Vísir - 16.03.1966, Blaðsíða 4

Hákarlalega —
.ramh. af bls 9
ef okkur ætti að auðnast að
nálgast okkar heimahöfn.
Risavaxnar öldur
Allan þennan dag og næstu
nótt hélzt sami veöurofsinn,
frostiö og fannkoman, ekkert
sást nema á næsta ölduhrygg
og oft risu öldurnar, geigvæn-
lega háar og skullu meö mikl-
um þunga yfir skipiö. Þeir fáu
sem uppi á þiljum voru gripu
þá dauðahaldi í eitthvaö, viö-
búnir aö sjá dagsljósið ekki
oftar. Að standa lengi við stýr
iö í þessu veöri var allmikil þol
raun, en viö það var einnig eitt
hvað mikilfenglegt. Þaö var
sem háð væri stríð upp á líf og
dauöa. Engin heigulmennska
mátti ná tökum á honum, sem
að vissu leyti haföi skip og líf
áhafnarinnar í hendi sér. Hann
varð að taka á öllu, reynast
hetja og einnig dálítill snilling-
ur. Ekki var sama hvemig í
stýristaumana var tekið. Það
gat stundum verið næsta gam
an aö þreyta taflið viö stór-
viðri og storsjó. Þegar risavaxn i
ar öldur stefndu að skipinu, |
reiðubúnar til að greiða því ægi
þunga löðrunga, beitti stýrimaö
ur skipinu nokkuð upp í öld-
una, en sló svo lipurlega og
snögglega dálítið undan, til þess
aö haröasti ölduhnúturinn lenti
ekki vægðarlaust á skipinu í
harðri andstöðu. Gæti ekki ver
iö hyggilegt hverjum og einum
manni, að taka þannig á móti
andblæstri lífsins? Bjargráðiö
getur stundum falizt í ofurlitl-
um undanslætti.
Njáll gamli sakkaði þetta á-
frám 1 hafrótinu og blindhríð-'
inni, næstum ganglaus, veltist
um og lagðist stundum á hliö-
ina allt aö luktarbretti, var þá
jafnvel tvísýnt um, hvort hann
myndi reisa sig viö aftur. Niöri
í lúgamum var ekki vistlegt,
sjórinn þar í hlébórðslögginni í
mjóalegg, ekki var viölit aö
geta tekið upp eld og hitað sér
kaffisopa. Þessar rúmar 30
klukkustundir, sem siglingin
varaði, fengum viö aldrei volg
an sopa, og næstum engan mat
Flestir hásetanna lágu i flet-
um sínum, einnig stýrimaður-
inn, sem var líka vélstjórinn og
var allmikiö þrekmenni. Hann
sagöist vera sárlasinn. Við
strákarnir héldum hann hafa
lagzt í hræðslu. Hinir fáu, sem
á róli voru, fóru aldrei úr föt-
um þennan rúma sólarhring og
uppi voru sjaldan nema tveir
eða þrír í einu, annar viö stýr-
ið og hinn fram á til þess að
reyna aö sjá, ef ísmoli kynni
aö vera á reki í hafrótinu, en
slíkt var alltaf ein mesta hætt-
an.
Flestir hásetanna áttu fjöl-
skyldur í landi og frá ýmsu aö
hverfa, en við yngri lausingj-
amir vorum ekki bundnir
neinu slíku, jafnvel ekki kær-
ustu. Viö þóttumst því vera j
hetjurnar og hvergi smeykir. |
Skipstjórinn reyndist alla stund
hinn dugmesti, þótt ekki væri
hann neinn beljaki á velli.
Hann stóð oft lengi í senn viö
stýrið. Ég man það, að ég lán
aöi honum mín góöu stígvél
og fór í önnur lakari, en hafði
það fyrir að mig kól dálítið á
aðra stómtána, en aö því bjó
ég þó ekki lengi. Öll þessi sigl
ing var keppni upp á líf og
dauða, háð milli vonar og ótta.
Vélstjórinn hafði sagt, að
hann þyröi ekki að setja vél-
ina í gang af ótta við það, aö
hristingurinn frá henni sjálfri
og hið vægðarlausa hafrót
kynni að hrista hana lausa og
það verða til að granda skipinu
Vél þessi var nokkuð há í loft
inu og reynsla manna um þess
ar slóðir í meðferð slíkra véla
var ekki mikil, en samt var það
þessi vél, sem að síðustu bjarg
aði okkur.
