Vísir - 13.05.1967, Blaðsíða 9

V í SI R . Laugardagur 13. maí 1967.
9
\—Listír -Bækur -Menningarmál-
ÞJÓÐLEIKHÚSIÐ - LINDABÆR
HUNANGSILMUR
EFTIR SHELAGH DELANEY
Þýðandi Asgeir Hjartarson — Leikstjóri Kevin Palmer
Loftur Guðmundsson skrifar leiklistargagnrýni:
Helena (Helga Valtýsdóttir), Geoffrey (Bessi Bjarnason) og Jo
(Brynja Benediktsdóttir).
„Hunangsilmur" er eitt þeirra
leikhúsverka, sem hlotið hafa
skjótan og að því er virðist
auðunninn frama, bæöi á sviöi
og tjaldi. Slíkir sigrar reynast
oft heldur skammvinnir, eins
verkum og mönnum, en það veit
enginn fyrir með vissu. Fer
nokkuð eftir því, að minnsta
kosti þegar um leikrit og skáld-
sögur er að ræða, hvað í gerð
þeirra verka verður þeim til sig
urs og víst er um það, að sigur
margra þeirra er harla keimlík-
ur frægð dægurlagsins, sem
hljómar í eyrum manns hvar-
vetna um nokkurt skeið en er
svo gleymt öllum um aldur.
Það má vel vera að þetta
leikrit eigi langt líf fyrir hönd-
um á Vesturlöndum, ég held þó
varla. Til þess er það helzt til
hvítfyssandi og yfirborðinu og
helzt til grunnt; nálgast raun-
verul. fyrst og fremst fyrir
orðalag og ytra háttemi; dirfsk-
an miðuð við það, að jaðri mátu-
lega við það, sem hneykslar
prúðbúna leikhúsgesti, en hvergi
farið yfir strikið. Með þessu
vinnulagi höfundar, verður það
á valdi leikstjórans og leikar-
anna, hvort þeir láta sér nægja
að túlka einungis það, sem orð-
anna hljóöan segir til um, eða
þeir gæða verkið dýpt af eig-
in ramleik, þannig að áhorfand-
inn komist í óbeina snertingu
við harmsöguna, sem þama
hlýtur að leynast undir niðri,
hvort maður finnur til meö
þeim, sem fram koma í sviðs-
ljósinu, eða hlustar á og sér
það, sem þar fer fram, eins og
leiksýningu eingöngu. Þau Kev-
in Palmer og Una Collins
munu bæði gerþekkja þetta leik-
sviösverk flestum fremur. Una
Collins hefur skapað þvi mjög
viðeigandi umgerð sviðs og
búninga; Kevin Palmer hefur
bersýnilega lagt sig fram um að
ná sem mestri dýpt i flutning
þess; mana fram sjálfan harm-
leikinn — þaö tekst og tekst
ekki, framsögnin nær oft og tíð-
um ekki þeim sannfæringar-
áhrifum, sem látbragð og svip-
brigði ná að túlka. Þetta er
skiljanlegt, leikstjórinn sér sín-
um augum, en verður að heyra
með annarra eyrum.
Þær Helga Valtýsdóttir og
Brynja Benediktsdóttir bera
hita og þunga leiksins í aðal-
hlutverkunum; Helga sem
vændiskonan Helene, og Brynja
sem Jo, dóttir hennar. Helga Val
týsdóttir tekur hlutverk sitt
föstum tökum og leikur af mikl-
um tilþrifum frá upphafi til
leiksloka. Hún sannnar enn, að
hún er einhver sú aðsópsmesta
og sterkasta leikkona, sem hér
hefur sézt á sviði. En henni er
þarna sá vandi á höndum, að
hlutverkið er harla keimlíkt því,
sem hún lék af mikilli snilli og
tilþrifum í „Virginíuúlfinum",
og engri leikkonu ætlandi að
skapa tvær svo skyldar persón-
ur, að þær verði með öllu ó-
líkar, og ekki komi einhver
samanburöur til, ójálfrátt, af
þeirra hálfu, sem hafa séð hana
í báöum þessum hlutverkum.
Samt hika ég ekki við að segja,
að ég hafi aldrei séð Helgu tak-
ast betur á sviði, hvað „ytri“
leik snertir, en á stundum finnst
mér nokkuð skorta á, aö innri
átökin, harmleikurinn, komist til
skila. Þetta á að vissu leyti
einnig við um leik Brynju
Benediktsdóttur, en af öðrum
orsökum. Þótt hún hafi aldrei
sýnt viðlíka leik áður, og skipi
fyrir bragöið sess þeirra yngri
leikara, sem mest má af vænta,
brestur hana enn reynslu og
þroska til að ná dýptinni. Þetta
er ekki sagt til lasts; þvert á
móti gegnir furðu hve herzlu-
munurinn er lítill á köflum,
þegar um svo unga leikkonu —
og erfitt hlutverk — er að ræöa.
Bessi Bjarnason er kafli fyrir
sig í hlutverki Peters, glaum-
gosans og kvennaflagarans.
Þarna bregður hann sér í einni
svipan og að því er virðist fyr-
irhafnarlaust úr ham skopleik-
arans og tekur á sig gervi til-
þrifamikils skapgerðarleikara,
sem fer ,á kostum í hvert skipti,
sem hann kemur inn á sviðið.
