Vísir - 09.11.1966, Blaðsíða 8

Vísir - 09.11.1966, Blaðsíða 8
/ F C53 VISIR Utgeranai aiaöaatgaiar) VISIR Framkvæmdastjóri: Dagur Jónasson Ritstjóri: Jónas Kristjánsson Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. símar 15610 og 15099 Afgreiðsla: Tóngötu 7 Rltstjóm: Laugavegi 178 Simi ub60 <* imur) Áskriftargjald kr. 100.00 á mánuöi innanlands. i lausasölu kr. 7.00 eintakið Prentsmiðja Visis — Edda h.f Staðgreiðsla skatta Yaxandi óánægja ríkir með þá skipan skattheimtu, ) að skattar séu greiddir ári síðar en teknanna er afl- \ að. Mikill hluti manna verður þó ekki fyrir óþægind- ( um af þessu kerfi og eru það þeir, sem hafa jafnar og / stöðugar launatekjur. Þeir kunna jafnvel að hafa hag / af núverandi skattgreiðsluskipan, ef tekjur þeirra ) fara jafnt og þétt vaxandi, því að þá greiða þeir skatt \ hvers árs af meiri tekjum næsta árs. Hins vegar verða \ margir fyrir verulegum óþægindum af þessari skip- (( an, svo að mjög óréttlátt má teljast. Má nefna sem l dæmi roskna menn, sem vilja setjast í helgan stein eða ( minnka við sig störf, en geta það ekki fjárhagslega í vegna hlutfallslega mikillar skattbyrðar fyrsta árið 7 sem tekjurnar stórlækka. Einnig má benda á ung hjón ) sem bæði vinna af mikluhi krafti og afla á skömmum ) tíma mikilla tekna til þess að koma undir sig fótun- \ um, afla innbús og húsnæðis. Þegar þau vilja minnka ( við sig aftur, treystast þau ekki til þess vegna mikilla ^ skattbyrða fyrsta árið eftir að tekjurnar hafa lækkað / Þannig verður skattgreiðslukerfið að vítahring hjá •'! fólki, sem hefur misjafnar tekjur frá ári til árs, einkum ) ef tekjurnar lækka skyndilega. Vissulega má segja ) sem svo, að þetta fólk hefði átt að vita fyrirfram, að i miklar tekjur á einu ári skapa mikil opinber gjöld á / næsta ári, og hefði því átt að leggja til hliðar á „feitu ( árunum.“ En fólk hugsar nú einu sinni ekki þannig, ) heldur notar hvern eyri sem aflast, án þess að hugsa ) út í að hið opinbéra á raunar nokkurn hluta þess tekna , Þegar menn við staðgreiðslukerfi greiða skatta af tekj . um sínum jafnóðum, hætta menn að líta á skattana — i hluta hins opinbera af tekjum sínum, — sem hluta af / launum sínum, og gera sér því engar grillur um, að ) þeir hafi umráð yfir meira fé en þeir raunverulega ( hafa. / Núverandi ríkisstjóm hefur staðgreiðslukerfi ) skatta á stefnuskrá sinni. Undanfarið hefur verið ) sleitulaust unnið að undirbúningi málsins og hefur )) rækilegra upplýsinga verið aflað frá löndum, sem \ hafa innleitt kerfið. Þessi athugun hefur leitt í Ijós, [ að málið er á margan hátt flókið og vandasamt. í ;/ fyrsta lagi er um margar leiðir staðgreiðslu að velja ) og í öðru lagi eru íslenzk skattalög óvenju flókin og } henta ekki einföldu kerfi eins og staðgreiðslukerfi, ) án breytinga. Er nú verið að setja niður nefnd ríkis- ! og sveitarfélaga til að semja frumvarp um staö- í greiðslu skatta og er lögð mikil áherzla á að störfum I nefndarinnar verði hraðað sem mest, enda er undir j búningsvinnu að mestu lokið. Væntanlega getur nú ) verandi Alþingi fengið málið til meðferðar, svo að \ sem minnst bið verði á innleiðingu hins nýja kerfis, ( ef Alþingi lízt á það. Að sjálfsögðu má ekki kasta l höndunum til jafn viðamikils verks sem þessa, en / engu að síður verður að hraða málinu eftir fremsta megni, því hér er um mikið félagslegt réttlætismál V að ræða. V i S I R . Miðvikudagur 9. nóveraber 1966. wmnmmmBamamXíWJc. ■ -— ....... -— ,r. .. ^-rn- ———r-—iwnniiiniwiwrmriimT Listir-Bækur-Menningarmá -~......... .....