Vísir - 27.09.1967, Blaðsíða 5

V í SIR . Miðvikudagur 27. september 1967,
5
f— Listir -Bækur-Menningarmál1
Halldói Haraldsson skrifar tónlistargagnrýni.
Sinfómuhljómsveit Islands:
Islenzkir tónleikar
Þótt þessir tónleikar vœru
felldir inn í viku Tónlistarhátið
ar Norðurlanda, voru þeir raun-
ar sér á parti og sérstök rausn
af hálfu Sinfóníuhljómsveitar
íslands, sem veitti íslenzkum
tónskáldum þarna hentugt tœki
færi til að kynna verk sín. Tón-
leikar hófust á Chaconne eftir
dr. Pál ísólfsson, sem flutt var
í fyrsta sinn í fyrra í hljómsveit-
arbúningi, þá undir stjóm dr.
Róberts A. Ottóssonar.
Um verkið sjálft hef ég svip-
aðar skoðanir og þá, nefnilega,
að þótt það sé ekki í búningi
eftir nýjustu tízku muni tíminn
skera úr um það siöar, hvort
það lifi og verði þá gæði verks-
ins hærri á metunum en nýtízku
legheit. Uppfærsla verksins aö
þessu sinni undir stjóm Bohd-
ans Wodiczko þótti mér standa
nokkuð að baki uppfærslu dr.
Róberts í fyrra. Kann þar að
valda tímaskortur. Áberandi
voru misfellur í samspilinu hér
og þar, tilhrtéiging til að halda
verkinu uppi af krafti og hávaða
í stað vandvirkni og jafnvægis.
Adagio eftir Jón Nordal, sem áð
ur hefur heyrzt hér, staðfesti
Viðtal dagsins —
Framhald af hls. f>
raun og vem má segja að ætti
að vera það sama, þá spannar
það yfir svo miklu minna svæði,
að þvi verður ekki jafnað sam-
an. — Þau ár, sem ég var prest-
ur í Árnesi og Dýrafirði þekkti
ég öll mín sóknarbörn og hafði
af ýmsum þeirra náin kynni.
Og þótt segja megi að kjarni
kristindómsins sé sá sami og
boöun orðsins hvar sem það er
flutt, þá finnur maöur betur
hvar skórinn kreppir þegar hver
maður er málvinur utan kirkju
og kynnin eru sterkur þráður
gegnum framvindu hins daglega
lífs.
Annars er þaö skoðun mín
nú, að trúin á hina eilífu tilveru
sé máttarstoðin í lífi hvers ein-
staklings og bæði í og utan
kirkju þurfi hún aö vera ráð-
andi aflið i þjóöfélaginu —
koma fram í verkum og við-
horfum þeirra sem eru leiðandi
krafturinn á hverjum tíma. —
Þaö er ekki nóg að byggja há-
reist guðsmusteri ef verk þeirra
sem þar starfa — og áhrif þess
orðs sem þar er boðaö koma
enn betur gæði sin og sérstaka
fegurð í mjög góðri uppfærslu.
Óþarft þykir mér að orðlengj
ágæti þessa verks vandvirkni og
hófsemi í notkun hljóðfæra, ljóð
ræna fegurð og einfaldleik —
það stóð sem góður fulltrúi ís-
lenzkrar nútímatónlistar.
Annað tónverk sem hér var
flutt í fyrsta sinn í hljómsveitar
búningi, bar að sumu leyti svip ^
uð einkenni, en þar á ég við
Þrjú sönglög eftir Fjölni Stefáns
son við kvæöi úr verkinu „Tímr
inn og vatniö“ eftir Stein Stein-
arr. Ekki veit ég til að Hanna ,
Bjarnadóttir hafi komið fram i 1,
slíku verki fyrr það er í „seri-
ölum“ stfl, og telst þaö því viss
sigur fyrir hana, að fara svo
vel meö erfitt hlutverk, þótt ein
falt virðist á yfirborðinu. Þetta
er verk, sem maður vildi gjarn-
an heyra aftur, því að það ber
með sér, að það vaxi við nánari
kynni. Forspil og þrír Davíðs-
sálmar eftir Herbert H. Ágústs-
son er svo ólíkt verki, sem flutt
var eftir sama höfund í fyrra, að
fljótt á litiö mundi maður varla
álíta, að um sama höfund væri
að ræða. Stíll þessa verks virðist
ekki fram sem gæfuvaldur í
lífi þjóðarinnar.
