Vísir - 09.11.1966, Síða 7

V1 SIR . Miðvikudagur 9. nóvember 1966.
sa
7
Þrjár nýjar bækur
íslenzkra höfunda
Skuggsjá gefur út Jónas Þorbergsson, Elmborgu
Lárusdóttur og Ingótf Jónsson, frá Prestsbakka
Listir’-Bækur-Menningarmál.— .................
Hjörleifur Sigurðsson skrifar myndlistargagnrýní
Júlíana í Danmörku
að er tæpast goögá að rita
nokkrar h'nur um sýningu
í Danmörku, einkum þegar höf
undurinn er málari af íslandi:
Júlíana Sveinsdóttir. Ég átti því
láni að fagna að geta heimsótt
minningarsalinn, sem danskir
félagar Júlíönu helguðu hst
hennar fyrir skemmstu á sýn-
ingu Kammeratanna. Til salar-
ins höfðu þeir dregið saman
myndir úr einkaeign i Kaup-
mannahöfn og ef til vill víðar —
alls 25 málverk, ef skráin fer
með rétt mál. En ég ætlaði ekki
aö gefa skýrslu um myndirnar
Á hinn bóginn langaði mig til aö
segja löndum mínum hversu
mikils mér þótti um vert, er ég
gekk aftur út á götuna í Kaup-
mannahöfn, að við skyldum
hafa átt þessa gáfuðu listakonu
ásamt Dönum. Júlíana Sveins-
dóttir er málari af náð. Hún
fæddist í Vestmannaeyjum og
ólst þar upp — og minningin
um undarlegu klettaborgina í
hafinu suður af strönd íslands
lifði með henni heit og rík eins
og uppspretta, sem ausa mátti
af langa, langa hríð. Ung fór hún
til Kaupmannahafnar, gekk þar
á skóla, mótaðist smám saman
sem málari og varð fyrir djúp-
um áhrifum af danskri menn-
ingu. Danir urðu þannig til að
veita henni það, sem ísland var
fátækara af snemma á öldinni:
skólunina, fágunina og tengsl
við strauma meginlandsins. Mér
hefur löngum fundizt, að blönd-
un af þessu tagi, blöndun upp-
lags og framandi skólunar, hljóti
annað tveggja að spæna mann-
inn niöur eöa lyfta honum býsna
hátt. Júlíana reis hátt yfir slétt-
una í krafti hæfileika sinna,
skapgerðar og vinnubragða.
En minningin um Island, minn
ingin um æskustöðvajmar í Vest-
mannaeyjum hefðu aldrei oröið
Júlíönu slíkur aflgjafi, ef hún
sjálf hefði ekki dregizt hraðbyri
að hinu framandi í málaralist-
inni. Ég vil ekki orða þessa til-
finningu við trúarbrögð. En ég
legg áherzlu á sannfæringu
mína: Hver einasti blettur í
myndum hennar vitnar um
dulda heima, framandi atburði,
sem verða okkur svo minnis-
stæðir, að við getum ekki annað
en viöurkennt, að þeir eru mik-
ilsverður partur af lífi okkar.
Sígræni skógarstígurinn í Lista-
safni íslands er fyrirtaks dæmi
um slíkan galdur: að gera hið
framandi nálægt — og um lista-
verkin, sem ég sá í Kaupmanna-
höfn er það eitt að segja, að
þau vöktu umsvifalaust hjá mér
kenndir af sama toga. Sem ég
stóð fyrir framan þau og lét
augun silast eftir veggjunum,
var eins og hver slæðan af ann-
arri félli og nýir heimar opnuö-
ust. Að móta olíulitina á þennan
hátt er afar sjaldgæft bæði á ís
landi og í Danmörku og reynd
ar hvar sem er á jarðríki.
Afnám innvigtunargjaldsins
Bókaútgáfan Skuggsjá í Hafnar-
firði hefur nýlega gefið út þrjár
bækur eftir íslenzka höfunda, Jón-
as Þorbergsson, fyrrverandi út-
varpsstjóra, Eiínborgu Lárusdóttur
og Ingólf Jónsson frá Prestsbakka.
,,Bréf til sonar míns“ .eftir Jón-
as Þorbergsson eru æviminningar
hans, ritaöar í formi sendibréfa.
