Vísir - 28.11.1964, Side 7

Vi»IR . Laugarclagur 28 növember 1964.

Viðfal wð Guðlaug Sigurðs-
son póst á Siglufirði
hef lítið haft af dularfullum
fyrírbærum að segia á lífsleið-
inni, en ef eitthvað væri, þá er
það helzt af Þorgeirsbola.
— Segðu mér frá því.
— Ég var sem stráklingur
við nám á Knappsstöðum í Stíflu,
hef sennilega verið 10 ára, eða
því sem næst. Kennarinn okkar
hét Benedrkt Þorkelsson. Það
var eitthvað óhreint talið í
kringum hann, enda af Þor-
geirsbolakyni.
Það hafði gert samfelda 3ja
daga stórhríð, en var byrjað
að rofa til og við strákarnir
vorum beðn'ir að leysa hey í
stakk, sem var bakatil við hest-
húsið. Hestar voru í hesthúsinu
og til að komast að stakkstæð-
inu urðum við að fara inn í
hesthúsið og gegnum það. Við
settum síðan skóflu fyrir dyrn-
ar svo hestarn'ir færu ekki út á
meðan.
Að svo búnu fórum við að
ieysa heyið. en þegar við vor-
um um það bil að ljúka við
það, heyrum við að það er
stigið þungt til jarðar fyrir ut-
an stakkinn svo að dunar und-
ir í freðnum sverðinum. Við
erum þess strax fullvissir að
skóflan hafi farið frá dyrunum
og hestarnir komizt út. Annað
gat þetta ekki verið.
En við urðum meir en lítið
undrand'i þegar við komum að
hesthúsdyrunum með sömu
ummerkjum og við höfðum
skilið við þær og hestarnir
allir með tölu inni. Við svipuð-
umst um eftir förum úti, þar
em við heyrðum undirganginn,
en þau var engin að finna, enda
'v mast að vænta úr þvl hest-
arnii voru allir inni. Eina skýr-
ingin sem okkur gat til hugar
dularfullt kom'ið fyrir þig á
lífsleiðinni?
— Það get ég eiginlega ekki
sagt, en þó kom fyrir mig atvik
á unga aldri, sem ég hef ekki
gleymt ennþá, og ég á erfitt
með að skýra. Mér fannst þá,
meðan á því stóð, ég ekki vera
fyllilega sjálfs míns ráðandi,
heldur vera leiddur af einhverju
ósýnilegu afli, sem ég hlaut að
hlýða. Ég gerði mér enga
grein fyrir hvers vegna.
— En þú hlýddir?
— Ég gat ekki annað. Var
búinn að því áður en ég vissi.
— Hvar skeði þetta?
— í Haganesi I Fljótum. Ég
réðist þangað sem sauðamað-
ur, og mun hafa verið nálægt
hálf þritugu þegar atburður
þessi gerðist.
Ég hafði þá um nokkurt
skeið lát’ið sauðina ganga á
svokaliaðri Borg, sem er vestan
Miklavatns. Úrrennslið úr
Miklavatni heitir .Hraunós,
mikið vatn, en mjór áll straum-
harður og venjulega á sund.
Hann féll austan við Borg'ina
til sjávar
Sauðirnir féllii í vök
Miklavatn var sjálft á fs
þegar þetta gerðist, en ósinn
að venju auður sökum straum-
hörku. Höfðu sauðirnir lagt
það I vana sinn um nokkum
tíma að fara yfir vatnið á ísn-
um nokkru sunnar en þar sem
straumröstin myndað'ist við út-
fallið.
Þá var það eitt sinn I norð-
austan kalsa og hríðarsvelj-
anda að mér varð gengið út
Borgina með sjávarbökkunum
að huga að sauðunum, sem I
Framh. á bls. 10.
greindur og fróður. Hann kann
frá mörgu að segja og lætur oft
fjúka í kviðlingum. Kveðja til
Stíflunnar heita þessar fallegu
hendingar, sem Guðlaugur fór
Imeð fyrir blaðamann Vísis
fyrir skemmstu:
„Sólin gyllir fell og fjöll,
fornar æskuslóðir.
Brosleit Stíflan baðast öli
I björtu geislaflóði.
Enga staði fegri finn
fold þó kanni víða
hoppar léttur hugurinn
heim í dalinn fríða."
Guðlaugur Sigurðsson er
fæddur í einhverri fegurstu
sveit Skagafjarðar, Stíflunni
Stíflan var einkum fögur sveit
áður en hún lagðist undir stöðu
vatn vegna Skeiðfossvirkjunar-
innar. Þá var dalsbotninn eitt
samfellt flæð'iengi, rennislétt og
eitt hið búsældarlegasta sem
litið gaf. Nú liggur stórt og
mikið stöðuvatn í dalnum, og
enda þótt vötn séu fögur, gefur
það landiriu samt annan sv.ip
en hvanngrænt starengi með
fiárhjörðum á beit
Böðuðu ekki í rósum
— Og í þessari fallegu sveit
ertu fæddur, Guðlaugur?
— Já, að bænum Hamri, sem
er nokkru framar en í miðri
sveit að vestan Foreldrar mfn-
Iir höfðu verið þar I hús-
mennsku og þar fæddist ég 19.
febrúar 1891. Dvöl mín á
) Hamri varð þó ekki löng, þvl
strax sama vorið fluttu foreldr-
ar mínir að Þorgautsstöðum í
| .ömu sveit og þar ólst ég upp
I til 18 ára aldurs.
