Vísir - 31.08.1966, Blaðsíða 7

VÍSIR . Miðvikudagur 31. ágúst 1966.
7
Iðnaðurinn hefur brugðizt vel við
hJiitskipti sínu í þjóðarbúskap okkar
Iðnsýningin 1966 var opnuð í Sýningarhöllinni í
Laugardal í gær að viðstöddu miklu fjölmenni.
Við það tækifæri flutti iðnaðarmálaráðherra, Jó*
hann Hafstein, ræðu, þar sem hann vék að starfi
iðnaðarins í þjóðfélaginu í dag, verkefnum hans í
framtíðinni og þeim vandamálum, sem hann á nú
við að etja á sumum sviðum. Er ræða iðnaðarmála-
ráðherra birt hér í heild. (Millifyrirsagnir blaðsins).
Háttvirtu áheyrendur.
íslenzkur iönaður opnar dyr
sínar fyrir almenningi í dag.
Haldin er fimmta almenn iðn-
sýning í höfuðstað landsins og
fyrsta almenna kaupstefna ís-
lenzks iðnaðar. Áður hafa iðn-
stefnur Sambands íslenzkra sam
vinnufélaga verið haldnar á Ak-
ureyri, og hér í Reykjavík héldu
iönrekendur í fataiðnaði vöru-
sýningu og kaupstefnu í apríl-
maí 1965. Lýsti þaö áræöi og
bjartsýni fatnaðarvöruframleið-
enda, sem áttu í erfiðleikum
vegna vaxandi erlendrar sam-
keppni en mun hafa borið góð-
an árangur, sýnt almenningi
meiri vörugæði en búizt var við
og vakið traust á framleiðslunni,
eins og að var stefnt.
Iðnsýningar hafa verið haldn-
ar hér á merkum tímamótum,
sem vitnar um hlutdeild iðnað-
armanna og iðnrekenda í þjóö-
iífsþroska og framförum. Iðn-
sýning var haldin 1874 hér í
Reykjavfk, þegar minnzt var
1000 ára afmælis fslandsbyggö-
ar. Iðnsýning var haldin 1911,
þegar minnzt var með hátíöa-
haldi 100 ára afmælis frelsishetj
unnar, Jóns Sigurðssonar. Iön-
sýning var haldin 1952, þegar
minnzt var 200 ára afmælis
,,Innréttinga“ Skúla Magnús-
sonar, landfógeta.
Hvers vegna er þá haldin iðn-
sýning nú? Það er ekki til þess
að minnast neinna tímamóta.
Iönsýningin 1966 er haldin til
þess að bera vitni íslenzkum iðn
aöi einni af aöalatvinnugrein-
um landsmanna, á tímum mik-
illa framfara og tækniþróunar,
vélvæðingar og vaxandi menn-
ingar.
íslenzkur iðnaður bregzt rösk-
lega við því hlutskipti sínu að
heyja samkeppni í heimi vax-
andi viðskiptafrelsis þjóða í
milli, vitandi vel, að f samkeppn
inni felst stæling til meiri átaka
og aukinna afkasta, sem fela í
sér meiri vörugæði og lægra
vöruverð öllum almenningi til
hagsbóta.
Enginn skyldi halda, að ís-
lenzkur iðnaður þurfi ekki í
slíkri glímu að eiga átök við
marga erfiða þraut. Hve’* er sú
barátta einstaklinga, stétta og
þjóða til framfara og velmeg-
unar, sem ekki er erfiðle:kum
háð? Hverjir eru þeir sigrar, sem
unnizt hafa án erfiðis? Ég hefi
á hinn bóginn enga vantrú á
því, að iðnaðurinn muni marka
sér öruggan sess í atvinnuþró-
un fslands.
Endurnýjun íslenzka
fiskiskipaflotans
Ég vil leyfa mér að nota þetta
tækifæri til þess að minna á
ýmsa þætti almennra iðnaða”-
mála og iðnþróunar, sem vitna
um vaxtarmátt íslenzks iðnaðar
jafnframt því að varpa nokkru
ljósi yfir ýmsa erfiðleika og við
fangsefni, sem úrlausnar bfða.
