Vísir - 20.08.1964, Blaðsíða 4

V í S I R . Finimtudagur 20. ágúst 1964
i v’ð yhin’,MMrrr!,. \t:‘21csioí; NoýbeiM
- - v
^ Wicaer, sem lézí í marz sí. Ii no læröi að lesa
\ þnggja ára, hóf háskólanám, 11 ára, og varð
i ... ■ fi—
\ doktor í stærðfræði 18 ára. Frá 1919—1964 var
s-------------:---------------
^ hann prófessor við hinn heimsfræga tækni-
háskóla í Massachusetts í USA.
Dafmagnsheilinn er enn
'"á byrjunarstigi, því að það
eru aðeins liðin um 13 ár frá
„fæðingu" hans. En nú þegar
vinna tugþúsundir, í lilrauna-
stofum, í verksmiðjum, á skrif-
stofum, og í þúsundum annarra
stofnana. Það er verið að gera
tilraunir með „heila“, sem eiga
að geta hugsað sjálfstætt, geta
lært, fengið eigin hugmyndir,
og byggt aðra rafmagnsheila.
Eftirfarandi viðtal er við pró-
fessor Norbert Wiener, sem var
sérfræðingur á þessu sviði, og
vann um margra ára skeið að
byggingum rafmagnsheila.
— Prófessor, er ástæða til að
óttast það að rafmagnsheilarn-
ir muni taka völdin af mann-
kyninu?
— Já að vissu marki og vissu
leyti. Rafmagnsheilinn gæti gert
okkur að andlegum letidýrum.
Vélarnar eiga að vera verkfæri
mannanna, en ef við föllum flöt
fyrir þeim, og tilbiðjum þær,
og ef við látum þær taka á-
„kvarðapir, fyrir oþkur, þápr
etóci gott að segja hvernig þetta *
endar. ' '."'1Ul_ '' f |
— Er hægt að byggja vélar,
sem eru gáfaðri en mennirnir?
— Það er verið að fullkomna
vélar, sem eru mjög „gáfaSar"
og sem almenningur hefur ekki
heyrt um ennþá. En ef við get-
um ekki haft stjórn á okkar
eigin vélum, er það hreint sjálf
skaparvíti.
— Koma þær kannski til með
að gefa okkur innsýn í fram-
tíðina?
— Mesta framförin á undan-
förnum árum er eiginlega fólg-
in í að tekizt hefur aðminnka
vélarnar Iygilega mikið. Fyrst
þegar rafmagnsheilinn var
byggður, var hann mjög rúm-
frekur. Og ef hefði átt að fratn
leiða hánn sérstaklega fyrir ein-
hver erfið verkefni, hefði þurft
heilan skýjakljúf til þess að
rúma hann. í dag er hægt að
koma fyrir „heila“ fyrir sams-
koþar starfsemi f litlu þerbergi,
Og þessi „heili“ hefur yfir að
ráða miklu meiri fróðleik en hin
ir stóru höfðu áður. „Minni“
hans er meira. Þetta er vegna
þess að nú eru notaðir agnarlitl
ir „transistorar“ og þessháttar
í stað röranna og víraflækjanha
áður. En f þessu sambandi
mætti vel spyrja: Hvernig leyslr
hinn mannlegi heili sín vandá-
mál? Það má segja að genin
sem geyma erfðareiginleika
okkar séu líffræðilegt minni.
Þetta minni er tengt efnum sem
kallast nuklein sýrur (kjarna-
sýrur) og það lítur út fyrir að
„minni“-/heilans sé einnig tengt
einhverjum efnum. Nukleinsýru
molekulin hafa eiginleika sern
hægt er að nota til að hugsa
með, og þessir eiginleikar eru
einnig f hinum tilbúnu hlutum
sem notaðir eru í „minni“ raf-
magnsheilanna. Ég reikna með
að eftir 10 ár, getum við hag-
nýtt okkur þessa vítneskju að
verulegu leyti.
