Vísir - 21.10.1968, Blaðsíða 8

8
V1SIR . M*u.udagur 21. október r968.
VISIR
Otgefandi: Reykjaprent h.t.
Framkvæmdastjóri Sveixm R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Aðstoðarritstjóri: Axel Thorsteinson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Bergþór CTlfarsson I
Auglýsingar: Aðalstræti 8. Simar 15610 11660 og 15099
Afgreiðsla: Aðalstræti 8. Sími 11660
Ritstjóm: t lugavegi 178. Slmi 11660 (5 llnur)
Áskriftargjald kr. 125.00 á mánuði innanlands
í lausasöiu kr. 10.00 eintakið
Prentsmiðja Vfsis — Edda hj.
Einn og fjórir
0ft er talað um, að atvinnuaukning í verksmiðjuiðn-
aði leggi grundvöll að þrefaldri þeirri aukningu ann-
ars staðar í atvinnulífinu; í hvert sinn, sem einn mað- ('
ur fær atvinnu í verksmiðjuiðnaði, fái þrír aðrir menn
atvinnu annars staðar. Hann þarf að fá vörur og þjón-
ustu, sem hann greiðir fyrir af launum sínum. Hann
kaupir mat og eykur um leið atvinnu í landbúnaði og
fiskveiðum. Hann kaupir húsnæði og eykur um leið
atvinnu í byggingariðnaði. Hann eykur atvinnu í
verzlun og þjónustugreinum, og svo framvegis.
Þessi regla um fjórfjöldun atvinnunnar er vissuleea
nokkuð ónákvæm, en í megindráttum styður reynslan
hana, bæði hér á landi og tfíendis. Hún var ein rök-
semdin fyrir því á sínum tíma, að reisa ætti álbræðsl-
una við Eyjafjörð, því að hún myndi skapa þar vinnu
fyrir 2000 manns, þótt ekki mundu nema 500 starfa )
við bræðsluna sjálfa. V
Menn vilja stundum gleyma þessu, þegar þeir tala
am, að stóriðjan sé til lítils gagns í baráttunni við at-
vinnuleysið. Stóriðjan ein leysir að vísu ekki þann (
vanda frekar en aðra, en hún er mikilvægur þáttur í ,
lausn þess vanda eins og margra annarra. Og merg-
urinn málsins er sá, að við þurfum á að halda hraðri
aukningu stóriðju til viðbótar öðrum atvinnugreinum,
ef við viljum hafa fulla atvinnu í landinu á næstu
áratugum.
Talað er um, að á næstu tveimur áratugum þurfi
að mynda 80''0 nýjar stöður í hreinum iðnaði og um
leið 24000 stöður í öðrum greinum til þess að hindra
atvinnuleysi. Ef við látum ekki sitja við álbræðsluna y
eina og ráðumst einnig í saltvinnslu og frekari sjó-
efnavinnslu, vítissóda- og klórgerð, olíuhreinsun og
silisiumvinnslu, leysum við töluverðan hluta vanda-
málsins. í fyrsta lagi yrðu byggingaframkvæmdir gíf-
urlegar á tímabilinu og í öðru lagi mundu á að gizka f(
2—3000 manns fá vinnu við rekstur hinna stóru verk-
smiðja. í þriðja lagi leggur stóriðjan grundvöll að
margvíslegum úrvinnslugreinum, svo sem áliðnaði og
plastiðnaði, þar sem mikill fjöldi manna getur feng-
ið vinnu.
Ólíklega er, að þetta nægi. En við höfum einnig aðra
inöguleika vegna væntanlegrar þátttöku okkar í Frí-
verzlunarbardalagi Evrópu. Þar fáum við tollfrjálsan
aðgang fyrir íslenzkar iðnaðarvörur. Ein meginfor-
senda fullrar atvinnu hér á landi er, að okkur takist
að vinna íslenzkum iðnaðarvörum markað á erlend-
nm vettvangi. Koma þar bæði til greina vörur úr áli
og plasti, sem áður er nefnt, os þá ekki síður ullar-
vörur, listmunir og margt fleira.
Meginvandi okkar í atvinnumálunum á næstu
' veimur áratugum verður fólginn í því að útvega 8000
nýjum mönnum atvinnu í iðnaði. Með kjarki og víð-
sýni ætti okkur vel að geta tekizt það.
77. skoðanakönnun V'isis: „Teljið þér æskilegt, að komið verði á
einmenningskjórdæmum i kosningum til Alþingis?"
Skiptar skoðanir
dæmaskipun
í sambandi við
stjórnarfar hvers
lands skiptir kjördæma-
skipunin gífurlegu máli.
