Vísir - 30.04.1968, Blaðsíða 8

8
V í S IR . Þriðjudagur 30. apríl 1968.
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
ASstoðarritstjóri: Axel Thorsteinsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingar: Þingholtsstræti 1. Símar 15610 og 15099
Afgreiðsla : Hverfisgötu 55. Sími 11660
Ritstjórn : Laugavegi 178. Sími 11660 (5 línur)
Áskriftargjald kr. 115.00 á mánuöi innanlands
í lausasölu kr. 7.00 eintakið
Prentsmiðja Vísis — Edda hf._______________________
Dagur verkalýðsfélaganna
JTyrsti maí, dagur verkalýðsfélaganna, er á morgun.
Eins og endranær verður farið í kröfugöngu og fluttar
ræður til að minna á og ýta á eftir ýmsum áhugamál-
um verkalýðshreyfingarinnar. Um leið er dagurinn
tilefni íhugana um stöðu hennar í þjóðfélaginu og
væntanlega þróun í þeim efnum.
Þegar litið er yfir farinn veg, er ekki hægt að segja
annað en verkalýðshreyfingin hafi náð miklum ár-
angri. Hún á þátt í því, hve almenn eru orðin hin góðu
lífskjör á íslandi, þótt önnur atriði hafi haft meiri áhrif
á því sviði. Vegur hreyfingarinnar hefur einnig vax-
ið með aukinni ábyrgðartilfinningu forustumannanna.
Styrjaldarástand á vinnumarkaðinum verður æ fá-
tíðara. Félög vinniræitenda og launþega hafa á seinni
árum yfirleitt getað leyst deilumál sín með friðsam-
legum hætti. Verkfallið í marz í vetur er þó ábending
um, að frekari þróunar er þörf í samningamálum.
Báðir aðilar eiga nokkra sök á því, hve oft eiginlegir
samningar hefjast ekki fyrr en verkfall er að skella á
eða er skollið á. Þeir þurfa að koma sér saman um
leiðir til að tryggja, að deilumálin séu vandlega at-
huguð með nægum fyrirvara. Lagt hefur verið til, að
gert verði að reglu, að deiluaðilar skili greinargerðum
til hlutlausrár kjararannsóknastofnunar, sem fái síðan
takmarkaðan tíma, t. d. tvær-þrjár vikur, til að kanna
staðreyndir málsins, og verkfall sé ekki boðað, fyrr
en að þessari rannsókn lokinni. Með þessum hætti á
að vera hægt að ná samkomulagi án verkfalls og
stórtjóns.
Báðir aðilar vinnumarkaðsins ættu að leggja meiri
áherzlu á nútímaleiðir af þessu tagi. Ýmsar aðrar
þjóðir hafa gert mjög árangursríkar tilraunir til að
koma á samstarfi og skilningi milli launþega og vinnu-
veitenda. Þessar tilraunir byggjast á þeirri staðreynd,
að launþegar og vinnuveitendur eiga fleiri hagsmuni
sameiginlega en gagnstæða.
Norðmenn og Vestur-Þjóðverjar standa framarlega
á þessu sviði. í Noregi hafa aðilar vinnumarkaðsins
samið um myndun samstarfsnefndar í hverju fyrir-
tæki. Þessar nefndir eru skipaðar að jöfnu mönnum
úr stjórn og úr hópi starfsmanna. Þær eru ráðgjafar-
og upplýsingastofnanir, sem vinna að eflingu fram-
leiðslu. Frá sjónarmiði launþega ganga þessar nefndir
beint að kjarna málsins: Hvernig auka megi fram-
leiðslu, svo að laun geti hækkað. Þetta norska kerfi
þykir hafa gefizt mjög vel og er rætt um að innleiða
það hér á landi. Svipaðar samstarfshugmyndir ríkja
í samskiptum launþega og vinnuveitenda í Vestur-
Þýzkalandi og raunar í fleiri löndum.
Bezta óskin verkalýðshreyfingunni til heilla á há-
tíðisdegi hennar er, að henni takist að ná samstarfi
við vinnuveitendur um réttláta skiptingu kökunnar
og um að stækka kökuna sem mest, báðum aðilum
til hagsbóta.
\\
I
‘1 > \í•» i'' ''.v-
- ■
' . . v. .■ . , ' ' ■': '.-■,- ■..; ;■'■
: '■• ■-'■■■ ■. ■'■'■■ '■■,,-' ■,.'■
• •••

