Vísir - 01.03.1966, Side 5

VISIR . Þriðjudagur 1, marz 1966,
irtlcnd í riöPAiin.
i morsun
í mön-sun
Wilson tók stökkii — kosningar 31. marz
Aðalkosningamál verða: Efnahagurinn,
landvarnirnar og Rhodesia
Harold Wilson forsætisráðherra
Betlands tilkynnti í gær, að þing
yrði rofið 10. marz og nýjar kosn
ingar færu fram hinn 31.. Hafði
verið búizt við tilkynningu hans
um þetta nokkra undangengna
daga.
Wilson geröi þá grein fyrir á-
kvörðun sinni, að það væri of mikl
um erfiðleikum bundið við núver
andi aðstæður að framfylgja
stefnu flokksins og koma nauðsyn
legum lögum þar að lútandi gegn
um þingið, þar sem stjómin hefði
þar aðeins þriggja atkvæða meiri
hluta. Lengi vel var búizt við, að
Wilson myndi frekar efna til haust
kosninga, en fyrir Moskvuheim-
sóknina var orðið ljóst, að svo
mjög var að honum lagt innan
flokksins að boða til þingrofs nú
og kosninga, að hann myndi láta
undan. Þessi þrýstingur er til kom
inn vegna þess, að í flokknum er
yfirleitt talið að tíminn til þess sé
hentugur, ýmis vandi kunni síöar
að koma til sögunnar, er dragi úr
sigurhorfum, en nú benda skoðana
kannanir eindregið til sigurs fyrir
Wilson. Að ýmissa áliti stafar
þetta fylgi ekki af því, að menn
séu svo ánægðir með gerðir hans
og stefnu ,heldur af því, aö
menn vilji, að hann fái nægilegan
tíma til þess að sýna hvað hann
gæti, til efnahagslegrar viðreisnar
og á öðrum sviðum. Stjóm Wil-
sons hefir veriö við völd í 16 mán
uöi.
Það voru ekki liönir nema þrír
tímar frá því Wilson tilkynnti á-
kvörðunina, að þeir komu allir
fram í sjónvarpi höfuðleiðtogar
flokkanna, Wilson fyrir krata,
Heath fyrir íhaldið og Jo Grimm-
ond fyrir frjálslynda. Og allir
gerðu þeir efnahagsmálin að um-
talsefni í ræðum sínum. Wilson
hélt því fram, að efnahagsástand
ið hefði batnað síöan stjórn hans
tók við völdum, en Heath kvað
henni hafa farizt stjórn efnahags-
málanna óhönduglega, — hún
hefði ekki tekið málin réttum tök
um í grundvallaratriöum, og fyrir
bragöið vofði enn hætta yfir gjald
miðlinum, vegna spákaupmennsku
og óvissu.
Heath kvaðst viðurkenna, að
skoðanakannanir væru krötum í
vil, en flokkur hans myndi berjast
gegn þeim meö kjafti og kióm og
enn væri ekki séð hver skjöldinn
bæri á kjördegi. Jo Grimmond lét
í ljós von um að flokkur hans
fengi fleiri þingsæti. Ýmsir aðrir
eru þó annarrar skoðunar en Jo
Grimmond um fylgi flokks hans
— telja líklegast að aðalflokkam
ir dragi fylgi frá honum. Varleg-
ast mun þó að spá ekki miklu um
þetta.
ÖNNUR HELZTU
KOSNINGAMÁL
veröa án vafa landvarnamálin,
einkum fjárframlög til þeirra, gerö
ir stjómarinnar varðandi flugvéla-
kaup handa flughemum og neitun
hennar aö láta flotann fá flugvéla-
skip, og Rhodesíumálin og fleiri
■mál veröa án efa harölega um-
deild.