Hvert svipbragð virðist ger-
hugsað, hver áherzla mótuð til
Á tímabilinu milli heims-
styrjaldanna voru revíur fastur
þáttur í skemmtana og leiklist-
arlífi höfuðstaðarbúa. Þá áttum
við frábæra revíuhöfunda og frá-
bæra revíuleikara. Að sjálfs-
sögðu voru revíur þessar samdar
í þeim stíl, sem þá tíðkaðist í
Skandínavíu og víöar á megin-
landinu. Þær lágu á mörkum
gamansöngleikjanna. Þættir og
atriði tengd samfelldri sögu og
skilin þar helzt, að revíurnar
fjölluðu um menn og málefni,
sem hæst bar á líðandi stund.
áhrifa. Það má með sanni segja,
að honum hafi aldrei betur tek-
izt, og fyllsta ástæða til aö óska
honum til hamingju með afrek-
ið.
Sigurður Skúlason er efnileg-
ur leikari, og túlkar hlutverk
Jeffry af nærfærni og skilningi.
Gísli Alfreðsson hefur ekki mik-
ið tækifæri til aö sýna þarna
það, sem hann getur, en hann
kemur þvi til skila, sem hlut-
verkið gefur tilefni til, yfirlæt-
islaust — en án átaka.
Leikriti og leikendum var frá-
bærlega vel tekið á frumsýn-
ingu, betur en ég man eftir í
Lindarbæ. „Hunangsilmur" nýt-
ur sín þar vel, og vel ráðið að
sýna hann þar, en ekki á sviði
Þjóðleikhússins. Nánd áhorf-
enda og leikara er aö vísu tví-
hent, en þegar vel tekst, eins
og þarna, styrkir hún áhrifa-
tengslin til muna. Af vissum á-
stæðum legg ég ekki i vana
minn að ræða um þýöingar
leikritanna, en í þetta skiptið
get ég ekki stillt mig um aö
þakka Ásgeiri Hjartarsyni fram-
lag hans; gott, yfirlætislaust
mál og eðlilega mótaðar setn-
ingar, og er þarna þó um vand-
þýtt verk að ræða.
Það var Kaupenhafnarstíllinn,
sem þar var hæstráðandi, enda
var köngsins höfuðborg þá eins
konar París Noröurlanda.
Fjölmiðlunartæknin, útvarp
og sjónvarp, hefur síðan bylt
þessu öllu til; gamli revíustíllinn
vikið fyrir „show“inu, sundur-
lausum sýningaratriðum, iþætt-
um söng og dansi. Jafnvel hin
tímabundna skopádeila hefur
orðið aukaatriði, en var áður
aðall revíunnar. Kannski hefur
þessi bylting haft það í för með
sér, að hér er yfirleitt hætt að
semja og sýna revíur. Okkur
skortir frambærilega „show“-
krafta af skiljanlegum ástæöum,
og það lítið, sem viö eigum af
þeirri vöru, er útjaskað á
skemmtikvöldum alls konar fé-
laga. Enn er svo þaö að hér
skortir heppilegt revíuleiksvið.
Það veröur því að teljast
virðingarverð tilraun hjá „Reviu
leikhúsinu" að hleypa af stokk-
unum nýrri revíu, sem frum-
sýnd var í Austurbæjarbíói s.l.
miövikudagskvöld. Ef til vill á
væntanleg kosningarevía nokk-
urn þátt í þeirri framtakssemi,
en söm er þeirra gerð, sem að
þessu standa. Því miður reynd-
ist þó þessi tilraun einungis
virðingarverö að takmörkuðu
leyti. Hún sannar aö vísu, aö
viö eigum góðum revíuleikurum
úr hópi þeirra yngstu á að
skipa — þótt Nína Sveinsdóttir,
fulltrúi gömlu revíuleikarakyn-
slóðarinnar bæri af að flestu
leyti. En tilraun þessi leiddi þó
fyrst og fremst í ljós, að sjálf
revíusmíðin stendur hagleiks-
gripum gömlu snillinganna svo
langt að baki, að maöur hefði
ekki trúað því að óreyndu, og
það eins, þótt fullt tillit sé tek-
ið til stílbyltingarinnar. Það er
allt í lagi þótt atriöin séu þýdd,
ef þau eru vel valin og vel þýdd,
og þá helzt laglega staðfærð.
Þarna var því ekki til að dreifa.
Frumsömdu atriðin voru þó
jafnvel enn lélegri; stjórnmálin
virðast þó nú sem áður vera
kjörin efniviöur í skopádeilu og
skotmarkið það umfangsmikiö,
að vart verði geigað fram hjá
— en það tókst höfundunum
þó, og það svo að kalla má
snilli út af fyrir sig.
En leikendurnir stóðu sig vel.
Ég minnist þess ekki að hafa
séð jafn laglega farið meö jafn
lélegt efni. Arnar Jónsson bar
af sakir fjörs og leikgleöi, en
þau Bjarni Steingrímsson, Okta-
vía Stefánsdóttir, Siguröur
Karlsson, Sverrir Guðmundsson
og Þórhildur Þorleifsdóttir
fylgdu honum fast eftir. Og
Nína var sami, síungi sprellu-
gosinn og endranær. — Hljóm-
sveitin var góð, leikstjórnin
kunnáttusamleg — en oröiö og
allt það gersneytt allri eiginlegri
fyndni að kalla, og veigamestu
og síðustu atriðin að auki spillt
lágkúru og smekkleysum.
Og þó er þama einn ljós
punktur, að leikurunum undan-
skildum. Næsta revía hlýtur að
verða betri.---------
Rjómatertuslagur i nýju revíunni.
//
REVIULEIKHÚSIÐ:
.. úr heiðskíru lofti
Eftir Jón Sigurðsson og fleiri — Leikstjóri
Kevin Palmer — Leikmynd Una Collins
//