— Meinið þér þá, með öðrum
orðum, að í staðinn fyrir segul-
band, verði hægt að nota gen
fyrir „minnisgeymslu“?
— Nokkurs konar gen já. En
það er gífurlegt rannsóknarstarf
framundan áður en það gevur
orðið. Og það mun taka langan
tíma að læra að nota þetta „gen-
minni“ og finna hvernig við
eigum að byggja upp vitneskiu,
og fá hana aftur aukna.
— Er ástæða til að óttast
þessa fullkomnun?
— Að vissu leyti já. Ef við
ekki hegðum okkur skynsam-
lega. En ef rétt er með farið,
geta þessar vélar orðið okkur
til ómetanlegs gagns.
— Hvað kemur rafmagnsheili
með „gen-minni“ til með að geta
gert?
— Hann mun geta rúmað
miklu meiri upplýsingar, og
vera samt miklu minni en „bræö
ur“ hans í dag. Meira get ég
IBM rafmagnsheili, er þetta herra framtíðarinnar?
MAÐURINN Á AÐ GETA
RÁÐIÐ
— '17'erða að lokum fundnar
upp vélar sem geta lært
meira en mannlegar verur?
— Það verður að minnsta
kosti ekki á næstunni. Það
getur aðeins skeð, ef við menn
irnir hættum að læra. Látum
okkur segja það svona: Raf-
magnsheilinn getur unnið ótrú-
breytt töluðu máli í skrifað dul-
mál.
—Haldið þér að allar þessar
sögur og umtal um hugsandi
gervimenn, sem taki völdin af
mannkyninu eigi bara heima í
Science-fiction sögum? (Vísinda
skáldsögum).
— Já. Það er að segja meðan
letin nær ekki yfirhöndinni. Með
betur fallin fyrir vélar, eða vél-
arnar miklu betur til hennar
fallnar en mennirnir. Þetta hef-
ur óhjákvæmilega í för með sér
að mannlegi vinnukrafturinn
verður minna virði. Við getum
því ekki lengur dæmt menn eft
ir dugnaði þeirra við vinnu. Og
ef vélarnar verða notaðar án
þess að taka tillit til ma.nn-
fólksins, og án þess að hafa
'U ðhav íiled tBgqíj ,l«*v !
nöaóóitj III nioonyg lij Bcqinv | |
liJTÍjgffegrn: ístlog ma
fEÍþjiv' ovg ógpoJf ?>i.M ;
rarru>í RrmRrn , npn'nann rxnoln rrrá?
uiaiuikvnsiiis
ekki sagt án þess að fara út í
nokkuð sem myndi hljóma eins
og hreint ævintýri.
— Það er þegar talað uni að
rafmagnsheilar geti hugsað. Er
þetta rétt?
— Það eru til vélar sem „læra
Prófessor Wiener.
af reynslunni“, og sem geta
endurbætt sín eigin störf. I-fvort
menn vilja kalla það hugsun,
fer eftir því hvaða meiningu
þeir leggja í orðið. En það eru
að minnsta kosti hraðar fram-
farir á þessu sviði.
lega hratt og örugglega. Hann
getur unnið úr upplýsingum mik
ið fljótar og nákvæmar en
maður, ef hann fær þessar upp-
lýsingar í vissu „formi“. En
hann getur engan veginn keppt
við mennina þegar um er að
ræða eitthvað, sem. ekki er á-
kveðið, vandamál sém hann her-
ur ekki þurft að glíma við áður,
eða þessháttar. Ég vil ekki halda
því fram að ekki sé hægt að
gera vélar, sem geta unnið sjálf
Stætt, og fengið hugmýndir, en
það getur ekk’i borgáð s’ig að
byggja ’vél, til þéss að leysa
vandamál serri rnarinsheilinn er
betur fallinn til að glfma við.
— Hvað er eiginlega vél sem
getur lært?