Báöir, Wilson og Heath, viku að
Rhodesíu í sjónvarpinu í gær-
kvöldi. Wilson sagði stjóm sína
hafa tekið rétta stefnu til mótaö-
gerða vegna yfirlýsingarinnar um
sjálfstæöi. Stjórn Bretlands yrði
fylgjandi þeirri stefnu, að lög væm
virt og réttur. Heath kvað það
mundu verða stefna stjómar sinn
ar, að hefja umræöur við stjóm
Smiths, án fyrirfram skilyrða aðila
(Bretlands og Rhodesíu).
Þaö verður að gera ráð fyrir,
að Rhodesíumálin verði mjög á
oddinum, ekki sízt vegha þess, að
Wilson gekk lengra i refsiaðgerö-
um en íhaldsflokkurinn taldi rétt,
og svo virðist sem það verði æ
vafasamara, að þær beri tilætlað-
an árangur, þar sem ekkert lát
er á olíuflutningum til Rhodesíu
frá Suöur-Afríku, en þar hefur dr.
Verwoerd forsætisráðherra tekið
þá afstöðu, að ekki sé hægt aö
álasa Suður-Afríku fyrir aö skipta
við Rhodesíu meöan Bretar og’
Bandaríkjamenn skipti við Kúbu. í
ræðu sem dr. Verwoerd flutti i
gær, er hann talinn hafa lagt bless
un sína yfir olíuflutningana.
I Rhodesíu sjálfri boðaði fjár-
málaráðherrann — um leið og Wil
son boðaði nýjar kosningar — að
efnahagsaögerðirnar myndu ekki
ná tilgangi sínum. Hann boðaði og
aukinn gjaldeyri til þeirra sem
fara úr landi í sumarleyfi, og nem-
ur aukningin 50 pundum á mann.
Kallaði hann þetta fyrsta skrefið,
sem sýndi svo ekki yrði um villzt,
í hvaða átt stefndi.
Nkrumah íMoskvu—óvíst
hvur Quaison Sackey er
þingsjá Vísis
Kwame Nkrumah, sem steypt var
af forsetastóli í byltingu, er hann
var á leið til Hanoi um Peking, er
nú kominn til Moskvu, án þess
nokkuð yrði af Hanoiferðinni.
Fréttamenn fengu ekki að tala við
hann og er ekkert frekar um á-
form hans vitað, nema að hann
sagði fyrir burtförina frá Peking,
að hann ætlaði til Ghana og kveða
niður byltinguna.
Ekki gat hann þess hvenær hann
myndi reyna þetta eöa með hverj
um hætti, að því er sagt var í
brezka útvarpinu, en heima fyrir
í Ghana viröist falli hans fagnaö,
þingsjá Vísis
og Ankhra, formaður Þjóðfrelsis-
ráðsins, sem nú fer með .völdin seg
ir hann hafa komið fjárhag lands
ins nærri í kalda kol, og verði
hann leiddur fyrir rétt, komi hann
aftur til landsins.
í Addis Abbeba var haldinn fund
ur fyrir luktum dyrum til þess aö
ræða, hverjir skyldu fá að koma
fram fyrir hönd Ghana á fundi Ein
inga,rsamtaka Afríku. gtóð fundur,
inn 3 kl. án úrslita, en sendinefnd
in frá Ghana varð að biða fyrir
dyrum úti á meðan.
Árdegis í dag var svo ráðstefn-
an sett og var utanríkisráðherra
Eþíopíu í forsæti (Ketima Yifri).
í NTB-frétt segir, að öll aðildar
löndin hafi átt þarna fulltrúa, en
aðeins 15 utanríkisráðherrar voru
mættir.
Quaison-Sackey kom til Frank
furt í fyrradag til þess að fara það
an til Addis Abbeba sem utan-
ríkisráðherra Nkrumah-stjómar-
innar, en í NTB-frétt i morgtrrf
segir, að jekki sé vitað með vissu
hvar hann sé niður kominn. Sagt
haföi verið, að hann ætlaði til Add
is Abbeba með flugvél, er lagði af
stað í gærkvöldi, — en hann var
ekki meðal farþega.