Rofar til
Síðari morguninn á þessari
þrautasiglingu var ég rétt kom
inn niður í lúgar, er á skipinu
skall óskaplegt högg. Þegar ég
kom upp aftur brá mér heldur
en ekki. ölduhnúturinn sem
gaf skipinu hið ofsalega högg
hafði brotið allan skansinn og
lunninguna aftur um mitt skip
Var nú næstum augljóst, að
fengi skipið annað eins áfall
mundi stjórafæriskassinn losna
og kastast út að borðstokkn-
um hléborösmegin og sennilega
valda því að skipið færi á hlið
ina, og einnig mátti búast við
að frammastrið færi, þar sem bil
að var nú að nokkm leyti það
sem studdi það. Útlitið fór því
að verða allískyggilegt, ofviðr
ið hið sama og hafrótið óskap
legt, en feigir höfum við ekki
verið', þótfci:, komnir værum
tæpt. Nú rofaði til augnablik
og grillti þá rétt sem snöggvast
í fjallshnjúk, en ekki gátum við
áttað okkur á hvar við værum
komnir. Við þessa vonarbjörtu
fregn brá vélstjórinn sér sem
snarast fram úr og tók að hita
vélina og rann brátt upp hin
stóra stund, sem ég mun aldrei
gleyma. Það stóð nákvæmlega
heima, vélin tók fyrsta „púst-
ið“ ,eins og við kölluðum það,
þegar ögn rofaði til í annað sinn
og brá okkur þá heldur en
ekki, því að við vorum rétt ó-
komnir upp í ægilegan brotsjó
á Siglunestá. Véllausir hefðum
við farizt þama, þvf að undir
þessum kringumstæðum hefði
Njáll gamli, sem eitt klaka-
stykki og með litlar seglpjötlur
hiklaust neitað vendingu. Með
engu móti hefðum við getað
snúið skipinu frá brotsjóunum
en þá bjargaði vélin. Á svip-
stundu gátum við snúið við og
var nú ekki vandratað vestur
fyrir brotið á Nestánni og á
innsiglinguna til Siglufjarðar.
Lái nú manni hver sem vill,
þótt slík stund sem þessi verði
ógleymanleg. Siglfirðingar
munu hafa rekið upp stór augu
en vafalaust fagnandi, þegar
þeir sáu Njál gamla síga hægt
og rólega, en þó eins og rokna
klakaklump inn á hina góðu
legu á Siglufirði.
Heim heilu
og höidnu
Sennilega hafa einhverjar
konur grátið gleðitárum, því að
Njáll mun hafa verið talinn af
og hver veit nema einhverri
ungri stúlku hafi einnig vöknað
um augu, því að þær hafa oft
hugsað hlýtt til ungu sveinanna
á sjónum.
Það var frábærlega notalegt
að stíga á land og vera fagnað
innilega sem mönnum heimtum
úr helju. Margvíslegir sigrar
mannanna eru oft miklu fagn
aðarríkari en sigrar á vígvöllum
en glíman þó einnig oft háð við
öfl dauðans.
Þegar halla tekur löngum ævi
degi, hillir oft upp minninga-
löndin, furðulega söguleg og at
hyglisverö frá sjónarhóli hins
háa aldurs. Oftast eru hinir
minnisstæðu og jafnvel ógleym
anlegu viðburðir margir, en mis
jafnlega bjart í kringum þá, en
allt verður þaö þá órofa vitnis
burður um furðulega spunninn
örlagaþráð og undursamlega
handleiðslu, sem hugfró veitir
þakklátu hjarta.
Kennedy —
Framh. af bls. 7
Leitin bar drjúgan árangur. Þeg
ar henni lauk, nam fenginn efni-
viður 2.000.000 fetum af kvik-
myndafilmum og svo voru allar
ljósmyndirnar að auki. Þessar kvik
myndir voru teknar ýmist af at-
vinnumönnum eða áhugamönnum,
í litum eða svarthvítu á filmur af
mismunandi breidd og kornun, við
misjöfn skilyröi og eins og aö lík
um lætur voru þær misjafnar,
bæöi að myndgæðum og frásagn-
argildi. En allar áttu þær eitt sam
merkt — þær voru sannar, teknar
af atburðum um leið og þeir gerö
ust og því óvefengjanlegar heim-
ildir.
ERFIÐ ÚRVINNSLA.