íslendingar hafa á örfáum ár-
um endurnýjað fiskiskipastól
sinn. Horfið frá- minni eikar-
skipum til stórra stálskipa.
Nokkurra ára átak í þessum efn-
um hefir kostað um eitt þúsund
og fimm hundruö milljónir
króna. Allt var þetta keypt frá
útlöndum.
Fyrir um það bil þremur ár-
um hófst ný þróun. í stað gömlu
og litlu dráttarbrautanna hrfst
bygging nýrra og stærri með
nýjum tækjum til þess að geta
sinnt viðgerðarþjónustu hins
nýja flota. Jafnframt hefst und-
irbúningur stálskipasmíði í land
inu og stálskipasmíðin sjálf.
Á einni viku í vetur var
hleypt af stokkunum í íslenzk-
um skipasmíðastöðvum 3 stál-
Skipum allt aö 346 smálestir aö
stærð. Ein skipasmíðastööin hef-
ir þegar smíðað 5 stálskip á
þremur árum, að vísu minni
báta þrjá, en tvö nærri 200
smálesta skip.
Ef menn halda, að þetta hafi
getað orðið án áræðis, framúr-
skarandi dugnaðar og bjartsýni
mikilla framtaksmarina, þá er
það misskilningur.
Ef menn halda, að þessu séu
ekki samfara miklir erfiðleikar
og vandleyst úrlausnarefni séu
ekki bæði yfirvofandi og fram-
Fyrstu hagræðingarráðunautar
voru útskrifaðir 11. des. 1965
og fleiri væntanlegir á næst-
unni í þjónustu atvinnulífsins.
Tilgangur þessa er að gera
hagsmunasamtðkum vinnumark
aðarins kleift með aöstoð stjórn
valda, að fá í sína þjónustu
menn með sérþekkingu á vinnu-
rannsóknum, ákvæðisvinnu og
öðrum þáttum hagræðingartækn
innar tii þess að samtökin geti
af sinni hálfu orðið þátttakend-
ur í viöleitni ,til að bæta skipu-
lag, rekstur og vinnubrögð í
hvers konar atvinnurekstri.
Þann 11. desember 1965 undir-
rituðu einnig heildarsamtök
vinnumarkaðarins, Alþýöusam-
hefur viðhorf íbúanna til af-
komumöguleikanna, sem land-
iö býr þeim, gerbreytzt. Miðað
við legu landsins, veðráttu og
landsgæöi var ekki annars aö
vænta, að óbreytfum atvinnu-,
háttum, en að þjóöin mundi um
ófyrirsjáanlega framtíð verða
að sætta sig viö kröpp lífskjör
á hrjóstrugu einangruðu eylandi
Svo mjög hefur þetta breyzt,
að ekki einungis á þjóöin í dag
að búa við lífskjör sambæri-
leg því, sem bezt gerist annars
staöar, heldur líta íslendingar
á sitt eigið land sem land hinna
ótæmandi tækifæra.
Á sama tíma og alþjóöleg
tækniþróun hefur leitt til
Jóhann Hafstein iðnaðarmálaráöherra.
Ræða iðnaðarmálaráðherra Jóhanns
Hafsfein við opnun Iðnsýningarinnar í gær
undan þá er þaö h'ka misskiln-
ingur.
En vitað er af þeim, sem vilja
vita, að stefnt hefir verið að því
af ríkisstjórn, peningastofnun-
um og fjárfestingarsjóðum að
styðja við bakiö á þessu íslenzka
framtaki og þaö verður gert.
