Vísir - 08.04.1964, Blaðsíða 5

VfSIR . Miðvikudagur 8. apríl 1964,
.utlönd 1 morgun
útlönd 3, morgun
utlönd í morgim
Htröiid í morguii
„LEYNDARMAL
Er trúlofun hennar og Hugó
prjns að fara út um þúfur?
Blaðið Daily Mail i London birt-
ir forsiðufrétt frá fréttaritara sin-
um um, að vaxandi líkur séu tald-
ar fyrir því í Hollandi að trúlofun
Irene prinsessu og Hugo prins
fari út um þúfur. Blaðið birtir
fréttina undir fyrirsögninni
„Leyndarmál Irene“.
Það er að minnsta kosti vist,
símar fréttaritarinn að sigrast
þarf á alvarlegum erfiðleikum. —
Þau Irene og Hugo voru ekki sam-
an um páskana. Hollenzkur emb-
ættismaður sagði við fréttaritar-
ann: „Prinsinn er áreiðanlega ekki
í Holiandi". — Kunnugt sr, að
viku samkomulagsumleitunum til
þess að ákveða brúðkaupsdag,
lauk án þess nokkur dagur væri
ákveðinn.
Hollenzka stjórnin hefir haft til
umræðu ríkisborgararétt prinsins,
sem er varaliðsforingi í franska
hernum og sonur hins 75 ára
Xaviers prins, Carlista, sem gerir
tilkall til ríkiserfða á Spáni. —
Hugo prins og Marijnen forsætis-
ráðherra Holiands hefir ekki samið.
DEILT UM
MEXICOFÖR.
Prinsinn hafði óskað eftir að
verða þátttakandi i fyrirhugaðri
Mexico-för holienzku konungsfjöl-
skyldunnar, Júlíönu drottningar,
Bernhards dröttningarmaka, Bea-
Foreigner — seeks work
Young foreigner seeks work in Reykjavik.
Offers initiative and drive plus fluent control
of English, German and Norwegian. Please
send offers to Vísir Ingólfsstræti 3 marked
„Foreigner 300“.
í Bretlandi 11. júnii
trix ríkisarfa og Irene prinsessu,
en Marijnen vildi ekki á það fall-
ast. Og fleira mætti telja.
Irene og Hugo kynntust í nauta-
atsbænum Pamplona f fyrrasumar.
Hún fékk ást á honum þá. 8. fe-
brúar afsalaði hún sér rlkiserfða-
réttindum. Þegar hún gerðist ka-
þólsk hneykslaði hún 4 y2 milljón
mótmælendur í Hollandi, segir D.
M. — Tilkynnt var, að hún og
Hugo ætluðu að stofna heimili ut-
an HoIIands. Og mikið gekk á.
Barátta Irene var hörð vegna and-
spymu nær allra heima fyrir, —
en sigraði, og brosti þá sem að of-
an má sjá, en nú brosir hún ekki.
Kosningar
Gefið var I skyn af hálfu
íhaldsflokksins brezka í gær,
að efnt kynni að verða til al-
mennra þingkosninga í landinu
11. júní næstkomandi. Látin var
í Ijós örugg trú á sigri flokks-
ins.
Lokaákvörðun um kosninga-
daginn verður þó ekki tekin
fyrr en síðari hluta vikunnar,
en þá verða kunn úrslit í bæj-
ar- 'og sveitarstjórnarkosning-
um, sem þessa viku fara fram
í Englandi og Wales, en talið
er, að þær muni gefa mikil-
ilvæga vlsbendingu um fylgi
flokkanna. Yerði úrslitin vænleg
■lil<y'Wfaii)il4,i,.,». ■■ wmm
fyrir stjórnarflokkinn mun 3ir
Alec Douglas Home forsætis-
ráðherra tilkynna kosningadag-
inn fyrir næstu helgi.
Það hefir verið alkunnugt á
Bretlandi vikum og jafnvel
mánuðum saman, að um þetta
leyti yrði kunnugt hvort ef it
yrði til vor- eða haustkosninga.