— ’ . Eiríkur Hreinn Finnbogason skrifar bókmenntagagnrýni Minningar Stefáns Jó- hanns Stefánssonar Fyrra bindi — Setberg — Reykjavik 1966 /~|f sjaldan hendir, að íslenzkir stjórnmálaforingjar riti minningar sínar eöa ævisögur. Slíkir menn eiga meiri aðild en aðrir að mótun landssögunnar og búa oft yfir vitneskju um ýmsa sögulega atburði, sem hvergi er annars staðar að fá. Auk þess er fróölegt til skilnings framvindu mála aö kynnast sem bezt þeim persónum, sem um þau mál hafa fjallaö og viöhorf- um þeirra. Minningar Stefáns Jóhanns Stefánssonar hljóta því aö verða fengur islenzkum lesendum, og ekki dregur þaö úr gildi þeirra, að bókin er lipurlega rituð og læsileg. Þetta fyrra bindi hefst á Dag- verðareyri og endar á Þingvelli 17. júní 1944. Höfundur segir í formála, að þaö sem raunveru- lega hafi hrundið minningun- um af stað hafi verið þáttur um móöur hans, sem birtist í bók- inni Móðir mín, sem Bókfells- útgáfan gaf út 1949. Hefjast minningamar á þeim þætti, sem er einkar viðfeldinn og minnis- stæður vegna þess, af hve mik- illi ástúð hann er ritaður og fjall ar um persónu, sem sannarlega baðaöi ekki í rósum í lífinu, og hefur sonurinn reist henni þarna fagran minnisvarða. Síðan er rakið, hvemig þessi sonur ekkjunnar á Dagverðar- eyri brýzt áfram fyrir metnaö sinn og framalöngun að því marki, sem hann hafði sett sér þegar í bemsku. Hann er I fyrstu harla óömggur í umgengni við aðra, samanber þaö sem hann segir í lýsingunni á upphafi skólavistar í Gagnfræðaskólan- um á Akureyri: „Hugur minn var haldinn nokkrum kotungshætti hins um- komulitla sveitapilts. Ég haföi ó ljósa, en nokkuð áberandi and- úð á því fólki í skólanum á Ak- ureyri, sem mér fannst vera tiginna manna og efnað. Þó var þetta blandað aödáun á þessu fólki og sjálfsagt nokkurri öf- und. Ég fann til minni máttar míns, en 61 samtímis veika von og sjálfsagt löngun til þess að standa því á sporði.“ Fljótlega eftir að suöur kemur gengur höf. I hinn unga Alþýðu- flokk, og er það eölileg afleiö- ing af uppruna hans og bemsku- mótun. Hefur persónulegur metn aður sjálfsagt átt þar nokkurn hlut að. Síðan hefst stjómmála- sagan, fremur lauslega farið yfir fyrst í stað, en eftir að höfundur gerist formaður Alþýðuflokks- ins eftir lát Jóns Baldvinssonar 1938 verður hún miklu ftarlegri. Sú spuming hlýtur að skjóta upp kollinum, hvaða vitneskju megi draga af bókinni um höf- undinn sem persónu, og byggist mat á viðhorfum hans vitaskuld að einhverju leyti á því. Er auð- séð, að þama fer bjartsýnn mað- ur og góðviljaður, friðsamur inni við beinið og alls ekki ófyrir- leitinn, en þó ákveðinn ef því er að skipta. Hann virðist allbund- inn sinni eigin persónu og efast lítt um, að sinn málstaður sé sá eini rétti. Eru það eflaust góðir eiginleikar bæði lögfræð- ingi og stjómmálamanni. Ekki er annað sýnna en höf- undur geri sér far um að skýra frá eftir beztu samvizku. Fáum viö vegna þess góða hugmynd um ýmislegt, sem gerzt hefur í innsta hring Alþýðuflokksins gegnum árin. Svo er t. d. um stjómarmvndunina 1934 og það sem henni fylgdi. Einkennilegt virðist mér, hve ófúsir Alþýöu- flokksmennirnir em að gerast ráðherrar í þessari stjórn, og skilst mér helzt vegna þess, að þeir vilja ekki sleppa sínum ágætu stöðum, Jón Baldvinsson bankastjórastarfi, Héðinn Valdi- marsson forstjórastarfi í Olíu- verzlun íslands. Valt þó á miklu þama fyrir framtíð hins upp- rennandi flokks, og finnst mér eitthvert veikleikamerki gera þama vart við sig. Stefán Jóh. Stefánsson dregur enga dul á, að nokkur sundur- þykkja er meðal framámanna