Þó að leit þessi væri erfið og
umsvifamikil, var það starf þó ef
til vill enn erfiðara, sem nú beið
Mel Stuarts. Að rannsaka gaum-
gæfilega allan þennan sundurleita
efnivið, velja og hafna, klippa úr
og skeyta saman svo að úr honum
yrði heilsteypt kvikmynd, sam-
felld og ljós frásögn af atburðun-
um, aðdraganda þeirra og afleiðing
um .1 þann mund sem Stuart hafði
lokið því vandasama starfi, var
Theodore Strauss, ritstjórnarstarfs
maður bandaríska stórblaðsins
,,Life“ ráðinn til að semja kvik
myndartextann. Hann hafði mikla
reynslu í slíku starfi, hafði unnið
sem textahöfundur við gerð fjöl-
margra heimildarkvikmynda um
síðari heimsstyrjöldina og síðar
Kóreustyrjöldina. Loks var Rich-
ard Basement leikari fenginn til að
lesa textann inn á kvikmyndina,
en hann er kunnur úr kvikmynd-
um og sjónvarpi fyrir karlmann-
lega rödd sína og skýran framburð.
Eins og eðlilegt er hafa frétta
Hjorta bifreiðarinnar erhreyfillinn,andlitið er stýrishjólið
Það er margt hægt að gera til að fegra stýrishjólið,
en betur en við gerum það er ekki hægt að gera. Er
það hagkvæmt? Já, hagkvæmt, ódýrt og endingar-
gott og - Viljið þér vita meira um þessa nýjung —
Spyrjið viðskiptavini okkar, hvort sem þeir aka elnka
bifreið, leigubifreið, vörubifreið eða iafnvel áætlunar
bifrelð. - Aliir geta sagt yður það.
Upplýsingar í sima 34554 frá kl. 9—12 f.h. og 6,30 —
11 e.h. Er á vinnustað (Hæðargarði) frá kl. 1 — 10 e.h.
Mikið úrval af nýjum litum.
ERNST ZIEBERT, Hæðargarði 20
kvikmyndamenn lagt drjúgan skerf
til þessarar myndar og nokkrir
kaflar hennar hafa áður verið sýnd
ir í kvikmyndahúsum og sjónvarpi.
En mikill meirihluti hennar hefur
ekki veriö áður sýndur — þar á
meðal kafli, sem fenginn var að
láni hjá Kennedyfjölskyldunni og
margir kaflar, teknir af kvikmynd
urum lögreglunnar í Dallas. Eins
eru þeir kaflar, sem fjalla um ævi
og atferli Lee Harvey Oswalds fvr
ir morðið — og verulegan hluta af
,,ferðasögu“ forsetahjónanna, sem
felldur var saman úr myndum
átján áhugaljósmyndara og áhuga
kvikmyndatökumanna.
LÍKAST MARTRÖÐ —
HVERNIG GAT
ÞETTA GERZT?
Að sjálfsögðu verður þeim
heimssögulega harmleik, sem
gerðist í borginni Dallas, þann 22.
nóvember 1963, og þeirri örlaga-
myrku martröð, sem grúfði þar
yfir, þessa fjóra, döpru nóvember-
daga, aldrei lýst til hlítar, hvorki
í myndum né orðum. Allir voru
þeir atburðir með slíkum ólíkind-
um, að almenningur vildi ekki trúa.
Áður en tími vannst til að átta sig
á hinum válegu tíðindum, var hinn
hálffimmtugi, ástsæli forseti, John
Fitzgerald Kennedy, látinn af sár-
um eftir kúlur úr riffli launmorð-
ingja og nýr forseti tekinn við
embætti hans; maðurinn, sem tal-
inn var valdur að morðinu, tekinn
fastur af lögreglunni — og myrtur
í höndum hennar, að millj. sjónv,-
notenda áhorfandi, áður en tóm
gafst til formlegrar yfirheyrslu, svo
fjarstæðukennd og furðuleg at-
burðarás var í rauninni óhugsan-
leg; veruleikinn varð ímyndunarafli
manna ofurefli. Og enda þótt hann
hljóti líka að verða ofurefli þeirri
tækni, sem höfundar þessarar ein-
stæðu heimildarkvikmyndar hafa
frekast yfir að ráða, fer ekki hjá
því að áhorfandinn leggi fyrir sjálf-
an sig sömu spuminguna og borg-
ararnir i Dallas: — Hvernig getur
annað eins gerzt?
