
þeim íþróttum. Eftir heimkom-
una ferðaðist hann mikið hér á
landi um heiðalönd, fjöll og
jökla. Árið 1940 stofnaði hann
félagið Fjallamenn og var for-
maður þess til æviloka. Hefur
félagið gengizt fyrir námskeið-
um í fjallgöngum og stundum
fengið erlenda fjallagarpa til
Ieiðbeininga. Jafnframt átti
Guðmundur Einarsson sæti í
stjórn Ferðafélags íslands í full
30 ár og vann því félagi margt
gagn. M. a. teiknaði hann nú-
verandi merki félagsins. Þá
skrifaði hann og lýsingu Suður
jökla í Árbók félagsins 1960,
skreytta Ijósmyndum og teikn-
ingum eftir höfundinn.
í æsku varð Guðmundur að
láta sér nægja heimanám til
munns og handa á fjölmennu
myndarheimili í sveit. Það vega-
nesti hefur mörgum reynzt
furðu vel, en fráleitt voru ung-
lingar sérstaklega búnir undir
ritstörf. Guðmundur kom mér
og mörgum öðrum á óvart með
hinni stóru og fögru bók sinni,
Fjallamönnum, sem kom út
1946. Ég taldi víst að hann hefði
svo yfrið mörgu öðru að sinna
en skrifa bækur. En ýmir kaflar
í Fjallamönnum skera úr um
það, að auk alls annars var
Guðmundur Einarsson gæddur
miklum hæfileikum sem rithöf-
undur. — Og enn kom hann
mér á óvart fyrir 2—3 árum,
er hann flutti hið snotrasta
kvæði yfir borðum í sviðamessu
Ferðafélagsins. Á ljóð sín var
hann dulur til hinztu stundar.
Eitt af mestu listaverkum
Guðmundar Einarssonar var
heimili hans. Þar var hann að
vísu ekki einn að verki, því að
hinni ágætu eiginkonu hans,
Lýdíu Zeitner, ber heiðurinn
jöfnum höndum. Frú Lýdía er
af suðurþýzkum ættum, en fyrir
löngu hagvön orðin og íslenzk
inn að hjartarótum. Hvort sem
þau hjón bjuggu þröngt í List-
vinahúsinu eða nokkru rýmra
við Skólavörðustíg, var heimili
þeirra mótað listrænum frum-
leik og borgaralegri hófsemi
jöfnum höndum. Þau eignuðust
sex börn, gáfuð, listhneigð og
gerðarleg, en jafnframt svo
prúð og frjálsleg í fasi að fá-
gætt má telja. Ljúfleg prúð-
mennska og hlýleiki hvíldi yfir
heimilinu og bar þeim hjónum,
Guðmundi og Lýdíu, fagran vitn
isburð.
Á mörgum sviðum er sjónar-
sviptir að Guðmundi frá Miðdal,
og hans er mjög saknað af vin-
um og samferðamönnum. Hann
hlaut margar og góðar vöggu-
gjafir, sem hann gætti vel og
ávaxtaði með prýði. Þótt hár
hans hvítnaði hin síðustu árin,
var hann enn sem fyrr stál-
hraustur, fríður og mikill að
vallarsýn.
Ástvinir Guðmundar Einars-
sonar hafa meira misst en orð
fá lýst. En þess er ég fullviss,
að hin tápmikla frú Lýdía frá
Miðdal muni reynast þeim
rnikla vanda vaxin að full-
komna uppeldi bamanna og hlú
að minningu listamannsins, sem
hún var ung gefin. — Og fyrir
þúsund árum var sorgbitin kona
hughreyst með þeim orðum,
sem enn eru í gildi: En þó er
það vel, að þú grætur góðan
mann.
Jón Eyþórsson.
í dag er til moldar borinn
A Guðmundur Einarsson frá
Miðdal einn af þekktustu lista-
mönnum og ágætustu sonum
þessa lands. 1 fáum mönnum
hafa betur sameinazt beztu r'l-
iskostir íslendings: ærulaus karl
mennska, heiðríkja hugarfars-
ins og sannur drengskapur. Þess
ir eðliskostir birtust jafnan í list
hans, ritstörfum og margþættu
félagsstarfi. Guðmundur var
djúpvitur og ljúfur Iistamaður
og jafnframt fæddur foringi,
bardagamaður sem aldrei missti
sjónar á hugsjónum sínum, þótt
sótt væri móti.
Fáir menn hafa gefið mér
betri heilræði en hann er ég
leitaði hjá honum ráða, áður en
ég fór utan til listnáms ungur,
og óreyndur maður. Þá þegar
tókst með okkur vinátta, sem
hefur haldizt slðan.
Eitt af síðustu félagsstörfum
Guðmundar var að vera einn
af aðalhvatamönnum að stofn-
un Myndlistarfélagsins og átti
hann sæti í stjórn þess. Þar eins
og annars staðar vann hann af
festu, og barðist fyrir jöfnum
rétti allra íslenzkra listamanna
og varði af drengskap vígi hinn-
ar þjóðlegu menningar. Við fél-
agar hans, sem eftir lifum, mun
um bezt minnast hans með því
að halda þeirri baráttu hans
áfram og láta merki hans aldrei
falla.
Eggert Guðmundsson.
Litli Ferðaklúbb-
urinn orðinn stór
í fyrrasumar var stofnaður
ferðaklúbbur hér í Reykjavík,
sem fékk nafnið „Litli Ferða-
klúbburinn". Fyrst gengu í
hann og stofnuðu um 17 félag-
ar, en s.I. haust voru þeir orðn-
ir á þriðja hundrað. Svo litli
Ferðaklúbburinn er orðinn stór.
Markmið klúbbsins er að efna
til ferða út um land, mest um
helgar. Á vetrum heldur klúbb-
urinn mynda- og skemmtikvöld,
þar sem m. a. eru sýndar
myndir teknar í ferðalögunum.
í fyrrasumar fór klúbburinn
þrjár ferðir, en núna hefur hann
skipulagt átta ferðir. Verður sú
fyrsta farin 1. júní eða um
hvítasunnuna og farið til Breiða
fjarðareyja. En meðal annarra
ferða má nefna ferð í Land-
mannalaugar, Vík í Mýrdal,
þrjár ferðir í Þórsmörk og
einnig ferðir í Surtshellj og
I-íraunteig.
Klúbbgjald er ekkert og verða
menn meðlimir um leið og þeir
fara í fyrstu ferðina og fá svo
eftir það senda áætlun um all
ar ferðir klúbbsins.
Lang fjölmennasta ferð
klúbbsins var ferð í Þórsmörk
um verzlunarmannahelgina í
fyrra og var þá farið á sjö bíl-
um, en klúbburinn hefur einnig
ákveðið ferð í Þórsmörk um
verzlunarmannahelgina I sumar.
í öllum ferðum klúbbsins eru
kunnugir fararstjórar, sem
fræða fólk um það helzta sem
fyrir augum ber.
Lagt er á stað í allar ferðir
klúbbsins frá Austurvelli, kl. 2.
nema í hvítasunnuferðina kl.
1,30. Farmiðasölu fyrir klúbb-
inn mun Ferðafélagið Útsýn
annast, en félagið hefur nýlega
opnað skrifstofu í Hafnarstræti.
Formaður Litla Ferðaklúbbs-
ins er nú Hilmar Guðmundsson.
( öllum ferðuni klúbbsins s.I. sumar var harmonikuleikari og
var þá ætíð dansað, undir beru Iofti eða í stóru samkomutjaldi,
sem haft er með í ferðum.

0Œ2'&£mfl‘ý • l?I5ráf .'••IIÖS