Margt styður það, að Sir Alec
láti tii skarar skríða nú og á-
kveði vorkosningar. Ríkisreikn-
ingarnir fyrir s.l. ár eru nýbirt-
ir og sýna ágæta afkomu og
fjárlagafrumvarpið er að fæð-
ast, en það er vitanlega samið
með hliðsjón af afkomunni á
nýloknu fjárhagsári.
Sir Alec Douglas-Home sagði
í gær, að Bretland væri stór-
veldi, sem beitti orku sinni og
vitsmunum, til þess að efla vel-
gengni landsmanna og einnig
í þágu friðar og velmegunar
annarra þjóða. Hann kvað 98
af hundraði landsmanna hafa
góða atvinnu og hafa gott kaup.
— Forsætisráðherrann hefir
ferðazt mikið um landið að und-
anförnu og verið bjartsýnn í
ræðum. Orð hans í gær voru
nýtt lúðrakall til liðssafnaðar
undir kosningabardagann, sem
framundan er.
KÍSILGÚRVERKSMIÐJA
VIÐ MÝVATN
Fundir voru í báðum deildum
Alþingis I gær.
í efrj deild voru enn á dag-
skrá frv. um stofnlánadeild og
jarðræktarlög. 1 neðri deild voru
m. a. á dagskrá frv. um launa-
skuldir iðnaðarins, skipulagslög
og frv. um kísilgúrverksmiðju við
Mývatn.
Kísilgúrverksmiðja.
Iðnaðarmálaráðherra Jóhann
Hafstein mælti fyrir frv. ríkis-
stjórnarinnar um kísilgúrverk-
smiðju við Mývatn, í neðri deild.
Rakti hann í
fyrstu aðdrag-
anda málsins,
sagði að upphaf
ið mætti rekja
til rannsókna
Baldurs Líndals
á árunum ’50 —
’53 á kísilgúrn-
um 1 Mývatni,
en hann hefði allan tímann haft
mikinn áhuga á þessu máli. Á
árunum ’55-’57 hefði Tómas
Tryggvason jarðfræðingur athug-
að magn þess hráefnis sem þarna
var fyrir hendi, og upp úr þvi
athugaði Baldur á eigin spýtur
möguleika til að vinna kísilgúr.
Um sama leyti var haft samband
við tækniaðstoð Vestur-Þýzka-
lands og var samin álitsgerð sem
lá fyrir í marz 61. Um þetta leyti
fékk stóriðjunefnd málið til með
ferðar og kom þá í ljós að holl-
enzkt fyrirtæki Aime hafði áhuga
á málinu. Síðan hefur verið
náin samvinna milli íslenzkra að-
ila og þess hollenzka fyrirtækis
um vinnslu kísilgúrs.
Þá vitnaði ráðherrann í greinar
gerð, þar sem skýrðar eru ástæð-
urnar fyrir því að gerður var
samningur við erlent fyrirtæki og
segir þar, að: „Kísilgúrverksmiðja
við Mývatn yrði ekki mjög stórt
iðjufyrirtæki, t. d. samanborið
við Sementsverksmiðjuna og
Áburðarverksmiðjuna. Fjárhags-
lega og tæknilega væri ekki úti-
lokað fyrir íslendinga eina að
reisa verksmiðjuna, enda kæmi
erlent lánsfé til. Vandamálið ligg-
ur hins vegar í því, að allur kísil-
gúrinn yrði að seljast úr landi í
harðri keppnj við gróna keppi-
nauta um markaðinn andstætt því
sem gegnir að mestu um sement
og köfunarefnisáburð. Þar við
bætist hið sérstaka eðli markaðs
ins fyrir kísilgúr. notkun hans er
afar margbreytileg en sjaldnast
notað nema mjög Iftið magn hjá
hverjum kaupanda auk þess, sem
kröfur um gæði og afhendingu
eru mjög mismunandi. Af þessum
ástæðum er sala á kísilgúr mjög
mikið starf, sem krefst góðrar
skipulagningar og ekki síður
traustra viðskiptasambanda, þar
eð kísilgúrmarkaðurinn í Evrópu
er í höndum tiltöluleg fárra en
sterkra aðila. Aðstæður þær, sem
lýst hefur verið hér að framan,
benda eindregið til, að alíslenzk
kfsilgúrverksmiðja, sem sjálf
mundi annast sölu gúrsins, mundi
mæta miklum söluerfiðleikum”.