þ i n g s j á V í s i s
Ný lög um útflutningsgjuld sjávarafurBa
Fundir voru í báðum deildum
Alþingis í gær. Á dagskrá neðri
deildar var aöeins eitt mál, útflutn
ingsgjald sjávarafuröa og var það
til 2. umr. Eins og í efri deild
var ekki samstaða með afgreiöslu
málsins í nefnd. Meiri hluti sjáv-
arútvegsnefndar mælti með, að
frumvarpið yrði samþykkt eins og
það hafði komið frá efri deild.
Framsögumaður meirihlutans Birg
ir Finnsson (A) sagði í sinni ræðu
að þegar hefðu miklar umræöur
orðið um máliö og væri óþarft
að endurtaka það, er þegar hefði
komið fram um það. Aðeins vildi
hann gera að umræðuefni ósk
sjómannasamtakanna og Far-
manna- og Fiskimannasambands
Islands um að til þeirra færi sami
hundraðshluti af tekjum útflutn-
ingsgjaldsins og fara ætti til út-
geröamanna, þ. e. o,8% teknanna.
Sjávarútvegsnefnd neðri deildar
hefði borizt erindi frá þessum sam
tökum, sem fæli í sér óskir í þá
átt. Sagði hann, að sjómannasam-
tökin myndu veita frumvarpinu
fullan stuðning, þótt þau fengju
ekki þessari kröfu sinni fram-
fylgt. Varðandi það, er fram heföi
komið í umræðunum um, aö bol-
fiskverðið hefði ekki hækkað nógu
mikið sl. haust heföi sú hækkun
þess samt verið sú mesta, síðan
verðlagsráö hefði tekið til starfa.
Áriö 1963 hefði hækkunin veriö
9.5%, ’64 6%, ’65 7% og nú hefði
hækkunin veriö 17%. Hefði því
Iöngum mátt segja, að útgerðin
fengi ekki nóg I sinn hlut. Að lok-
um sagöi ræðumaður aö meiri-
hlutinn legði til að frumvarpiö
yrði samþykkt, þó með þeim fyrir
vara að þeir áskildu sér rétt til
að styðja breytingartillögur, ef
fram kæmu frá 2. minnihluta
nefndarinnar og þeir væru þeim
sammála. Lúðvfk Jósepsson (K)
mælti fyrir nefndaráliti 1. minni
hlutans er leggur til að frumvarp-
ið yröi fellt. Var ræða hans mjög
á sama veg og sú er hann flutti
við umr. sl. fösfudag. Þó kom þar
fram það álit hans; að ef sjó-
mannasamtökin fengju sama
hundraðshluta af tekjum útflutn-
ingsgjaldsins og útgerðarmenn,
ætti Alþýöusambandiö alveg sama
rétt til þess fjár og sjómenn, þar
sem innan alþýöusamtakanna
væru fleiri sjómenn heldur en inn
an sjómannasamtakanna. Þótt
sjómenn fengju þessari sanngimis
kröfu sinni framgengt væri hann
samt á móti slíku gjaldi. Slík
vandamál sem yllu því að út i
slíkar ráðstafanir ætti að fara eins
og í frumvarpinu fælist, er fram-
leiðslukostnaður væri orðinn það
mikill að hann stæöi ekki undir
sér, ætti ríkiö að leysa sjálft með
almennum ráðstöfunum, en ekki
ætti að velta byröi einnar tegund
arsjávarútvegsinsyfir á aðragrein
hans. Jón Skaptason (F) gerði
grein fyrir nefndaráliti 2. minni-
hluta nefndarinnar. Sagði hann aö
frumvarpið lýsti vel hversu komið
væri hag bolfiskútgerðarinnar, því
til hennar ætti að veita skv. fram-
komnu frumvarpi 40 millj. kr. er
taka ætti frá síldarútveginum, til
að vertíð gæti hafizt. Sagði hann
að margra ára reynsla sýndi að
vandamál verðbólgunnar yrðu
ekki leyst án víötækrar samstööu
innan þings sem utan. Sú lausn að
