Vísir - 01.10.1968, Blaðsíða 8

'■8
VlSIR . ÞriðjudagHr 1. október 1968.'
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent h.í.
Framkvæmdastjóri Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór Olfarsson
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: t lugavegi 178. Simi 11660 (5 linur)
Áskriftargjald kr. 125.00 á mánuði innanlands
I lausasölu kr. 10.00 eintakiö
Prentsmiðja Visis — Edda h.f.
Ný þjóðmálaumræða
JJætt er við, að sumir eldri menn hristi höfuðið yfir
málskjölunum, sem voru til umræðu á aukaþingi Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna um helgina, og álykt-
unum þingsins, því að þar voru á ferðinni rnargar
nýstárlegar og óvenjulegar hugmyndir.
Ekki er hægt að segja annað en, að ungu mennirnir
hafi rækilega afsannað þær kenningar, að þeir viti
ekki, hvað þeir vilji, og hafi ekki raunhæfar tillögur
til úrbóta. Þingið flauí bókstaflega í málskjölum og
ályktunartillögum frá mörgum aðilum.
Menn verða að sjálfsögðu ekki á eitt sáttir um
ályktanir þingsins. En þær eru samt þess eðlis, að þær
mynda grundvöll fyrir nýja þjóðmálaumræðu, bæði í
Sjálfstæðisflokknum og á almennum vettvangi.
Ungu mennirnir voru sammála um, að stjórnmála-
ástandið í landinu væri óviðunandi. Virkustu leiðina
til úrbóta töldu þeir vera að draga úr valdi stjórnmála-
mannanna og færa það þjóðinni í hendur. Bentu þeir
á ýmsar leiðir til þess.
Þeir lögðu til, að prófkosningar verði gerðar að
skyldu innan flokkanna, svo að kjósendur þeirra geti
milliliðalaust ráðið vali frambjóðenda sinna. Augljóst
er, að það mundi hafa í för með sér miklar breytingar
á framboðslistum og draga úr valdi flokksstjórna. ef
þessi tillaga kæmi til framkvæmda. Á fundinum kom
fram ítarlegt málskjal um framkvæmd prófkosninga.
í annan stað lögðu ungu mennirnir til, að peninga-
valdið verði tekið úr höndum stjórnmálaflokkanna og
fært almenningi í landinu, t. d. með því að ríkisbank-
ar verði að miklu eða öllu leyti gerðir að almennings-
hlutafélögum eða sjálfseignarstofnunum. Þessi tillaga
byggist á þeirri skoðun, að hin nánu tengsl stjórnmála-
valds og fjármálavalds bjóði spillingu heim.
í svipuðum anda var þriðja úrbótatillagan. í henni
er lagt til, að bannað verði að kjósa alþingismenn í
yfirstjórnir ýmissa menningarstofnana og stofnana í
atvinnulífinu. Er þar að baki sú hugmynd, sem kom
fram í skjali á þinginu, að þjóðmálin eigi að snúast
um þjóðmál, en ekki um fyrirgreiðslur og forréttindi.
Hér er um að ræða róttækar tillögur, sem erfitt er
að gera sér grein fyrir í fljótu bragði. Alltaf er ástæða
til að taka einföldum lausnum með varúð og kanna
þær niðúr í kjölinn. En telja má, að tillögurnar snerti
að ýmsu leyti grundvallarforsendur þeirrar óánægju,
sem menn eru nú sammála um að ríki með stjórnmála-
kerfið í landinu, og þess vegna sé nauðsynlegt að taka
þær til alvarlegrar athugunar.
Það bætir mjög þjóðmálaumræðuna, sem nú er að
hefiast í landinu, þegar fram koma ákveðnar og fast-
nótaðar úrbótatillögur, sem hægt er að ræða um.
Aukaþing ungra sjálfstæðismanna hefur hér unnið
markvert brautryðjendastarf.
Þessi teikning, línurit eða skopmynd, sýnir vel, hvemig niðurstöður ör skoðanakönnunum um ’
vfnsældir forsetaeínanna hafa veriö undanfarna mánuöL
George Ball gengur í stuðn-
ingsmannahóp Humphreys
— Nixon enn sigursfranglegur — Wallace óútreiknanlegur
□ Á fimmtudag vakti
það alþjóðlega eftirtekt,
að George W. Ball aðal-
fulltrúi Bandaríkjanna
hjá SÞ hafði beðizt lausn
ar, og skipaður hafði
verið eftirmaður hans,
James Russell Wiggins,
ritstjóri stórblaðsins
„Washington Post“.
Tl/Tikið hefur verið um það
rætt, hverjar ástæöur liggi
til grundvallar þessari skyndi-
legu afsögn Balls. Johnson for-
seti kallaði þegar í stað blaða-
menn á sinn fund, og lagði mikla
áherzlu á, að Ball hefði sjálfur
beðizt lausnar, og þakkaði for-
setinn honum gifturíkan feril,
sem sendifulltrúi lands síns hjá
Sameinuðu þjóöunum.
