Vísir - 14.11.1966, Blaðsíða 7

V 1SIR . Mánudagur 14. nóvember 1966.
79
Úlfar Þormóðsson — kominn af alþýðufólld í Keflavík — eiginlega allt sam-
ið í tugthúsinu — Hreinsun á gamalli heift — gagnrýnendur dæma svo að
þeir verði ekki dæmdir — Maður verður að gera kröfur til lífsins — lifa
eins og maiin lystir í ellinni
Þetta er eiginlega að
öllu leyti samið í tugt-
húsi. Tugthúsi með þrem
fangaklefum norður á
Þórshöfn (samsvarandi
því, að í Reykjavík væru
800 fangaklefar). Ég not
aði hverja stund, bless-
aður vertiL Sumt hrip-
aði ég niður á miða, þeg-
ar ég var við tollvörzlu
um borð í skipum ...
tjlfat teygir úr skðnkunum í
gamaldags hægindastól í
stofunni heima hjá sér — kjall-
arafbúð vestur á Melum. Dá-
lítið þreytulegur, kannski vegna
þess að hann er alla daga að
reyna að troða bókviti í unga
Njarðvfkinga — ættaður þaðan,
sunnan með sjó kominn ^af al-
þýðufólkú
— Hvemig fellur þér að
kenna?
— Ágaetlega. Það er ágætur
skólastjóri þama f Njarðvik og
svo höfum við prýðilegan íhalds
mann í skóianefndinni, sem
skaffar okkur hvað sem við biðj-
um um af kennslutækjum og
siiku. — Það er bara dálítið
þreytandi að hossast þetta á
milli alla daga. Maður er orð-
inn uppgefinn eftir daginn, tek-
ur rútu klukkan 6 á morgnana
og aftur í bæinn klukkan 6 á
kvöldin, þá er maður alveg orð-
inn náttúrulaus, búinn að vera.
Ég fæ mér oft eina fingurbjörg
af brennivíni til þess að hressa
mig við á kvöldin — skánar vel
af þvf. Annars hef ég verið f
bindindi síðan Kennaraskólan-
um var slitið í vor, rétt kom-
inn niður í axlir á þessari rom-
flösku síðan. — Viltu ekki meira
rom? — ágætis drykkur.
■yarstu ekki dálítið hræddur
við að láta þessa sögu frá
þér, finnst þér ekki að þú stand-
ir hálf berskjaldaður frammi
fyrir fólki?
— Auðvitað var maður hrædd
ur, er maður ekki hræddur við
allt? Það má bara ekki veita sér
það að vera hræddur, þá gæfi
maður aldrei út bók eða gerði
nokkum skapaðan hlut.
Ég er kannski hræddastur við
það að fólk haldi að það sé ég
sem er söguhetjan f bókinni, eða
sjái mig sjálfan alls staðair á
sveimi í sögunni, það er þó tóm
vitleysa. Þetta er eins og með
stjómmálamennina. Þeir búa til
annan mann, þegar þeir stíga í
pontuna.
— Varstu þá ekki dálítiö
smeykur við að vera talinn fram
hald á Svartri messu og Borgar-
lífi frá í fyrra?
— Ég var logandi hræddur,
þegar ég stóð með handritið að
sögunni í höndunum í fyrra og
las krftikkina um þessar bæk-
ur, en ekki eftir að ég haföi
le»ið bækumar sjálfar.
— Þetta er guöfræðingur sem
þú leiðir í gegnum sollinn,
kanntu eitthvað fyrir þér f fag-
inu?
— Ég las guðfræði fjóra vet-
ur í Kennaraskólanum.
— Hefurðu óbeit á prestum?
— Ég hef ekkert á móti prest-
um f sjálfu sér. Þar sem hallar
á þá stétt er þá lfklega hreins-
un á gamalli heift. Þegar ég
var skfrður var ég orðinn svo
gamall að ég gat sagt nafnið
mitt sjálfur. Mér varð illilega
bylt við þegar presturinn jós
yfir mig vatninu, og sfðan hef-
ur mér ósjálfrátt verið Iftið gef-
ið um presta.