Hann Iýsir bernskuminningum sín-
um, rekur smalaslóðir sínar í döl-
um Þingeyjarsýslu, lýsir mörgum
bæjurm húsbændum sínum og sam-
tímafWkí og aldarfari aldamótatím-
ans. Sagt er frá sumarvist á Sval-
barðseyri, skólavist á Akureyri, far
kennslu, sex ára dvöl í Amenku og
loks heimferöinni áriö 1916. Síðar
er væntanleg önnur bók í framhaldi
af þessari. Jónas hefur áður skrif-
að margar bækur, síðasta „Líf er
að loknu "þessu“ árið 1962, „Afreks-
menn“ árið 1963 og „Ljðs yfir
landamærin“-ariö 1965. Nýja bókin
er 240 blaösSatr,i>rentuö í Alþýðu-
prentsmiðjunni.
„Láttu loga, drengur. Dagar fjár-
máíamanns“ eftir Iúgólf Jónsson
frá Prestsbakka er sfeáldsaga, sem
f jallar um-ævi f jáimáfemanns nokk-
urs ,sem margir muntr kannast viö.
Æviganga þessa fjármálamanns er
hröð, höfð og misfeunnarlaus, og
hann ber grímu kuTcte og tilfinn-
ingaieysis allt sitt líf. Ingólfur hef-
urltengítef nokkuð við ritstörf, gef-
ið út tvær ljððabækur og þrjár
Stefán —
Framh. if bls. 8
inni. Kaflamir um hemámið og
lýðveldisstofnuniaa eru t.d.
mjög gagntegir, cfe virðist mér
þeir skýra margt, sem ekki var
algerlega Ijðst áöur. Má vera, að
einhverjir aðrir, sem komu
þama við sögu, myndu vilja
leggja hér orð í belg, og væri þá
vel farið. Hér er sjónarmið
Stefáns Jóh. Stefánssonar, aðrir
hafa e. t. v. önnur fram að færa.
Víst má telja, að margir bíði
með óþreyju næsta bindis.
Jónas Þorbergsson.
bamabækur, en þetta er fyrsta
skáldsaga hans. Hún er 157 blaö-
síður, prentuð í Alþýðuprentsmiðj-
unni, en myndir í Lithoprent. Atli
Már myndskreytti bókina.
„Dulrænar sagnir“ eftir Elín-
borgu Lárusdóttur eru frásagnir 30
manns af dularfullum atburöum.
Flestar sagnanna eru nýjar, — hafa
gerzt á okkar dögum, — og sögu-
menn eru flestir enn á lífi. Sagn-
imar f jalla um drauma og dulsýnir,
fjarhrif og vitranir, dulheym og
ýmiss konar dulræn fyrirbæri. El-
ínborg Lárusdóttir er mikilvirkur
rithöfundur og hefur ritað margar
skáldsögur og einnig fjölda bóka
um dulræn efni. Bókin er 205 blaö-
síöur, prentuð í Alþýðuprentsmiöj-
unni.
Auglýsið
í Vísi
Framleiðsluráð iandbúnaðar-
ins hefur ákveðið að fella niður
innvigtunargjald á mjólk eins
og skýrt var frá í frétt í Vísi
fyrir helgina. Hefur blaðinu nú
borizt greinargerð frá frani-
leiösluráðinu um málið og birt-
ist hún hér á eftir:
Á fundum Framleiðsluráðs
landbúnaöarins þann 28. sept.
og 21. október s. 1. var rætt
um ástand og horfur í fram-
leiðslu- og sölumálum landbún-
aðarins. Kom þar fram, að
mjólkurframleiðslan á fyrstu
9 mánuöum yfirstandandi árs,
er rösklega 3% minni, en á
sama tíma í fyrra. Nýmjólkur-
salan hefur hins vegar aukizt,
á sama tímabili, um tæp 1.5%.
Við áætlunargerð, á útflutn-
ingsbótaþörf landbúnaðarins s.l.
vetur þótti ekki varlegt að
reikna meö minni aukningu á
mjólkurframleiöslunni en 5%,
líkt og veriö hafði undanfarin
ár. Er mjólkurframleiðslan því
um 8% minni, en áætlað var.
í byr.iun ársins voru til 1168
lestir af smiöri í landinu, á
móti 500 lestum í byrjun árs-
ins 1965. Smjörframleiðslan síð-
ustu 9 mánuði hefur orðið rúm
1100 tonn, en var á sama tíma-
bili í fyrra 1558 tonn, og hefur
þvf dregizt saman um 458 tonn,
eða 28.6%. Smjörsalan hefur
oröið rúm 1200 tonn, frá síð-
ustu áramótum, en var, á sama
tímabili í fyrra, 817 tonn. Salan
hefur því aukizt um 383 tonn,
eöa 47.1%. í lok septembermán-
aðar s. I. voru smjörbirgöirnar
um 1080 tonn en voru á sama
tíma í fyrra 1240 tonn. Smjör-
birgðirnar hafa því minnkaö um
160 tonn eöa 12.9%.
