Vísir - 12.05.1965, Qupperneq 4

4
V í S I R . Miðvikudagur 12. maí 1965.
STEF OG
TILBRIGÐI
um sýningu Jéhunnesur og Vultýs
í Listumunnuskólunum
Það er haft eftir Stravinsky að
hann teldi tónskáldið Vivaldi hafa
skrifað sama konsertinn 200 sinn-
um.
Ég vildi helzt bæta við: sem
betur fer fyrir okkur hina sem
höfum yndi af verkum Vivaldis og
njótum þar að auki þessa algjöra
músikalska forms er kallast stef og
tilbrigði.
Tiibrigði um stef mætti einnig
kalla sýningu Jóhannesar og Val-
týs, sem nú stendur yfir í Lista-
mannaskálanum. Jóhannes sýnir
þar 17 og Valtýr 50 olíumálverk.
Strax við fyrstu sýn varð mér ljóst
að myndir Jóhannesar eru tilbrigði
um sérkennilegt stef, sem einhvern
veginn hefur náð valdi á huga
listamannsins. Stefi þessu verður
að vfsu ekki lýst með orðum nema
á mjög ófullkominn hátt: Tveir
svartir fletir eru á myndinni, annar
þeirra stingur sér að ofan niður
á mitt myndsviðið, hinn kemur að
neðan og stundum bætist hinn
þriðji við og stefnir á hina tvo frá
hægri rönd myndarinnar. Þessi
ískyggilegu og þungu form skilja
eftir sín á milli lítið autt svæði:
gróðrablett ilmandi og skærra lita,
hvítt, gult og eldrautt.
Mér verður vist ekki leyft að segja
meira um þetta stef .Hjá þvl verð
ur þö,þkj<i komizt að það veki með
áhorfandanum viss hugtengsl: hið
vex þvottalögur
léttari uppþvottur
Iéttara skap
glaðværa líf sjálft sem er aðþrengt
af ógnundi völdum. Kannski ætti ég
bara að tala um „andstæður".
Hvernig sem því er varið, Jó-
hannes breytir þessu mótívi með
myndrænni rökvísi og hnitmiðaðri
hagsýni. Með því að skipta um að-
eins fáein atriði fær hann ný Qg
skemmtileg tilbrigði (. . „skrifar
sama konsertinn 200 sinnum“!)
Mér fannst einkar athygl'isvert
og sannfærandi hvernig hann dvel-
ur þolinmóður við verkefnið og gef
ur sér tóm til að kryfja sömu frjóu
hugmyndina til mergjar
í einu atriði er ég þó ósammála
Jóhannesi og á ég hér við nafngift
ir hans. Ég verð að viðurkenna að
ég fylltist leiða er ég — eftir að
hafa skoðað myndir með hrifningu
— las nöfn þeirra f myndskránni.
Hvernig getur það verið að til-
brigði af mynd nr. 9 „gustur"
heiti allt í einu „Við Stapann“? (nr.
3). Ætli nöfnin hafi verið valin af I
hendingu, eftir á, og ekki mefi |
sömu nákvæmni sem einkennir
vinnubrögð Jóhannesar? Ég vík að
þessu seinna.
Valtýr sýnir — eins og áður var
getið — 50 myndir. Verk hans

Valtýr Pétursson og Jóhannes Jóhannesson á sýningunni
mætti einnig kalla tilbrigði um
stef, þó f dálítið öðruvísi merk
ingu. Valtýr á fullt í fangi að halda
velli á móti hinni ströngu mynd-
byggingu Jóhannesar. Mér finnst
að hann hefði átt að takmarka
tölu verka sinna og velja betur úr
þeim þá hefði aðalstefið í list hans
komið skýrara í ljös.
Valtýr leggur rækt við (mér ligg
ur við að segja: lætur sér nægja)
að setja saman litasamhljóma, en
laglínunni eða teikningunni er lftill
gaumur gefinn. Þó tekst honum í
sínum beztu myndum að vekja með
okkur glaðværð, hugljúf og hýr
geðhrif og hugtengsl. Þessi aðferð,
að styðjast við fiöktandi hugtengsl
virðist mér einkenna list Valtýs að
miklu leyti Þó hefur mér alltaf
fundizt að hann hafi varðveitt nokk I
uð af náttúralisma og að sum af |
verkum hans séu dulbúnar lands
lagsmyndir, „intérieurs" og kyrr-
stöðumyndir.