Úlfar tekur út úr sér pipuna
meðan hann segir þetta, verður
snöggvast alvarlegur á svipinn,
svo að manni dettur í hug að
biðja fyrir prestum, svo glottir
hann og slöttólfast enn þá meira
í stólnum, situr hann eins og
góðglaður bóndi situr á bikkju í
réttum — svolitla stund, síðan
hressir hann upp á stelling-
amar þannig að maöur fer aft-
ur að trúa á hann sem lögreglu- |
þjón norður á Þórshöfn.
son, en ég sór og sárt við lagði
að ég hefði ekkert lesiö eftir
hann.
— Lestu mikið fslenzka höf-
unda?
— Kiljan...
— Finnst þér hartn hafa
breytzt, snúizt í hálfhring, eins
og sumir vilja halda?
— Aðstæðumar hafa breytzt,
Kiljan hefur bara snúizt í hálf-
hring með heiminum, en hann
er alltaf á sama stað í hringn-
um.
— Þú yrkir líka í þessa bók.
— Einhvers staðar verður
maður að koma Ijóöasmíðinni
að, því að ekki þýðir neitt að
gefa út Ijóðabók.
- Talið berst að leiklist.
— Ég held að það hafi ver-
ið gert of mikið úr leikriti Sig-
urðar Nordal, Uppstigningu, seg
ir hann í þeim tón að um það
megi raunar deila. — Ég er
miklu hrifnari af þessari frægu
þulu hans, áreiðanlega bezta
Úlfar Þormóðsson
HRÆDDUR
SÉR ÞAÐ AÐ
EKKIVEITA
HRÆDDUR
Xj'rtu með einhverja uppreisn
gegn lögskipaðri stafsetn-
ingu, „Kiljönsku" eða eitthvað
í þá áttina?
— Mig langaði til þess. Nei,
þetta er mest f reglunni. Ég
sleppi z, $em er nú kannski
ekki nein uppreisn, heldur bara
liðlegheit við íslenzkuna. Svo get
ég ekki stillt mig um að hafa
hvur fyrir hver, af því að mér
finnst það svo óumræðilega
miklu fallegra — og lftið er
það annað.
— Ertu ánægður með þetta —
að vera búinn að ljúka þessu
af?
— Það er vpðalega undarlegt
að sjá þetta verða að bók, gríp-
ur mann skrýtin tilfinning.
Úlfar fer og nær f próförk að
bókinni ofan í kommóðuskúffu
og tekur að fletta.
— Ég fór fram og ældi, þegar
ég las hvað ég hafði skrifað
hérna á einum stað, andstyggi-
leg rómantík, samt fannst mér
ég ekki geta breytt því.
Loks finnur hann kaflann og
byrjar að lesa, en gefst upp í
því að konan hans kemur með
kaffi og bakkelsi, spengileg
dökkhærð stúlka austan úr Mýr-
dal — þekkileg stúlka, mildið í
svip hennar jafnar upp ofstop-
ann, sem stundum bregður fyr-
ir í augum bóndans, Jóna heitir
hún Jónsdóttir.
JJvað varstu að lesa áður en
þú samdir söguna?
— „Stríð og friður“ eftir Leo
Tolstoj og „Vopnin kvödd“ eft-
ir Hemingvey voru nú bækumar
sem ég las sfðast, áður en ég
byrjaði á þessu. Bókfróður mað-
ur, sem las fyrir mig próförk,
spurði mig hvort ég hefði lesið
mikið eftir Indriða G. Þorsteins-
þula sem samin hefur verið,
ég held ég kunni hana næstum
utan að. Annars forðast ég eins
og heitan eldinn að læra kvæði
utan að, nema hvað ég held ég
kunni þjóðsönginn skammlitið
og faðirvorið.
Annars finnst mér það ein-
kennandi fyrir marga þessa
listamenn okkar hvað þeir veita
sjálfum sér mikið f sama farveg-
inn. Til dæmis leikritin hans
Jökuls Jakobssonar, öll f sama
VIÐTAL
DAGSINS
dúr, hversdagsleikinn eins og
hann er. Þau verða sjálfsagt
ágætar fomminjar sfðar meir.
— Sömuleiðis myndlistarmenn.
Jafn ólfkir menn eins og Flóki
og Austmann. Þeir eru alltaf
eins og þeir sjálfir f öllum mynd-
unum, gera enga útrás frá þess-
um ramma. — Mér finnst vanta
víbrasjón f þetta hjá þeim. —
Þó er ég ekki þar fneð að segja
að mér finnist þeir ekki ágætir
listamenn.
— Hvað finnst þér um krft-
ikkina, til dæmis bókmennta-
gagnrýnina.