Þetta er skoðun sem vert er
að veita athygli, og i dag á
þessari öld tækni og efnis-
hyggju er sízt minni þörf á trú-
arlegri — andlegri leiðsögn en
undarlegt sambland. Notkun
fimmunda t. d. betur til fom-
eskju eitt veifið stundum Hind-
emith og annað veifið jafnvel
kvikmyndatónlistar við biblíu-
myndir í heild fannst mér verk-
ið ekki sannfærandi, þrátt fyrir
góða kunnáttu i hljómsveitarút-
setningu o.fl. — og góð frammi
staða Guðmundar Jónssonar
dugði heldur ekki til að gæða
verkiö lífi. Þarna virtist vanta
þetta „eitthvað“, sem erfitt er
að„koma orðum að.
Kliður og spenningur fór um
salina á undan.,flutningi verks-
ins Hlými eftir Atla Heimi
Sveinsson, rétt eins og þarna
ætti að færa upp eins konar
„Vorblót" í annað sinn!. Höf-
undur stjórnaði verki sínu af
þeirri fagmennsku, sem einkenn
ir ýmsa kollega hans erlendis.
Um vinnubrögð og smíðaaðferð
ir höfundar er mér, ókunnugt og
get ekki borið neinn ákveðinn
dóm á þær. Hitjs vegar var
ljóst þegar i’ upphafi verks (und
irritaður.hefur ekki heyrt verkið
áöur), að þeim áhrifameðulum,
sem beitt var, var þannig raðað
í tímaröð, að þau mynda sann-
fyrr. Þrengingar og þrautir
mannsandans eru ef til vill
ekki mikið minni nú á tímum
allsnægtanna, sem svo eru
nefndir, en áður þegar sultur-
inn skar vegna skorts á mat-
björg — en guðstrúin nærði.
Þ. M.
Laus störf
Skrifstofustúlka og símastúlka óskast til
sakadóms Reykjavíkur.
Umsóknir sendist skrifstofu dómsins í Borg-
artúni 7 fyrir 1. október n. k.
Yfirsakadómari.
Blaðsölubörn óskast
Dagblaðið Vísir
Afgreiðsla Hverfisgötu 55.
færandi heild. T. d. er í byrjun
mikið um mjög veikt (PPP), í
langan tíma varla meir en hálf
sterkt (mF), þá kemur að smá-
stígandi, sem aftur verður aö
heljar mikilli stígandi upp í há-
mark o.s.frv. Þagnir t.d., sem
lengjast viö endurtekningu og
síðan styttast, ógnvekjandi
spenna, sem býr í þessum þögn-
um o.fl. o. fl. gerðu verkið spenn
andi og sannfærandi í byrjun
fram að miðju, en því þykir mér
það allt of langt, þannig að end-
urtekning sömu meðala hætt
ir að verka. Að öðru leyti er erf
itt að segja hve mikla möguleika
svona stíll á fyrir sér. T.d. grun
ar mig að vegna frjálsleika kalli
hann fyrr eða síðar á strangari
aga. Að lokum var flutt verk í
nokkuð eldri stfl, Þjóðvísa Jóns
Ásgeirssonar. Þetta er glæsilegt
verk stíllinn svona hálf-nútíma
legur, en góð vinnubrögð geta
valdið því að það muni flutt oft
i framtíðinni. Það eina ,sem
mér þótti skyggja á í heild, var
full mikil notkun sama stefs f
óbreyttri mynd. AÖ öðru leyti
er verkið sterkt og virkar eðli-
lega að formi til og sjálfu sér
samkvæmt í stíl.
Vonsvikni biðillinn
Vonsvikni biðillinn, á frummál-
inu Le soupirant.