Fjölbreytileg rannsókn-
arstarfsemi iðnaðarins
Af hálfu löggjafarvalds og
stjórnvalda hafa ráðstafanir ver
ið gerðar sem við það miðast,
að atvinnulíf okkar er að þró-
ast á tækniöld. Ný iðnfræðslu-
löggjöf hefir verið sett. Tækni-
skóli íslands stofnaöur. Sett al-
hliða löggjöf um rannsóknir i
þágu atvinnuveganna, en með
þeim hafa skapazt ný og gjör-
breytt skilyröi fyrir tvær rann-
sóknarstofnanir í þágu iðnaðar-
ins, Rannsóknarstofnun iðnaðar-
ins og Rannsóknarstofnun bygg-
ingariðnaðarins. Vinna báöar
þessar stofnanir að fjölþættum
rannsóknarefnum, sem ætla má
að geti orðið iðnþróuninni mi'-.-
ilvæg. Til áætlunar um fram-
kvæmd hagræðingar og fram-
leiðniaukningar iönaðar sem
annarra atvinnugreina hefir ver-
ið varið um 7 millj. kr. á fjár-
lögum á þremur árum, en Iðn-
aðarmálastofnun íslands hefir
haft forustu um framkvæmdir
band íslands, Félag íslenzkra
iðnrekenda, Vinnumálasamband
samvinnufélaganna og Vinnu-
veitendasamband íslands „leið-
beiningar um undirbúning og
fratnkvaémd vinnurannsókna“.
Telja má, að þetta samkomulag
og útsþrifun fyrstu hagræðing-
arráðunautanna marki nokkur
tfmamót í þróun íslenzkra hag-
r^ðingamála.
Unnið er að rannsókn þess,
hvernig iðnaðurinn geti orðið
sem bezt aðnjótandi tækniað-
stoðar. Einstakir málaþættir eru
í sérstakri rannsóknarmeðferö,
svo sem sameiginleg rannsókn
með Norömönnum, sem stefnir
að betri hagnýtingu í ullar-
vinnslu og ullariðnaði, en af okk
ar hálfu hefir til þessa verið
varið á fjárlögum 1,5 millj. kr.
— Unnið er að umfangsmikilli
könnun möguleika til eflingar
sútunariðnaði og verið að rann-
saka byggingarkostnað í land-
inu til samanburðar við reynslu
annarra.
ísland, land hinna
ótæmandi tækifæra
Forstjóri Iðnaöarmálastofnun
ar íslands hefir komizt svo að
orði í ágætri yfirlitsgrein um
þróun íslenzks iðnaðar, sem
birtist í Tímariti iðnaðarmanna:
„Á einum mannsaldri eða svo
bættra lífsskilyrða fyrir hundr-
uð milljóna fólks í mörgum
löndum, hefur þessi áama
tækniþróun endurmótað ís-
lenzkt þjóðfélag og atvinnu-
hætti þess, rétt eins og þjóðin
byggi nú í nýju landi“.
Fyrir frumkvæði iönrekenda
er fjöliðjuverið Iðngarðar að
rísa, en þar eru lögmál hagræö-
ingar og framleiðniaukningar
að verki. Bær og ríki hafa jafn-
framt að þessu stutt, en hér er
sem víöar þörf meiri fyrir-
greiöslu, einkum í sambandi viö
lánsfjárveitingar.
Lánsf jármál iönaðarins
í dag
Þó hefur mjö skipazt til hins
betra í lánsfjármálum iönaðar
á undanförnum árum. Iönlána-
sjóöur er nú orðin öflug stofn-
un og sívaxandi. Fyrir 6-8 ár-
um gat hann aöeins veitt lán,
sem námu 2-3 millj. á ári, en
undanfarin þrjú ár námu lán-
veitingar hans um 150 millj.
kr. samanlagt, og munu á
þessu ári nema nálægt 70 millj.
kr. — Með löggjöf frá síðasta
þin£i var hann enn stórefldur.