Guðlaugur hejtir hann og er
Sigurðsson. Hann hefur um ára
tugi verið póstur eða bréfberi
I Siglufjarðarkaupstað. Hann er
kominn á áttræðisaldur en
heldur samt áfram að bera út
bréf. Það er engin þreytumerki
á honum að sjá.
Guðlaugur póstur er hag-
mæltur vel og hefur gefið út
ljóðabók. Heiti hennar er yfir-
lætislaust, heitir aðeins
„Lausavísur". Hún kom út
1936. Bæði fyrr og síðar hefur
Guðlaugur ort mikið og m. a.
hefur hann ort þrjá langa
rímnaflokka um ævina. Það
eru rímur af Hringi og Hring-
varði, samtals 20 flokkar, Rím-
ur af Ketelerusi keisaraefni,. 21
flokkur, og að síðustu Rímur
af Hinriki heilráða, 16 flokkar.
Þessar rímur hefur . Guðlaugur
ort á árabilinu 1918—50 og af-
hent Landsbókasafninu þær til
varðveizlu. Guðlaug verður að
telja I röð síðustu rímnaskálda
þjóðarinnar.
Kveðja til stíflunnar
Auk þess hafa bæði frásagnir
og kvæði birtzt eftir Guðlaug
1 blöðum og riturn, enda er
maðurinn í senn hagmæltur,
— Ég hef heyrt að bæði
Fljótin og Stíflan hafi verið
snjóakistur miklar og afkomar
e.t.v. ekki alltaf góð?
— Það gekk nú á ýmsu þai
með efnahaginn eins og annars
staðar. Sveitamennirnir böðuðti
ekki í rósum I þá daga.
Meiri hluti Stíflubænda höfðu
lítil bú, sem dugðu þeim ekki
til framfærslu fjölskyldnanna.
Þeir urðu því að fara á skak
og hákarlaveiðar á útmánuðum
og vorin, en konur og börn sáu
um skepnuhirðingu og önnur
heimilisstörf á meðan,
Lítill bústofn
— Svalt almenningur?
— Ekki held ég beiniínis að
fólk hafi soltið, en það stapp-
að'i stundum neerri, einkum á
vorin. Þá fengu bændurnir
venjulega matvöru lánaða hjá
reiðurunum um leið og þeir
fóru til skips svo að konur og
börn liðu ekki hungur á með-
an. Það ' '-rgaði heimilunum.
Svo voru líka haustróðrar
stundaðir strax og slætti lauk,
ýmist frá Haganesvík eða
Hrannakróki. Sjófangið sem þá
fékkst, varð að duga heimilun-
um með búfjárafrekstrinum,
framundir vor’ið.
— Hvað voru bú bænda stór
á uppvaxtarárum þínum?
— Smábændurnir, sem voru
í miklum meiri hluta I minni
karlaveiðar. Tunga var stærsta
jörðin og lang efnamesta h.eim-
il’ið í Stíflunni á þeim árum,
sem ég var að alast upp.
Basl og erfiði
— Það þarf ekki að spyrja
að því að vinnudagurinn hefur
verið langur?
— Það er víst óþarft. Annað
þekkist ekki í mínu ungdæmi.
Það var staðið við frá því eld-
snemma á morgana og framund
ir m'iðnætti. Ekki um neina lin-
kind að ræða, og engum kom
til hugar að kvarta eða hreyfa
máls á því að vinnutíminn væri
langur.
— Voru nokkrar jarðabætur
komnar til sögunnar?
— Ekki gat það heitið. Þó
man ég eftir því á einum bæ
í Stíflu, Gautastöðum, að þar
var bvrjað að r'ista ofan nf
-mábeðinu I túninu og slétta
1 þann hátt. En niður í Fljótum
’>tti séra Jónmundur í Barði
ú'iimkvæði í túnasléttun og
reið fyrstur manna á vaðið :
brim efnum. Annars hjökkuðu
menn þúfurnar með orfi og ljá
eins og forfeður þe'irra höfðu
'rnrt um aldaraðir, og fannst
engum neitt athugavert við
hað.
Þorgeirsboli á ferð
— Var fólkið ckki hjátrúar-
fullt?
— Jú, það þekktist. Fólki var
sérstaklega í nöp við Þorgeirs-
bola, sem reið húsum í hugum
fólksins, enda var honum kennt
um allar ófarir og allt sem úr
lagi fór eða miður tókst til um
í Stíflu op Fliótum á uppvaxt-
arárum mínum. Eitthvað trúði
Haganesvík I Fljótum. Þaðan fóru Stíflubændur í róðra haust hvert tii að afla sjófangs fyrir heim-
ilin yfir veturinn.
bændur höfðu allt að 100 fjár
á fóðrum og mest 6 kýr. Þeir
sem voru svo ríkir gátu setið
á búum sínum árið um kring
og þurftu hvorki á skak né há-
sumt fólk líka á tilveru huldu-
fólks.
— Varst þú sjálfur aldrei var
við Þorgeirsbola?
— Ekki get ég sagt það. Ég
komið var að Þorgeirsboli hafi
verið þarna á ferðinni að heim-
sækja vin sinn, barnakennarann.
— Hefur fleira annarlegt eða
Guðlaugur Sigurðsson
sveit, höfðu ekki nema 20—30
ær, og höfðu þær yfirleitt 4
kvíum á sumrin. Kýr voru vlð-
ast hvar tvær. Það mátti ekki
minn.i vera á heimilum þar
sem eitthvað var af börnum.
Þetta var bústofninn og hann
þætti ekki mikill I dag. Efnaðri
i