Nú hefur það komið í ljós,
aö Ball hætti sínu fyrra starfi
til að taka þátt í kosningabar-
áttu Huberts Humphreys og er
nú aðalráðgjafi hans í utanríkis-
málum. Á fundi með fréttamönn-
um sagði Ball, að hann væri
sannfærður um, aö Humhrey og
aðeins Humphrey gæti bundið
skjótan enda á styrjöldina i
Víetnam.
Bai! sagði: „Aö mínu áliti er
líklegt. að stjórnmálaleg lausn
á Víetnam-málinu komi fram
snemma á kjörtímabili næsta
forseta — ef hann er Hubert
Humphrey. Ef Nixon veröur
kjörinn, hef ég ekkert hugboð
um hvað gerist.
jþegar Ball tilkynnti um afsögn
sína, notaði hann tækifærið
til að gera harða hrið að Richard
Nixon, forsetaframhjóðanda
repúblikana. Ball sagði m. a.:
.Humphrey er gæddur þeim eig-
inleikum, sem forseti þarf aö
hafa til að bera — en Nixon
skortir þá.“ Ball bætti við: „Til
eru mörg meiriháttar vandamál
önnur en Víetnam. Okkur hætt-
ir til að telja það vera miðpunkt
alheimsins. Stórveldin eiga við
vandamál að etja, og eflaust
verða kveðnir upp úrskurðir
jafnmikilvægir og á tímum
Kúbumálsins 1962.“
Ball hélt því einnig fram, að
það væri meiriháttar misgáning-
ur að velta þvf svo ákaft fyrir
sér, hvort rétt sé að hætta skil-
yrðislaust öllum sprengjuárásum
á Norður-Vfetnam. „Slíkt skref,“
sagði hann, „mundi engan veg-
inn tryggja fijótan endi striðs-
ins. Ég er vissulega þeirrar
skoðunar, að Víetnammálið komi
fyrst, en það er þó ekki eina
vandamálið."
J^yrr þennan sama dag, hafði
Humphrey frambjóðandi
demókrata hvatt mjög til þess,
að auka herstyrk Sameinuðu
þjöðanna, svo að þær gætu
þjónað hlutverki sínu að við-
halda heimsfriði.
í ræðu í San Francisco kom
hann fram með þá tiliögu, að
alþjóðlegur her á vegum S.Þ.
annaðist friðar-gæzlu í Víetnam
og á öðrum ófriðarstöðum.
Repúblikanaframbjóðandinn,
Richard Nixon, hefur líka sett
fram ýmsar hugmyndir um lausn
alþjóðamála. Eftir að hafa ráðg-
azt við ráðgjafa sína kom hann
með tillögu um, að innan
skamms yrði haldinn „toppfund-
ur“ með Sovétríkiunum. dregið
yrði úr skuldbindingum Banda-
ríkjamanna við önnur lönd, og
haldið áfram að stuðla að hern-
aðarlegum yfirburðum and-
kommúnistískra ríkja yfir önnur
ríki.
Humphrey hefur fengið fleiri
góða stuöningsmenn upp á síð-
kastið. bar á meðal Arthur
Goldberg, sem um skeið var
aðalfulltrúi Bandarikjanna hjá
Sameinuðu þjóðunum, rétt eáns
og Ball.
Tjrátt fyrir þessa ágætu stuðn-
ingsmenn virðist Humphrey
ekki eiga auðsótta braut í fbr-
setastólinn. Skoðanakannanir
sýna, að Nixon er allmiklu vin-
sælli — og þriðji frambjóðand-
inn, George Wallace frá Ala- ■
bama sækir ört á, en hann er
nú talinn eiga vís um 21% at-
kvæða samkvæmt skoöanakönn-'
unum.
Ef til vill á Wallace eftir að
vinna ennþá meira á, því að
augljóst er, að bandarískir kjós-
endur eru ekki í alla staði á-
nægðir með að fallast á annan
hvorn hinna frambjóðendanna,
sem báðir hafa gegnt stöðu
varáforseta Bandaríkjanna.
Cumir halda, að Wallace muni
^ takast að tryggja sér at-
• kvæði svo margra kjörmanna,.
að hann geti síðan samið við
annan hvorn hinna frambjóð-
endanna, og komizt þanriig í •
einhverja mikilvæga áhrifa-
stöðu, þótt hann kræki ekki í .
sjálft forsetaembættið. 'Fyrir
þessu er fræöilegur möguíeiki:
1) Wallace þyrfti aö hljóta
meirihluta í fimm til sjö af
Suðurríkjunum.
2) í hinum ríkjunum yröu.
Humphrey og Nixon að fá álíka
mörg athvæði hvor.
3) Humphrey og Nixon yrðu
að fá næstum því hnífjafnan
atkvæöafjölda í þeim ríkjum,
sem flesta kjörm in hafa: Það
er að segja New York (43),
Kaliforníu (40), Pennsylvaníu
(29), Illinois (26), Ohio (26),
Texas (25) og Michigan (21),
bannig mundi hvor aðeins fá
210 kjörmenn af hinum 270,
sem nauðsynlegir eru til sigurs.
Ef svo ólíklega fer, að þessi
skilyrði uppfyllast öll, er
Wallace óneitanlega í sterkri
samningsaðstöðu. Og hvað geí.-
ur ekki gerzt. knsningnoi?
i j e í s •

i i i
. I i i.