Vísir - 07.10.1963, Page 9

V1 S IR . Mánudaginn 7. október 1963,
Þorsteinn Jósepsson lýsir leitar-
ferð á EYVINDARSTAÐAHEIÐI
í hönd. Ég er setztur upp í
„hrotuna“ til Norðurlandsins og
ég hef keypt mér farmiða að
Húnaveri. Ég er klæddur föður-
landsbrókum samkvæmt fyrir-
mælum norðan úr Húnaþingi og
tilsvarandi föðurlandsfatnaði
einnig að ofanverðu. Þetta á
að gefa hita í hökudjúpum sköfl
um.
Þetta veldur hins vegar því
að ég get ekki hrotið svo sem
vera ber í „hrotunni", en bregð
hendinni ósjálfrátt irtnan klæða
annað veifið til að klóra mér.
Það er allt vegna föðurlands-
fatnaðarins sem ég er f.
Það var rigning f Reykjavik
þegar „hrotan“ lagði af stað um
níuleytið á mánudagskvöldið,
en strax uppi í Borgarfirði og
úr því alla leið norður var heið-
skír himinn og tunglskin. Um
sjöleytið var staðnæmzt í Húna-
veri. Þá var kominn þriðjudag-
ur og sól tekln að roða fann-
hvítar fjallabrúnirnar. Þama var
allt á kafi f fönn, enda þótt jörð
væri alauð sunnan Holtavörðu-
heiðar.
Á hlaðvarpanum fyrir fram-
an Húnaver stóð ungur, vörpu-
legur maður og dyttaði að drátt
arvélum.
að bænum Steiná í Svartárdal.
Þaðan skal haldið til fjalla og
þar er viðbúnaður mikill, enda
mikið í húfi að vel takist til.
Það gat riðið á lífi og heilsu
margra gangnamanná og mörg
þúsund fjár. Sauðfjárstofninn er
lffæð þeirra Svartdælinga.
Það er búið að smfða tvo
mikla sleða. Á öðrum þeirra
skal flutt hey ef nauðsyn bæri
til að bjarga aðframkomnu fé,
fé, sem lent hefði f fðnn eða
á annan hátt verið f svelti lengri
eða skemmri tfma. Á hinum sleð
anum var einkum matföng og
útbúnaður gangnamanna, svo og
gangnamennimir sjálfir og loks
nokkrir heypokar,
Sleðarnir voru festir aftan f
beltisdráttarvélar, sem þeir Sig-
fús Guðmundsson í Húnaveri og
Aðalsteinn Sigurðsson á Leifs-
Stöðum stýrðu. HraUstir strák-
ar báðir, sem létu sér við fátt
bregða, þótt einhverjir erfiðleik-
ar steðjuðu að. Fyrir dráttarvél-
unum fór stór jarðýta - fer-
legt bákn, — sem Ágúst Frið-
geirsson stýrði. Hún ruddi drátt
arvélunum braut gegnum fann-
dyngjuna, en eftir þeirri sömu
braut var féð rekið niður til
byggðar.
hvar að finna á bæjum f Svart-
árdal. Dalurinn sá er rómaður
fyrir frábæra gestrisni.
Það Var um það bil, sem ég
var að kveðja þau ágætu hjón
Stefán bónda á Steiná og konu
hans og þakka þeim höfðingleg-
an beina, að ég tók einnig f
hendina á dóttur þeirra, Sigur-
björg heitir hún, ungri og mynd
arlegri heimasætu og bjóst til
að kveöja hana.
„Það tekur þvf ekki að
kveðja mig," sagði hún, „ég
kem með ykkur."
„Hver andsk . ..!" Lengra
komst ég, sem betur fór, ekki
með setninguna. „En hvað það
er dásamlegt að hafa kvenmann
með f ferðinni," sagði ég til að
reyna að bæta fyrir glappa-
skotið, sem mér hafði orðið á.
„Við erum fremur tvær en
ein," sagði heimasætan bros-
ándi og kynnti mig fyrir stöllu
sinnl, Sigurlaugu Markúsdóttur
frá Reykjarhóli f Skagafirði. Sú
var valkyrja mikil, potaði með
broddstaf f strákana eða skellti
þeim flötum f snjóinn, ýmist
með því að leggja á þá hælkrók
eða klofbragð.
IV.
Klukkan er sjö að kvöldi.
Heima á Steiná er unnið að því af kappi að setja belti á drátt-
arvélamar til þess að þær komist betur yfir ófærumar og
ófærðina sem framundan biðu.
um eða lautum. Þar hækkar
ruðningur ýtunnar úr meterhá-
um garði f nokkurra metra djúp
snjógöng. í kjölfar ýtunnar
koma báðar dráttarvélarnar
með sleðana. Það eru líka far-
artæki sem fær eru í flestan
sjÓ, ekki sfzt eftir að beltunum
hefur verið komið fyrir á þeim.