Leikstjóri: Pierre Etaix.
Handrit: Etaix og Jean Claude
Carriére.
Kvikmyndun: Pierre Levent.
Tónlist: Jean Paillaud.
Frönsk frá árinu 1962.
pierre Etaix er fæddur 23. nóv.
, 1928 í Roanne. — Hann segir
sjálfur, að heitasta ósk hans hafi
verið að verða stórkostlegur! trúð-
ur. Leiðin lá í sirkus, söngleikja-
hús og seinna lék hann í sjónvarpi.
1959 lék hann í meistaraverki
Bressons Pickpocket (Vasaþjófur)
1961 í Claude de Givrays Une
grosse téte (Stóra höfuðið). Einnig
aðstoðaöi hann Jacques Tati við
töku myndarinnar Mon oncle 1958,
sá kvikmynd var sýnd f Austur-
bæjarbíói fyrir þremur árum.
Hann hefur því ákjósanlegan
grundvöll til að byggja á þegar
hann hefur leikstjórn sjálfur 1961
á kvikmyndinni Rupture (Misklíð)
og sama ár kom Heureux anni-
versaire (ánægjulegt afmæli) 1962
1963 Nous n’irons plus au bois
(Við munum ekki verða mikið í
skóginum) 1964 Insomnie (Svefn-
leysi) Yoyo 1965 og 1966 Tant
qu’on a la santé (Svo sem maður
á heilsuhæli) Ég biðst afsökunar á
þýðingum á heiti myndanna.
1 Le soupirant (eiginlega vonbið-
ilinn) leikur Pierre Etaix sjálfur
aðalhlutverkið, ungan mann er hætt
ir stjörnuathugunum sínum og leit-
ar sér að eiginkonu, fyrir áeggjan
foreldra sinna. Fyrst verður fyrir
valinu ung sænsk stúlka er dvelst
sem „au pair“ stúlka á haimilinu.
En hún skilur ekki frönsku eins og
hún segir á syngjandi sænsku. Þvf
næst athugar hann af kostgæfni að
feröir annarra manna, en lendir f
miklum vandræðum þegar hann
reynir að leika sama leikinn. Ein
stúlknanna Laurence, sem hann hitt
ir á skemmtistað, hefur mikla til-
burði frammi, til að öðlast hylli
hans, en þá hefur hann komið auga
á draumadísina í sjónvarpinu Stellu
(sem þýðir stjama) er syngur hrif-
andi „þag ert þú sem ég elska".
Aðdáun hans á Stellu verður nú
jafnmikil og á stjömunum fyrr,
hann hugsar ekki um annað og ger-
ir ítrekaðar tilraunir til að ná fundi
hennar. Þegar þaö að lokum tekst,
er árangurinn óvæntur og snýr
hann heim reynslunni ríkari. Þá
hefur unga sænska stúlkan komizt
að því hvað „voulez-vous n’épouse
moi?“ þýðir og svarar honum á
sænsku áöur en hún hverfur til sfns
heima.
Bezt tekst Etaix í söngleikahús-
inu enda er hann þar öllum hnút-
um kunnugur. Fyndnin er aldrei
yfirdrifin, rjómatertuköst, stigi sem
fellir mann með málningardollu,
ekki heldur. í stuttu máli ekkert
af hefðbundnum ofsahlátursbrögð-
um sem allir eru orðnir dauð-
þreyttir á.
Uppbygging myndarinnar er ekki
traust og atriðin dálftiö misgóð, en
mörg þeirra eru mjög skemmtileg
og eðlileg. Á einum stað notar hann j
kvikmyndavélina þannig að hár á ’
hundi sýnist fljótt á litið Birgitte
Bardot greiðsla á stúlku. Það er
hægt áð hafa mikla ánægju af þess
ari mynd.
Jean-Claude Carriére hefur gert
handrit fyrir allar kvikmyndir
Etaix en hann sjálfur leikur aðal-
hlutverkið i þeim öllum, þær eru
framleiddar hjá kvikmjmdafélaginu
Capac (Paul Claudon).
P. L.
but* XS » ■