'\§J&

mgm
B:1
mæmm
'msym
mmmm

Maudling í Herald-Tríbune.
Tékkneskur frelsisandi (Czech Freedom Soirit ),
Þróunin í Tékkóslóvakíu
er áfram í lýðrœðisátt
án jbess tekizt hafi til þessa oð beifa
sovézkum áhrifum til oð hindra jboð
Samkvæmt fréttum, sem bár-
ust frá Prag um helgina, voru
„hreinsanimar“ i Kommún-
istaflokki Tékkóslóvakíu
1952 fyrirskipaðar af Josef
Stalin persónulega og sendi
hann Anastas Mikojan að-
stoðar-forsætisráðherra til
Prag til þess að fylgjast með
þessum sýndar-réttarhöldum
yfir leiðtogum kommúnista
(Slansky-réttarhöldunum). -
Þetta hefur staðfest ráðherra
sá, sem fór með öryggismálin
er fyrirskipunin kom frá
Stalin, og kvaðst ráðherrann
hafa andmælt, en orðið að
beygja sig, og fyrirskipa rétt-
arhöldin.
■Dannsókn fer nú fram í Tékkó-
slóvakíu á misferli, kúgun
og öðru enn verra, sem átti sér
stað á Stalinstímanum, — og er
nú margt að koma i dagsljósið,
sem án vafa átti að vera um-
heiminum hulið, og mun sem aö
líkum lætur ekki vera fagnað
yfir því I Moskvu, sem nú er aö
koma i ljós.
En i Tékkóslóvakíu virðist á-
fram stefna i áttina til aukins
lýðræðis, og er það von allra
frjálslyndra manna í landinu,
að sú þróun géti haldið áfram,
en til þess að svo geti orðið þarf
að kippa þeim úr áhrifastöðum,
sem vitað er að jafnan hafa fylgt
hverri skipan frá Moskvu, en
svo ákveðnar hafa verið kröf-
umar um, að fjarlægðir verði
úr flokksstjóminni þeir, sem
enn eru algerlega á Moskvulín-
unni, að Dubcek flokksleiðtogi
hefir fallizt á að kalla saman
flokksþing til þess að fjalla um
málið, þótt hann hafi áður lýst
sig þvi andvígan.
í frétt frá Prag til Herald-
Tribune fyrir skömmu var sagt,
að svo væri komiö aö mjög
reyndi á vináttu- og samstarfs-
bönd Sovétríkjanna og Tékkó-
slóvakíu og kemur þar fram, að
sovétstjórnin hefir reynt að
beita áhrifum' sínum í Tékkó-
slóvakíu Sovétríkjunum í hag
— en samt segir í sömu
frétt, fengu fulltrúar Tékkó-
slóvakíu, sem fóru á fund-
inn í Budapest fyrirmæli um að
andmæla „kröftuglega allri í-
hlutun sovétstjórnarinnar um
innanlandsmál Tékkóslóvakíu.
Formaöur sendinefndarinnar var
Jozef Lennart forseti miðstjórn-
ar flokksins og hafði hann fyrir-
mæli um að ganga af ráöstefn-
unni, ef til átaka kæmi á fundin-
um af hálfu fulltrúa Kommún-
istaflokks Sovétrfkjanna eða
annara flokka, sem andvlgir eru
lýðræði.
Frá þessum flokksfundi í
Budapest hafa fréttir verið af
skornum skammti, eins og kunn-
ugt er af fréttum, og lítið slazt
út um það, sem þar heflr
gerzt.
En svo vikið sé nokkru nán-
ara aö aðdraganda þessara fyr-
irmæla er þess að geta, að
leynilegir fundir sovéskra em-
bættismanna og tékkneskra fylg
ismanna Moskvustefnunnar í
miðstjóminni áttu sér stað
snemma í þessum mánuði og
tilgangurinn var að „bjarga á-
hrifum sovétstjórnarinnar innan
flokksstjórnarinnar". í flokks-
stjórninni eiga 110 menn sæti.
Sovézki ambassadorinn S. V.
Chervonenko er sagður hafa átt
um þetta nokkra fundi meö
Novotny fyrrverandi forseta og
fyrrverandi flokksleiötoga —
höfuðandstæðingi Dubceks.
Margir þeirra, sem komu við
sögu á tíma Slansky-réttarhald-
anna hafa fundið „jörðina
brenna undir fótum sér“ að und
anförnu, sumir hafa framiö
sjálfsmorð, og seinast I gær
barst frétt um það, að Josef
Podcepicky ofursti hafi framiö
sjálfsmorö, en hann var yfir-
maður upplýsingadeildar lögregl
unnar í Prag.
Þegar forsætisráðherra Búlg-
aríu kom til Prag fyrir tæpri
viku var hin nýja, frjálslyndari
stefna í Tékkóslóvakíu aðalmál-
ið, sem þeir ræddu. Forsætisráð-
herrann búlgarski Todor Zhiv-
kov varð fyrstur forsætisráð-
herra og flokksleiðtoga til þess
að ræða formlega við hina nýju
valdhafa í Prag.
• Blöð kommúnistaflokksins i
Tékkóslóvakíu létu greinilega i
ljós það álit, að þau vonuðu að
heimsóknin yrði til þess að
treysta aðstöðu tékknesku
stiómarinnar gagnvart Moskvu
því að þótt Zhivkov sé émn
hollasti bandamaður sovétstjórn
ar, hafa þess sézt merki, að
hann hefir tilhneigingu til þess
að fylgja frjálslyndari stefnu en
áður.