Upphaf myndarinnar er eins
konar forleikur, þar sem áhorfend-
um gefst kostur á að fylgjast með
forsetahjónunum og börnum þeirra
síðustu daga og stundir áður en
forsetahjónin leggja upp f hina ör-
lagaríku för. Þá víkur frásögninni
til Dallas; áhorfendur fá að kynn-
ast varúðarráðstöfunum af hálfu
lögreglunnar þar og öllum viðbún-
aði vegna komu forsetahjónanna;
umhverfi og aðstæðum og við-
horfi almennings. Sýndur er upp-
drátturinn, sem dagblöðin þar birtu
helgina áður af leið þeirri, sem
forsetahjónin ætluðu að aka um
borgina — og yfirlögreglustjórinn
flytur sjónvarpsávarp sitt þar sem
hann biður al'menning um að „sýna
stillingu". Þá er sýnt þegar her-
flugvélin lendir á flugvelli borgar-
innar með forsetahjónin innan-
borðs, móttökumar og loks er þau
aka um borgina undir vernd vopn-
aðrar lögreglu á bifhjólum og í
bifreiðum; lestin hægir á sér á veg-
arbeygju, skothvellirnir kveða við,
forsetinn hnígur út af í sæti sínu
og Jacqueline kona hans varpar
sér yfir hann, eins og hún hvggist
vernda hann, en lestin breytir um
leið og nú er ekið með hinn hel-
særða forseta í sjúkrahús eins hratt
og komizt verður. Eftir það em það
kvikmyndarar sjónvarps og lög-
reglu, sem fyrst og fremst leggja
fram efniviðinn, og hafa ýmsir
kaflar, teknir á vegum lögreglunn-
ar, t.d. leitin í byggingunni, þar
sem riffillinn finnst, ekki sézt áður
á kvikmyndatjaldi eða í sjónvarpi.
Þá fær áhorfandinn að kynnast
viðbrögðum almennings í helztu
höfuðborgum heims, þegar fréttim
ar af hinum válegu atburðum ber-
ast þangað, og mun ýkjulaust að
[ telja að sjaldan eða aldsei hafi
j andlát nokkurs þjóðhöfðingjh vak-
: ið jafn almennan söknuð utan ætt-
! lands hans. Og enn gerast ótrúlegir
I atburðir, sem helzt má líkja við
feiknsýnir í myrkri martröð — Lee
Harwey Oswald er myrtur í hönd-
um lögreglunnar að milljónum
manna áhorfandi fyrir atbeina
sjónvarpstækninnar — og enn spyr
áhorfandinn sjálfan sig: — Hvemig
gat þetta gerzt?
Lokaþátturinn, jarðarför forset-
ans í Arlington kirkjugarðinum,
þar sem ónafngreindir menn og
sagnfrægir hvíla hlið við hlið,
myndar næstum leikræna lausn
hinnar samfelldu stfgandi, áhrifa-
mikla og mannlega, þrátt fyrir
íburð hins ytra forms. Og enn sem
fyrr verður veruleikinn dramatísk-
ari en hugsanlegt er í nokkru
skáldverki.
Hér hefur verið stiklað á stóru
varðandi þessa einstæðu kvikmynd.
Sums staðar gætir þess óhjákvæmi
lega nokkuð úr hve sundurleitum
efniviði, tæknilega skoðað, hún
er unnin. En frásögnin er sam-
felld, stígandin órofin unz lýkur,
og öll bygging myndarinnar slík,
að heildaráhrifin verða sterk og
eftirminnileg. Það liggur ótrúleg
vinna að baki slíkri heimildarkvik-
mynd, en árangurinn er Hka í réttu
hlutfalli við það, að því er bezt
verður séð.
L. G.
Húseignir til sölu
4 herb. íbúö. Verö kr. 750 þús. Útb. 300 þús.
Lítið hús i gamla bænum. Verð kr. 650 þús. Útb. 300. þús.
5 herb. íbúð I Vesturbænum, mjög falleg.
2 og 3 herb. ibúðir 1 Austurbænum. Útb. 250 þús.
FASTEIGNAMIÐSTÖÐIN
Austurstræti 12. Símar 14120 og 20424. Kvölds: 10974.
Fasteignasala til sölu
Af sérstökum ástæðum er fasteignasala, sem starfað hefur
í nokkur ár, til sölu. Öll aöstaöa fyrir hendi. Smekklegt
leiguhúsnæði í Miðborginni.
Tilboð sendist augl.d. Vísis fyrir 20. marz merkt „Miklir
möiguleikar".
Útboð
Óskað er eftir tilboðum í framkvæmdir við
lagningu vatnsveitu í Hnífsdal á komandi
sumri. Útboðsgagna má vitja á skrifstofu
voru Borgartúni 7 Reykjavík gegn kr. 2000
skilatryggingu.
Innkaupastofnun ríkisins