flokksins á tímabili þessarar stjómar. Hann segir: „En missætti kom upp milli stjórnarflokkanna út af Kveld- úlfsmálinu svokallaöa árið 1937. Hygg ég, að Alþýðuflokkurinn hafi gengið feti framar en rétt var og eðlilegt, enda varaði Jón Baldvinsson mjög við sumum aðgerðum flokksins í þvf máli. Héðinn Valdimarsson var hins vegar manna haröastur og ó- vægnastur, og hefur mér oft fundizt sföan, að betur hefði farið, ef ég og sumir aðrir þing- menn flokksins hefðu stutt Jón Baldvinsson ákveðnar til hóf- legri aðgerða." Síðan dregur að þeim atburö- um, sem afdrifaríkastir hafa orð- ið fyrir Alþýðuflokkinn, klofn- ingi hans eftir kosningamar 1937, sem endaði með brott- rekstri varaformanr.sins. Þessu hefði höfundur átt að gera ræki- leg skil, ef hann hefði hugsað öðru fremur frá sjónarmiði flokksins. I stað þess fer hann fljótt yfir sögu og verður fyrir bragðið vændur um, að hann dragi þama eitthvað undan vilj- ^ndi. Skýrir hann málið raun- verulega ekki með öðru en þvf, að eftir ósigur Alþýðuflokksins í kosningunum 1937 hafi Héðinn Valdimarsson „misst allt jafn- vægi og vonbrigði hans og geð- ríki borið gáfur hans ofurliði." Þama var mikið í húfi fyrir flokkinn, og er skýringin ekki sannfærandi, enda verða sjálf- sagt einhverjir til að vefengja. Sumir hafa haldið þvf fram, að þama hafi átt sér stað dæmi- gerð valdabarátta í innsta hringn um.iVegna veikinda Jóns Bald- vinssonar er auðséð, að kjósa þarf nýjan formann. Héðinn Valdimarsson stendur næst því sem varaformaöur og með góða fótfestu í verkalýðshreyfing- unni. Einhverjir aðilar vilja ekki, að hann verði formaður og nota tækifærið, þegar ágrein- ingur verður f flokknum, að bola honum burt, >— ágreiningur, sem ekki hafði verið revnt til þraut- ar að jafna. Er þetta sú skýr- ing, sem margir trúa enn f dag, jafnt eftir útkomu þessarar bók- ar sem áður, og þurfa þeir, sem þama komu mest við sögu, að rita rækilegar, ef breyta á því á- liti. Óvarlega finnst mér að orði komizt á bls. 168, þegar höf. ræöir andúö og samúð með Þjóðverjum f ráðuneyti Her- manns Jónassonar (1939—42). „En vel mátti merkja þar (í ríkisstjóminni) samúð og andúð. Ólafur Thors og Eysteinn Jóns- son voru þó mjög fylgjandi stefnu vestrænna lýðræðisríkja og drógu aldrei dul á það, er um þessi mál var rætt innan rfkisstjómarinnar.“ Þeir Jakob Möller og Her- mann Jónasson eru ekki nefndir, og er auðvalt að skilja þetta svo, að þeir hafi verið hlynntir nazistum. Nú sýndu þeir báðir í verki, að svo var ekki enda mun höf. naumast miða að ’ vf með þessum óbeinu orðum, held ur hinu, að þeir hafi verið vinir Þjóðverja sem þjóðar, eins og margir voru og eru, þótt þeir væru svamir andstæðingar naz- ista. Hefði verið skemmtilegra að kveða hér skýrt að, svo að engar dylgjur og getgátur kæmu til greina. Þá finnst mér Guðbrandi Jóns syni og nazistaþjónkun hans of mikill gaumur gefinn. Guðbrand- ur var opinskárri en aðrir menn, en þvf að hann hafi beinlínis verið erindreki nazista hiröi ég ekki að trúa nema skýrar sann- anir komi fram. Höf. virðist lfta á Guöbrand sem málpípu naz- ista við stjómina, og lætur í það skína, að hann hafi ef til vill gert sér ferð til dr. Gerlachs her námsnóttina, þá væntanlega til að vara hann við. Hefðl hann þá ekki eins getað notað sfm- ann? En þó að allir verði ekki sam- mála um einstöku atriöi, er vissulega mikill fengur að bók- Framhald á bls. 7 ixsxa

x

Vísir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Vísir
https://timarit.is/publication/54

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.