Árlegt rikissjóðsframlag fimm-
faldað, í 10 millj. kr., almenn
lánsheimild aukin í 150 millj.
kr. og veitt ný lánsheimild í
sambandi við stofnun nýs lána-
flokks hagræðingarlána allt að
100 millj. kr., en þeitn lánum
er ætlað að stuðla að því að
auka framleiðni og bæta aö-
stöðu iðnfyrirtækja til þess að
aðlaga sig nýjum viðhorfum
vegna breyttra viðskiptahátta,
svo sem tollabreytinga og frí-
verzlunar. Lánveitingar Eram-
kvæmdabankans til iðnaðar
hafa numiö um 25-40 millj. kr.
árlega undanfarin þrjú ár og
ber aö hafa það í huga við ráö-
stöfun fjár frá Framkvæmda-
sjóði íslands þegar hann tek-
ur við af framkvæmdabankan-
um um næstu áramót.
Þó að augljóst sé, að tak-
markað rekstrarfé sé iðnfyrir-
tækjum, eins og öðrum atvinnu-
fyrirtækjum, oft til trafala og
valdi erfiðleikum, má ekki
gleyma hinu, að útlánaaukning-
in úr bankakerfinu til iðn-
rekstrar hefir samt verið mjög
mikil, og komst aukningin upp
í 25% 1963 og var 18.4% s.l.
ár. Hafin eru endurkaup Seðla-
banka á afurða- eða framleiðslu
víxlum iðnfyrirtækja. Fram-
kvæmdabanki > hefir annazt lán-
veitingar vegna smíöi frystivéla
og annarra véla til útflutnings-
framleiðslunnar til þess að jafna
metin við kaup slíkra véla er-
lendis frá með gjaldfresti. Seðla
bankinn hefir endurkeypt slík
lán. Enn er þetta í of litlum
mæli en á fyrir sér að vaxa.
Tvær eru þær greinar iðnaðar
sem eru nátengdar sjávarútvegi
en teljast þó ekki til þess fisk-
iðnaöar, sem talinn er utan hins
almenna iðnaðar og ég hefi því
ekki að vikið. Það er niöursuðu-
iðnaður sjávarafurða til útflutn-
ings og veiðarfæraiðnaður.
Þessi niðursuðuiðnaöur hefir
því miður átt erfitt uppdráttar
og veldur þar ýmist annaö
hvort eða hvoipt tveggja, mark-
aðserfiðleikar óg hráefnisskort-
ur. Til þess að létta undir hefir
tollur verið endurgreiddur af
vélum til niðursuöunnar og út-
flutningsgjald greiöir þessi frarn
leiðsla ekki, en lægra gjald frl
Iðnlánasjóðs. Þrátt fyrir marg-
háttaða aöra fyrirgreiðslu af
opinberr; hálfu berjast slík fyr-
irtæki í bökkum og er vissu-
lega leitt til þess að vita, ekki
sízt þegar í hlut eiga stór og
ný fyrírtæki, sem miklar vonir
hafa verið tengdar við, og ann-
ars staðar fyrirtæki, sem gætu
verið lyftistöng atvinnuöflunar
í kauptúnum og kaupstöðum,
þar sem atvinna hefir veriö
ónóg sökum aflabrests og ann-
arra orsaka.
Því miður hefir íslenzkur veið
arfæraiðnaöur átt erfitt með aö
festa rætur. Liggja til þess
margar orsakir, sem ýtarlegar
rannsóknir veiðarfæranefndar,
sem falin haföi verið íhugun
málsins, veita niðurstöður um.
Efnahagsmálastofnunin og iön-
aðarmálaráöuneytið hafa haft
þetta málefni til frekarj með-
ferðar. Ríkisstjórnin íhugar nú
úrræði, sem ekki mega lengi
.dragast, ef þessari atvinnugrein
á ekki að verða rutt úr íslenzku
atvinnulífi. Teldi ég það til mik-
ils tjóns og alvarlegt vandamál
íslenzks sjávarútvegs. En úr-
lausn þessa vandamáls nú velt-
ur ekki sízt á gagnkvæmum
skilningi annarra atvinnugreina
á þjóðhagslegu gildi og öryggi,
sem ekki verður vefengt að fel-
.r.'iald a bls 2