Það var glampandi sólskin á
spotta og spotta á eftir ýtunni
til að halda á okkur hita. Hún
fer ekki hraðar heldur en við
göngum og það er gott að
hreyfa sig annað veifið.
Það var fyrir 135 árum að
Jónas Hallgrfmsson áði við
Gaitará, ásamt Þóru Gunnars-
dóttur frá Laufási. Ef til vill
hafa þau lfka tjaldað þar og
„Ert þú Sigfús Guðmunds-
son?“ spurði ég.
„Já, ég er Sigfús."
„Þá er ég heitinn þinni um-
sjá fram á Eyvindarstaðaheiði."
„Ertu í prjónanærbuxum?"
„Já, ég er f þeim andskota."
„Það er nógur tfmi til að tala
ijótt um þann fatnað þegar við
komum af heiðum ofan aftur.“
III.
Tveim stundum seinna erum
við Sigfús í Húnaveri komnir
Það var í mörgu að snúast á
Steiná sfðustu klukkustundirnar
áður en lagt var af stað upp á
fjallið. Það þurfti að koma belt*
um á dráttarvélarnar, tryggja
sleðana, láta heyið, matföng og
annan útbúnað á þá og þar fram
eftir götunum. Á meðan gekk
húsfreyjan á Steiná um beina
og bar mönnum bæðl matföng
og drykk. Það voru rausnarleg-
ar veitingar og miklar. En mér
skilst á ýmsu að áþekka gest-
risni og höfðingslund sé vfðast
Við erum komin að gangna-
kofa við Galtará á Eyvindar-
staðaheiði. Það er komið sólar-
lag, hinzti sólroðinn er að
hverfa af fjöllunum lengst f
burtu, en niðri á flatlendinu er
allt komið í skugga. Húmið er
sem óðast að færast yfir.
Til þessa hefur ferðin gengið
vél, én seint. Yfir landinu öllu
var samfelld snjóbreiða eins og
á jökli. Sá hvérgi á þúfu eða
stein, hvergi á dökkan dfl. Það
er kafaófærð, einkum f dæld-
þessari leið og útsýni eins og
það verður fegurst og mest í
glitrandi snjóauðninni. Einkum
er fagurt að líta suður til jökl-
anna framundan, Eiríksjökuls,
Langjökuls, Kerlingarfjalla,
Hrútafells og Hofsjökuls. Nær
og norðar eru ávalar hæðir og
bUngur á Eyvindarstaðaheiði,
allt vestan frá Blöndu og aust-
ur á Skagfirðingaafrétt. Allt ein
mjalldrifin auðn.
Við höfum gert okkur það til
dundurs á leiðinni að ganga
gist. Þar er graslendi nóg fyrir
hesta og gott að vera.
„Greiddi ég þér lokka
við Galtará
vei og vandlega"
kvað Jónas. Þá var sumar, en
nú var vetur yfir allt, enda þótt
skammt sé liðið á haustið. Þá
hefur sennilega verið sólskin,
nú var mánaskin. Fegurðin er
önnur og öðru vísi en hún var
þá, en samt undarlega sér-
kennileg í kvöldhúminu þegar
sólgiitið er slokknaö á fjöllum
en máninn gægist upp fyrir
sjóndeildarhringinn og teygir
sig æ hærra upp á skýjalausan
og stjörnubjartan himinblám-
ann.
Hvort myndi Jónas, ef hon-
um hefði auðnazt að sjá og lifa
þessa tunglskinsstund við
Gaitará, ekki minnast Þóru
Gunnarsdóttur og lokkanna
hennar? En nú voru líka tvær
ungar og fagrar valkyrjur f
hópnum og hver veit nema ein-
hver yngispilturinn hafi farið
að dæmi Jónasar og greitt
iokka þeirra f húminu?
Við höfðum orðið fyrir þvi
óhappi við Galtará að missa
aðra dráttarvélina með sleðann
niður í gegnum ís á ánni. Það
varð ekki að alvarlegu slysi, en
tafði ferð okkar nokkuð. Við
höfðum gert okkur von um að
úr þessu gengi ferðin betur
vegna þess að snjórinn var
heldur minni en norðar á helð-
inni, og sumir voru bjartsýnir
á að við myndum komast fyrir
eða um miðnætti f næturstað,
sem er gangnaskáli við Ströngu
Framh. 6 bls. 6
Uppi á Eyvindarstaðaheiði var ein samfelld snjóbreiða svo langt sem augað eygði. Einu dökku dflamir sem þar sáust á
suðurleið voru jarðýtan og dráttarvélamar báðar sem óku f kjölfar ýtunnar.