Vísir - 23.12.1968, Qupperneq 2

18
V í S IR . Mánudagur 23. desember 1968.
Á þri byggist tilvera tréskurðarmanna,
segir Friðrik Friðleifsson, myndskeri
□ Ebnhver algengasti hlut-
ur, sem maður sér f stof-
um h}á fófki, er Iítill útskor-
inn trékarl — lukkutröll, vík-
ingur eða álíka ffgúrur skom-
ar út f tré. Slíkir gripir fást
í hverri minjagripaverzlun,
hérlendis sem erlendis.
Þetta eru allra eigulegustu
munir, sem fáir geta staðizt, ef
þeim er boðið til sölu. Eða hver
minnist þess ekki, hafi hann
átt leið inn í minjagripaverzlun
hve oft augu hans hafa stað-
nœmzt við útskomu munina,
sem þar hafa verið til sýnis.
Þessir litlu trékarlar em svo
einkar iffiegir, þar sem þeir
standa á borði eða í hillu, og af-
ar mikil freisting vegfarandan-
sem flestir munu kannast við
úr búðargluggum og við kaupum
frá frændum okkar á hinum
Norðurlöndunum. Því fannst
mér tilvalið að rabba við hann
um starfið og heyra, hvemig ís-
lenzkur heimaiðnaður gæti
keppt viö erlendan á þessum
vettvangi.
„Jú,“ sagði hann hægt, þegar
við höfðum heilsazt og ég byrjað
yfirheyrsluna. „Ég er búinn að
fást við myndskurð f 25 ár. Ég
lærði hjá Guðmundi Kristjáns-
syni, sem búið hefur mestu
myndarbúi f Dalasýslu síðustu
15 ár.
Margir? Nei, við erum ekki
margir, sem fáumst við tréskurð.
Ég skal segja þér, að það koma
í tréskurðinn tfmabil. Tímabil,
þar sem útskomir hlutir eru
Enda hef ég heyrt fólk hafa
orð á .því, að því finnst leiðin-
legt, þegar það er að kaupa lítil
líkön af rokkum til þess að senda
kunningjafólki erlendis, Það er
aö senda fólkinu íslenzkan rokk,
en svo stendur á honum, aC
hann sé framleiddur einhvers
staðar annars staðar á hnettin-
um. I þokkabót er hann svo i
ýmsu frábrugöinn íslenzka
spunarokknum (og ekki nærri
eins fallegur í mínum augum."
„Ertu kannski á því, að við
ættum að hefja útflutning á
kannski víkingunum?"
„Þvf ekki það.Ég er á þvf aðviö
getum framleitt þá ódýrari, og
ekki ætti það að gera þá óeftir-
sóknarverðari, að þeir era smfð-
aðir af afkomendum víking-
anna.“
Ekki gat ég mótmælt þvf og
meö það kvaddi ég Friðrik, sem
var tekinn til á nýjan leik við
gestabókina, sem tæplega yrði
þó tilbúin á jóiamarkaöinn, en
nógar vora aðrar samt í hiThm-
. um hjá honum.
Slíkar gestabækur, skornar út af Friðriki, prýða mörg heimili. g. P.
Færri velta því hins vegar
fyrir sér, hverjir búi þessa kalla
tíl, eða hvemig. Fólk lætur sér
nægja að dást að þvf með sjálfu
sér, hve haglega sumir þessara
muna era unnir.
Þeir, sem ferðazt hafa til út-
landa og komið hafa í minja-
gripaverzlanir þar, hafa það á
tílfinningunni, að þar séu slíkir
hagleiksmenn á öðra hverju
strái, svo mikið er framboðið.
En héma á íslandi? Jú, deili
vita menn á nokkrum, sem getið
hafa sér oröstír á sviði tré-
skurðar, en almennt er ekki mik
ið um þá vitaö.
Eigir þú lftinn spunarokk á
stærð við vindlingapakka, eða
lftíð vfkingaskip, sem þú hefur i
stofunni þinni og er orðið þér
ekki í tízku. Þannig gerðist það
t. d. fyrir nokkram áram, að
menn óku fagurlega útskornum
húsgögnum sínum út á hauga
til þess að fá sér í staðinn hús-
gögn í nýja stílnum. (Sumir
þeirra sjá aö vísu eftir þvf í
dag, en það er nú sama). Þann-
ig h/arf útskuröur alveg úr
tízku f húsgögnum, en hafði áð-
ur verið einkar vinsæll lengi vel.
Nú heyrir maður, að hann sé
jafnvel að komast aftur f tfzku.
Þannig er þetta í tímabilum í
tréskurðinum, væni minn.
En á þessu tímabili fóru marg-
ir f aðra vinnu. Það hafa margir
lært, en þeir era bara flestir, i
annarri vinnu, sem gaf meira
af sér en tréskurðurinn gerði,
meðan svona stóð á. Það eru
skáti kostar, þegar hann fer frá
mér, 125 krónur. Það mega ekki
fara margar klukkustundir f að
búa hann til, ef framleiðslan á
að borga sig.“
„Hvernig berðu þig þá aö?“
Friðrik benti mér á rennibekk,
sem stóð úti á gólfinu, og sfö-
an á tugi jámstykkja, sem héngu
á þilinu ofan við bekkinn. Hvert
þeirra hafði sína sérstöku lögun.