— Það er vél sem ekki hlýðir
í blindni þeim fyrirmælum sem
hún fær, eða leiðbeiningum,
heldur- kannar sjálf árangur
verka sinna, og endurbætir
vinnuaðferðirnar svo að þæi
verði fullkomnari. Það var til
dæmis maður nokkur sem setti
saman vél sem gat teflt skák.
Það leið ekki á löngu þar til vé)
in byrjaði að sigra „skapara“
sinn. Og það var alveg sama
hvað hann reyndi, alltaf vann
bannsett vélin. Að lokum greip
hann til þess úrræðis að breyta
■ gersamlega skákstíl sínum, og
þá vann hann líka, vélin hafði
mun takmarkaðra svið.
— Það eru líka til vélar sem
geta skrifað?
— Já, það eru til vélar sem
geta þýtt dulmál yfir í venju-
legt ritmál, og öfugt. Og það
eru einnig til vélar sem geta
an við vinnum verk okkar sjálf,
en látum ekki gervimenn geia
allt, getum við einnig ráðið yfir
þeim.
— Teljið þér að vélarnar séu
skynsamlega notaðar í dag?
— í níu tilfellum af tíu, nei.
— Þetta er fremur ógnvekj-
andi svar, hvemig ber að skilja
það?
— Vélunum eru alltof oft ætlað
ar of miklar „gáfur“. Gáfur sem
þær hafa alls ekki. Rafmagns-
héili er nákvæmlega jafnmikils
virði og maðurinn sem stjórn-
ar honum. Vélarnar gera okkur
kleift að auka afköst okkir til
muna, en það erum við menn-
irnir sem eigum að fá hugmynd
irnar.
— Getið þér nefnt okkur nokk
uð af þeim sviðum sem raf-
magnsheilarnir eru betur hæfir
á, en menn?
— Það er til dæmis við oóf-
hald, spjaldskrárritun, miðasölu
og þessháttar. Ef vélinni er fer.g
ið reikningsdæmi, getur hún
Ieyst það fljótar og öruggar
en nokkur maður. Og rafmagns
heilar framtíðarinnar munu gera
það á enn skemmri tíma.
— Haldið þér að mikið af
þeim störfum sem í dag eru
unnin af mönnum verði í fram-
tíðinni unnin af vélum?
— Það er enginn vafi á því.
Og það þýðir að við verðum að
hætta að meta mannfólkið eftir
þeirri vinnu sem það getur af-
kastað. Við verðum að byrja
að meta manninn sem mann.
Mikið af þeirri vinnu sem í dag
er unnin af mönnum, er miklu
mannfólkið sem aðalatriði, þá
fer allt í kaldakol.
— Er of seint að stöðva
„sjálfvirknina?“
— Alltof seint. Það er ekki
bara að vélarnar eru notaðar.
Það er nóg að þær séu þarna,
og það sé hægt að nota þær.
Við höfum kynnzt nokkru, sem
við getum ekki gleymt aftur —
alveg eins og Adam og Eva.
Þegar maður hefur borðað af
vizkutrénu, verður maður að
lifa með þekkingu sína, og nota
hana.
— Er nauðsynlegt að nota raf-
magnsheila til þess að taka hern-
aðarlegar ákvarðanir?
— I sumu'm tilfellum, já, en
það er einnig hægt að nota hann
mjög heimskulega í því sam-
bandi. Hvernig læra herforingj
arnir hernaðarlist og tækni?
Með stríðsleikjum. í hundruð
ára, hafa þeir barizt á landa-
kortum. Það er aðeins hægt að
vinna stríð með rafmagnsheila,
ef maður veit hvað það hefur
f för með sér að sigra, og hvað
það er, sem maður óskar sér.
Annars er hætt við því að raf-
magnsheilinn vinni stríðið tækni
lega, en eyðileggi í sömu and-
ránni allt, sem barizt var fyrir.
— Er hægt að Iáta rafmagns
heila leggja á ráðin um kjarn-
orkustyrjöld án þess að hann
hafi nokkra ,praktiska‘ reynslu?
— Það er ekki hægt, ekki að
Framh. á bls. 10.