sildarútgerðin leysti vandamál bol
fiskútgerðarinnar eins og í frum-
varpinu fælist, væri ósanngjöm,
þar sem það væri ekki henni að
kenna, hvemig veröbólgan heföi
leikið bolfiskútgerðina. Sagði hann
að raunar væri þetta ekkert eins-
dæmi, hve slæmur hagur hennar
væri, þannig væri komiö fyrir
flestum atvinnugreinum á íslandi
í dag. Loks lýsti hann því yfir
að hann væri samþykkur frum-
varpinu, að því leyti að breyta
ætti útreikningi útflutningsgjalds
ins þannig að reikna ætti það af
verðmæti en ekki magni eins og
áður heföi veriö. Einar Guðfinns-
son (S) lýsti samþykki sínu með
frumvarpinu. Erlendis færi sala bol
fisks i grófum pakkningum minnk
andi en samþykkt frumvarpsins
ýtti undir aukinn útflutning þeirra
afuröa er pakkaðar væru í fínar
og léttar umbúðir eins og æskilegt
væri. Afuröimir yrði aö vinna að
meira leyti hér á landi og auka
útflutning fullunninna afurða. —
Ræöumaður sagöi að fiskgæðum
hefði hrakað mjög hér á landi
vegna aukinnar veiöi í net og nót,
og gætu íslendingar ekki lengur
státað af því, að útfluttar fisk-
afurðir þeirra væru betri en ann-
arra þjóða. Eggert G. Þorsteinsson
sjávarútvegsmálaráðherra gaf út
yfirlýsingu um að hann ætlaði að
beita sér fyrir samkomulagsumleit
unum við forráöamenn sjómanna
varöandi óskir þær, er þeir hefðu
komið á framfæri varðandi frum-
varpið. Pétur Sigurðsson (S) þakk
aöi ráðherra yfirlýsingu hans.
Lúðvík Jósepsson (K) spurði ráð-
herra hvort viðræður myndu einn-
ig ná til Alþýðusambands íslands,
en eins og hann hefði áður sagt
ættu þau einnig siöferöilegan rétt
til sömu hlunninda og sjómanna-
samtökin, þar sem innan þeirra
væru miklu fleiri sjómenn en
innan sjálfra sjómannasamtak-
anna. Pétur Sigurösson (S) sagði
að Lúövík færi með alrangt mál,
er hann segði að fleiri sjómenn
væru innan A.S.Í. en innan sjó-
mannasamtakanna. Samkvæmt
félagsskrám væru um 4000 sjó-
menn innritaðir í Farmanna- og
fiskimannasambands ísl. og Sjó-
mannasamband íslands, en taliö
væri aö á íslandi væru um 6000
sjómenn .Einnig væru sjómanna-
samtökin samningsaðilar fyrir
hönd ^jómanna í vertíðarsamning-
um og kæmi A.S.Í. þar hvergi
nálægt. Eggert G. Þorsteinsson
sjávarútvegsmálaráöherra sagöi
að í sinni yfirlýsingu væri aðeins
átt við þau samtök er komið heföu
fram óskum sínum til hans og
Alþingis. Að umræðum loknum
var frumvarpinu visað til 3. umr.
Var fundur settur í neðri deild
strax á eftir og breytingartillög-
ur 2. minnihluta sjávarútvegs-
nefndar felldar og frumvarpið
samþ. sem lög frá Alþingi að við-
höfðu nafnakalli með 21 atkv.
gegn 9 og sent til ríkisstjórnarinn-
ar.
UMRÆÐUR í EFRI DEILD.
í efri deild var frumvörpum til
laga um kosningar til alþingis og
um aöför vísað til 3. umræðu.
Frumvarp Bjartmars Guðmunds-
sonar um heimild ríkisstjórnarinn
ar til að selja eyðijöröina Litla-
Gerði í Grýtubakkahreppi sam-
þykkt, við 3. umræöu og sent for-
seta neðri deildar. Önnur mál er
á dagskrá deildarinnar voru, voru
tekin út af dagskrá.