Ekki liggja fyrir endantegar
tölur um kjötframleiðsluna á
þessu hausti, en vitaö er, að
fallþungi dilka er nú almennt
minni en í fyrra. Hins vegar
mun tala sláturfjárins vera
eitthvað hærri. Sennilegt þykir
því, aö svipað kjötmagn berist
sláturhúsunum nú og í fyrra-.
haust.
Það var upplýst að sala upp-
bótaskyldra afuröa erlendis hef-
ur gengið betur og fyrir afurð-
irnar hefur fengizt hærra verö,
aö meöaltali, en reiknaö var
með við áætlanagerð um út-
flutningsbætur s. 1. vetur og
vor. Liggur þetta að mestu í
því að tekizt hefur að selja
meira til þeirra landa, sem
greiða vörurnar hærra verði og
Frh. á bls. 4.
ísland og 15 ríki flytja tillögu í S.Þ. um
eflingu alþjóðasamstarfs á sviði fiskirannsókna
Efling alþjóðlegs sam-
starfs á sviði fiskirann-
sókna með tilliti til
vemdunar fiskistofnsins
er megininntak tillögu,
sem sextán aðildarríki
Sameinuðu þjóðanna
fluttu á allsherjarþing-
inu á miðvikudag í síð-
ustu viku. ísland er einn
aðilinn að tillögunni en
hin ríkin, sem að henni
standa em: Brazilía,
Chile, Kolumbía, Costa
Rica, Danmörk, Ecua-
dor, Nígería, Noregur,
Pakistan, Panama, Fil-
ippseyjar, Perú, Trini-
dad og Tobago, Egypta-
land og Bandaríkin.
Tillagan kemur fram í annarri
nefnd allsherjarþingsins, sem
fjallar um efnahagsmál og áttu
Bandaríkin frumkvæði að flutn-
ingi hennar. Aðalfulltrúi Banda-
ríkjanna þar er James Roose-
velt, elzti sonur Roosevelt for-
seta og stýrði hann viðræðum
þjóðanna sextán, sem tillöguna
flýtja.
I tillögunni stendur að flutn-
ingsaðilar sjái þá þörf, sem sé
á víötækari þekkingu á höfun-
um sem þeki 71% yfirborðs jarð
ar og jafnframt á þeim möguleik
um, sem séu til nýtingar auðæfa
þeirra. Geri þeir sér ljóst, aö
nýting þessara auðæfa geti bætt
lífskjör þjóða um allan heim og
þó einkum vanþróaðra þjóöa.
Þá er minnzt á þá rannsóknar-
starfsemi, sem þegar hafi fariö
fram á auðlindum hafsins á veg-
um Sþ og annarra aöildarsam-
taka þeirra svo og annarra stofn
ana, ríkja og einkaaðila. Bent
er á þá þörf aö koma á sem
mestu alþjóölegu samstarfi á
þessu sviði einkum til þess aö
forðast tvítekningu eða á-
rekstra.
Efnahags- og félagsmálaráð
Sþ hefur áöur gert samþykkt
þar sem því er beint til fram-
kvæmdastjóra Sþ að yfirlitsrann
sókn fari fram á því sem vitað
sé nú um auðlindir hafsins
aðrar en fisk.
Nýja tillagan nær hins vegar
einnig til fiskjar og verði yfir
gripsmikil og ítarleg rannsókn
látin fara fram um alla starf-
semi á þessum sviðum og skal
framkvæmdastjórinn að því
loknu og með aðstoð lítils hóps
sérfræðinga gera tillögur um:
Aukið alþjóðasamstarf f rann-
sóknum hafsins og hagnýtingu
á auðlindum þess með fullu til-
liti til varðveizlu fiskistofna.
Aö öll menntun á þessum sviö
um sé efld og til hennar stofn-
að þar sem þörf krefur og þá
sé haft í huga hið nána samband
milli hafrannsóknanna sem vís-
indagreinar og annarra vísinda
greina.
Að tillögur í þessum málum
verði lagðar fyrir 23. allsheríar-
þing Sþ, sem verðiir haldið eftir
tvö ár.