Upp á síðkastið hafa
heyrzt raddir um það, að
okkar skipulag sé
kannski ekki fyrsta
flokks, og helzta úrbóta-
tillagan er, að komið
verði á einmenningskjör
dæmum. Til að kanna
afstöðu fólks til þessa
máls, bar Vísir upp
spurninguna: „Teljið þér
æskilegt, að komið verði
á einmenningskjördæm-
um kosningum til Al-
þingis?“
Jþað kom fljótt á daginn, að
margir voru á báöum átt-
um í þessu máli og treystu sér
ekki til að taka afdráttarlausa
afstöðu.
í fljótu bragði er erfitt að
lýsa því, hvernig einmennings-
kjördæmin yröu skipulögð, en
á fundi ungra sjálfstæðismanna
kom fram eftirfarandi hugmynd:
„Hér á landi Iiti dæmið þannig
út, og er þá reiknað með að
þingmönnum fækki t.d. : 48
og að Alþingi starfi í einni deild:
Landinu yrði skipt í 24—30
einmenningskjördæmi. Af lands-
lista hlytu kosningu 18—24
þingmenn. í>eir, sem byöu sig
fram I einmenningskjördæmum,
mættu ekki taka sæti á lands-
lista.
Þessu fyrirkomulagi fylgdu
vissir kostir umfram það. sem
við nú búum við. Það er þó eng-
in ,,patent-lausn“ Það getur
kjördæmaskipun aldrei orðið.“
1 leiðara i Vísi. sem birtist í
fyrri viku, segir: „Líklegt er,
að einmenningskjördæmi séu að
ýmsu leyti heppilegasta fyrir-
komulagið. En leysa þarf ýmis
vandamál, ef þau verða tekin
upp hér á landi. Á því sviöi get-
um við lært af reynslunni, þvl
að hér áður fyrr voru einmenn-
ingskjördæmi almenn regla utan
Reykjavíkur.
1 fyrsta lagi mega einmenn-
ingskjördæmi ekki vera svo
smá, að jarðvegur myndist fyr-
bak?“ Einhver Reykvíkingur
lýsti sig andsnúinn breyting-
unni á þeim forsendum, að
ir vegarspottapólitík og hrossa-
kaup, sem no' '*uð bar á í fá-
mennum einmenningskjördæm-
um í gamla daga. En hér á landi
eru kjósendur svo fáir, að kjör-
dæmin verða fá, ef þau eiga að
vera stór. Verður þá annað
hvort að fækka bingmönnum
verulega eða hafa landslista
meðfram einmenningskjördæm-
unum. eins og f Vestur-Þýzka-
Iandi.“
j^,2gar leitað var til fólks um
svör við spurningunni. var
fólk yfirleitt fljótt til að skýra
frá afstöðu sinni. AIls konar
útskýringar fylgdu svörunum hjá
sumum, t. d.: „Já, það gæti
gert kosningarnar meira spenn-
andi og skemmtilegri." „Nei,
væri það ekki skref aftur á
um kjör-
Reykvlkingar mundu tapa á
henni.
Afstaða fólks í sveitum lands
ins var hin sama og afstaða
Reykvíkinga, þó voru þar heldur
fleiri, sem höfðu ákveðna skoð-
un á málinu.
Eins og venja er, voru það
miklu fleiri konur en karlar,
sem ekki höfðu málið hugsað,.
og vildu því ekkert um það
segja. Það er einnig athyglis-
vert, að nákvæmlega jafnmargir
voru með breytingunni og móti.
Það er heldur ekki einsdæmi I
skoðanakönnunum Vísis, að
fólk skiptist í tvo nákvæmlega’
jafnstóra hópa í einhverjum
málum, svo var til dæmis, þeg- a
ar spurt var um afstöðu fólks
til áfengs öls.
Þegar öllu er á botninn hvolft
lítur út fyrir, að ekki sé' al-
menn ánægja ríkjandi f sam-
bandi við kjördæmaskipun á
landinu. Þótt ekki hafi fram til
þessa verið mikið rætt opinber-
Iega um að breyta henni, virtist
spurningin ekki koma algerlega
flatt upp á fólk. og sumir tóku
jafnvel fegins hendi þessu tæki-
færi til að segja skoðun sina á
málinu.
Skoðanakönnunin va: fram-
kvæmd á venjulegan 'nátt og
nær til allrar þjóðarinnar i bæj-
um og sveitum, svo að hún ætti
að vera góð ábending um, hverj-
ar skoðanir fólk hefur á þessum
málum.
Niöurstöður Or 17. skoðanakönnun Vísis urðu þessar:
Já ...... 32%
Nei..........22%
öákveðnir... 36%
Ef aðesns eru taldir þeir. sem afstöðu tóku.
litur taflan svona Ot:
Jsá.............50%
Nei..........50%