— Mér finnst gagnrýnandinn
skrifa sína krítikk alltof mikið
þannig að hann verði ekki dæmd
ur sfðar meir sem gagnrýnandi.
Þetta kemur vel fram f ritdóm-
um um bðkina hans Guðbergs
Bergssonar Gagnrýnendumir
voru bókstaflega hræddir við
bókina fóru á flótta undan henni
í ritdómum sfnum, hlupu bók-
staflega undan henni lafhræddir
á harðaspretti.
— Lestu blöðin?
— Ég les viðtöl einstaka sinn-
um, til þess að rifja upp hvemig
viðtöl eru skrifuð og kíki stund-
um á slysafrétt, þegar ég hef
gleymt, hvemig blöðin lýsa á-
rekstri: „það óhapp vildi til...“
og svo framvegis.
ITeldurðu að þú lifir lengi með
allar þessar kröfur á hend-
ur lífinu?
Maður verður að gera kröf-
ur . í, lífsins það er ég alveg bú-
inn að sjá. — Ég held ég verði
ákaflega erfitt gamalmenni, ég
er eiginlega ákveðinn f að verða
það, sérvitur, látandi alltaf eins
og mér sýnist, hvenær eiga
menn að haga sér eins og þá
lystir f lífinu ef ekki, þegar þeir
em orðnir gamlir og ekkert bíð-
ur eftjr þeim, nema gröfin. Ég
ætla að svalla f ellinni og elska
konur, ekki af gimd, enda sjálf-
sagt loku fyrir það skotið, held-
ur háfagurfræðilega.
Þetta vellur upp úr Úlfari eins
og lýgisaga, þó að ég geti bezt
trúað honum til þess að standa
við þetta, ef að hann kemst svo
langt. 1
—Ég tók eftir dálitlu skrýtnu
f sumar, ég gekk oft niður að
Tjöm að gamni mínu í góða
veðrinu á kvöldin í góðu skapi
og fannst þetta óskaplega fal-
legt, sVanirnir kvakandi þama
á Tjöminni... Svo hljóp ein-
hver andskotinn inn f mig, einn
daginn gekk ég þangað niður
eftir í hálf fúlu skapi og þá
— görguðu þeir á móti mér hel-
vízkir.
— Færðu innspfrasjón eins og
Þórbergur?
Ég veit ekki hvort maður á
að trúa á þetta, en tilfelliö er
að manni dettur stundum allt í
einu eitthvað skrýtið í hug.
Tjað kom eitthvað undarlegt
4 yfir mig einu sinni í fyrra-
haust þegar ég var að ganga f
hús og selja bækur fyrir Al-
menna bókafélagið, maður var
alltaf að reyna að skrapa þetta
saman aurum. Ég kom í hús, það
kemur kona fram í dymar hörku
leg á svipinn, býður mér inn
og býður mér meira að segja
upp á kaffi. — Svo fer hún að
spyrja mig út úr sálmunum.
Hver standi að þessari bókaút-
gáfu, hverjar lífsskoðanir þeirra
væra jafnvel um bækumar og
svo framvegis — allt til þess
að vita hverju ég lygi að henni,
spurði of mikið til þess að vita
ekki neitt, enda var þetta tóm-
ur illyrmisháttur hjá henni —
hún lét þannig að ég varð dauð-
hræddur við hana. — Þá, sem
ég stend f þessu óþægilega þrasi
kemur einhver undarleiki yfir
mig rann eitthvað upp fyrir mér.
— Nú er Úlfar tekinn að
hugsa stíft, eins og hann sé að
tefla við stórmeistarana á skák-
mótinu á Kúbu.
— Þetta er skrýtið, dálftið
skrýtið.
— Heldurðu að þú semjir
fleiri bækur á næstunni?
— Ég hef til sögur tfl að
gefa út á hverjú ári allt tfl
1970, bara eftir að skrifa þær.
Ég er reyndar langt kominn
með eina, svona frumdrög, mér
lá við að sækja handritið af
þessari í útgáfuna, þegar ég byrj
aði á henni f sumar, þetta sýn-
ist manni allt svo gott, þegar
maður er að skrifa það og fyrst
á eftir, svo nokkru seinna —
allt ómögulegt. En maður hef-
ur ekki nógu mikinn tfma tfl
þess að skrifa og skrifa upp
aftur — vantar tíma.
J. H.