Fyrsta samkomulagið við hið
hollenzka félag er frá ’61 um að
það léti gera miklar rannsóknir á
kísilgúrnum. En seinni hluta árs
’62 kom upp efasemdir um að
vinnsla kísilgúrs væri eins hag-
kvæm og af var látið og þá segja
hinir erlendu aðilar upp samkomu
laginu sem gert hafði verið við
þá. Þá er það sem Baldur Lfndal
heldur rannsóknunum áfram, og
lauk þeim í des. sl. með jákvæð-
um árangri en þá hafði að nýju
vaknað áhugi hjá hinu holienzka
félagi og leiddi það til þess að
samningur var undirritaður í
febrúar sl. að fulltrúum frá stór-
iðjunefnd og hinu hollenzka
félagi.
Er þar gert ráð fyrir að mynd-
uð verði tvö félög, fram
leiðslufélag við Mývatn, og væru
íslendingar aðaleigendur þess, og
sölufélag í Hollandi sem fram-
leiðslufél. fengi aðstöðu til að
vera hluthafi f.
Þá rakti ráðherrann framleiðslu
möguleika og áætlaða stærð verk-
smiðjunnar, sölumöguleika o.fl.
En þar sem það hefur þegar kom
ið fram í fréttum verður það ekki
rakið nánar hér.
Um lagahlið málsins er það að
segja, að Ólafur Jóhannesson pró-
fessor hefur komizt að þeirri nið
urstöðu, að vatnsbotn utan net-
laga, sem ná 115 m. út, sé al-
menningseign. Innan netlaga
tilheyrir botninn þeirri jörð, er á
land að vatninu.
Þá gat hann þess, að í jan. s!
hefði Magnús Jónsson banka-
stjóri haldið fundi með landeig-
endum og sveitarstjórn Mývatns
sveitar og hefðu þeir aðilar haft
jákvæða afstöðu til málsins.
Að lokum rakti ráðherrann efni
frumvarpsins sjáifs þ. e. a. s. sam
komulagið, sem að fengnu sam-
þykki Alþingis, verði undirritað
við hið hollenzka félag Aime.
Að lokinni ræðu ráðherrans
tók Eysteinn Jónsson tU máls.
Sagði hann, að hér væri merkilegt
nýmælj á ferð-
inni, en það
kæmi hins veg
ar alltof seint
fram. Þá benti
hann á, að þetta
mál hefði orðið
að þingmáli vet
urinn ’58 —’59,
er Karl Krist-
jánsson fiuttj þáltill. sem gekk í
þessa átt. Síðan sagði hann, að
samkvæmt greinargerð frv. hefði
tæknihlið málsins algjörlega ver-
ið í höndum íslendinga og væri
ánægjulegt til þess að vita að
svo fámenn þjóð gæti komizt svo
langt í þessum efnum. Og sjálf-
stæði okkar byggðist að verulegu
leyti á því, að við séum tækni-
lega sjálfstæðir.
Þá hélt hann því fram, að þar
sem fjármagn það, sem erlendir
aðilar ættu í félaginu, og þar sem
tæknihliðin hefði verið í höndum
íslendinga, þá væri engin ástæða
til að taka útlendinga inn í félag-
ið. Og við eigum sjálfir að brjót-
ast inn á erlenda markaði í stað
þess að afhenda fyrirtæki, sem
íslendingar ættu ekkert í og hefði
einkarétt á sölu vörunnar.
Ennfremur taldi hann vanta
uppsagnarákvæði [ samninginn
við hið hollenzka félag, svo og
hafði hann ýmislegt að athuga
við tollskráninguna.
Að lokum taldi hann upp ýmis
atriði, sem Framsóknarmenn
héldu vanta í frv og verða þau
ekki rakin hér.
Var fundi síðan slitið.