Ef taka á nafngiftir hans alvarltga
t.d. 36. Rauðaborg, gróandi, hraun-
glóð o.fl. þá benda þær í sömu átt.
Hvernig á að skilja að jafnhlýleg
mynd og nr. 37 ber nafnið „Kúlú-
súk“ og nr. 38 „rok“?
Þó að nafngiftir Valtýs virðist af
ofangreindum ástæðum vera frek
ar á rökum reistar en hjá Jóhannesi
gætir hér að mínum dómi sama
vandamáls: skáldskapar sem stend
ur í litlu sambandi við myndina.
Mér segir myndin sjálf alltaf
miklu meira þegar hún talar sínu
máli, flytur mér persónulegri og
þýðingarmeiri boðskap en hin ögr-
andi ónákvæmni tilviljunarkenndra
nafna. Spyrja mætti: Er ástæða til
að taka þetta aukaatriði svo alvar
lega? Ég fann svarið hjá Konfútse:
„Ef orðavalið er ónákvæmt þá er
það sem sagt er, ekki það sem hugs
að (málað!) var. Ef það sem mælt er
tjáir ekki það sem hugsað var, þá
heppnast ekki verkin. Ef verkin
heppnast ekki dafnast hvorki sið-
gæði né listir . . . Fær réttlætið
ekki staðizt, fái hún ekki staðizt,
veit þjóðin ekki á hverju hún á að
byggja.
Þess vegna: Varizt gáleysi í orð
um“.
Burtséð frá þessu „aukaatriði“
fannt mér sýning Jóhannesar og
Valtýs mjög fróðleg og eftirtektar
verð. Stef og tilbrigði sem sýnd
eru höfð sterk áhrif á mig, meira
en „nöfn fá lýst“! Margar myndir
eru mér minnisstæðar eins og lag-
lína sem hefur gripið hug manns.
Kurt Zier.
“"TrtbbouJ TriciiH .nii-jh'i lljjnu iigbi1 Jtí!-
.luauJ'nd
ar
Síldarútvegsmenn athugið!
Atlasverksmiðjurnar í Kaupmannahöfn fram
leiða skelísvélar sem hægt er að staðsetja
um borð í skipum og nota sjó til ísfram-
leiðslunnar, sérlega hentugar í síldarflutn-
inga. Gefum allar frekari upplýsingar
HAMAR H.F. . Sími 22123 — 6 línur
Veiðimenn
(„Cabin criuser“) sportbátur til sölu, 17 feta
langur með mjög vandaðri innréttingu, 2
kojur með Dunlopsessum, handlaug, fata-
skáp, siglingaljósum, 25 ha. Gale utanborðs-
mótor, rafrnagnsgangsetningu, ryðfrítt stál á
öllum brúnum, trailer með spilhemlum o.s.frv.
ÁGÚST JÓNSSON, sími 17642
Laugavegi 19, 3. hæð.
Tækifæriskuup
ALLT Á AÐ SELJAST
baTaleigan^
BAKKAGERftl 13
• SiMAR 34750 & 33412
Seljum næstu daga bólstruð stálliúsgögn. Eins og:
Eldhúsborð 120x70 eða 60x100 og 4 stólar (bak)
sett (innbrennt) .......................... kr. 2.300.00
Eldhúsborð 120x70 eða 60x100, fallegt mynstur — 895.00
Bakstólar .................................... - 375.00
Kollar, bólstraðir - aðeins ................. — 100.00
Allt vandaðar og góðar vörur.
Athugið, að við erum að hætta og gefum þetta einstakalega lága
verð, sem er allt að helmingi lægra en búðarverð. — Sendum heim,
Þér getið fengið vörurnar heim með yður strax. — Ath. að þetta
stendur stuttan tíma.
Stólhúsgagnabólstrun
Alfabrekku v/ Suðurlandsbraut