„Þessi jám iét ég smíða sér-
staklega fyrir mig í Þýzkalandi
á sfnum tfma. Ég nota þau í
þessum bekk. — Sjáðu hverriig!"
Hann gekk að rennibekknum,
festi í honum lista, aðeins
grennri en kústskaft, og setti i
gang. Síðan ýtti hann til stöng
hér og annarri þar og eftir
nokkrar sekúndur hélt hann á
nokkram litlum hjólum f hend-
inni — á stærð við flöskutappa.
„Þetta eru hausarnir á vfk-
ingunum, sem ég er líka nýbyrj-
aöur að smíða. Ég smfða bara
nógu mörg stykki í einu af hverj
um hlut. Svo er hitt samsetn-
ingaratriði."
„Þú ætlar að fara að keppa við
þá úti i framleiðslu á víking-
um?“
„Viö getum auðveldlega keppt
við þá í framleiðslu svona gripa,
því að ég efast um að þeir geti
framleitt t. d. víkingana eins ó-
dýrt og við. Ég efast um það.
Einkanlega núna eftir gengis-
breytinguna. Þess vegna er um
að gera fyrir okkur að nota
tækifærið.
Erlendis leggja þeir mikið
kapp á það, aö 1 ra svona muni
á boðstólum til bess að ná gjald-
eyri hjá ferðamönnum. Þetta eru
eigulegir munir, m .._t af þessu,
og ferðamennirnir viija giarnan
eignast eitthvað tii minja. Þvi
skyldum við ekki gera eins.
Alla vega finnst mér það
ekki ná nokkurri átt, aö fólk
kaupi hér hluti til þess að eiga
tii minja um ísland, en svo
stendur kannski neðan á þeim:
MADE IN JAPAN.
Vinsælir munir, sem fáir standast.
einkar kært. Eða hafir þú veriö
svo heppinn, að einhver úr vina-
hópnum hefur gefið þér f tæki-
færisgjöf gestabók með spjöldin
haglega útskorin úr eik, er vfs-
ast að þetta séu munir, sem
Friörik Friðleifsson, myndskeri,
hefur gert.
„Þú hefur fengizt við aö gera
svona muni nokkuð lengi, er það
ekki, Friðrik?" spurði ég, þeg-
ar ég leit inn á vinnustofu Frið-
riks fyrir stuttu. Ég hafði frétt,-
að hann ætlaði sér í samkeppni
viö innfluttu víkingakarlana,
ekki nema fáeinir, sem þrjózk-
uðust við af hörkunni og héldu
áfram í iðninni.
Þó er þessi vinna í rauninni
þess eölis, að það ætti að vera
hægt að vera stöðugt viö hana.“
„Hvernig þá?“
„Menn þurfa bara að vera
naskir á að finna út eitthvað,
sem gengið getur i augun á
fóiki. Þeir þurfa að vera næmir
á að sjá sér út verkefni. Á því
byggist grandvöllurinn fyrir
vinnu þeirra. Þeir verða að búa
til eitthvað, sem getur gengið
Friðrik Friðleifsson mynd-
skeri: „Gömlu sveitabæimir
eru vinsælir utan á svona
gestabókum.“
út. Ef það er ekki þetta, sem
fólk vill, þá verða þeir að finna
eitthvað annað."
„Hvaða starfsreglu hafa þá tré
skurðarmenn? Vinna þeir þá
kannski eftir pöntunum aðal-
lega?“
„Þeir vinna þetta mikið eftir
• VIÐTAL
DAGSINS
pöntunum. Það era fáir, sem
vinna fyrir verzlanir beinlínis.
Það era ekki allir, sem llta á
þetta sem framleiðsluiðn. held-
ur hefur tilhneigingin verið sú,
að Ifta á þetta meira sem list-
grein.
Ég var eiginlega sá fyrsti, sem
tók upp á því að framleiða svona
smámuni til þess að selja svo
verzlunum. Byrjaði, þegar ég bjó
til víkingaskipin.“
Allan tímann meðan við röbb-
uðum saman dútlaði Friðrik við
spjöld á nýja gestabók. Ég fylgd-
ist með, þegar hann dró fyrst
myndina á viðinn í gegnum kalki
pappfr og seildist síðan f eitt
skurðjámið úr fjölda, sem lágu
á bekknum hjá honum. Með
gamalli trékylfu hjó hann upp
úr eikinni hvem spóninn á eftir
öðrum, fylgdi lfnum myndarinn-
ar og markaði djúpt drættina i
gömlum burstabæ.
„Aðalatriðið við þetta,“ sagði
hann svo „er að hugsa út að-
ferðir til þess að vinna þessa
hluti á sem ódýrastan hátt.
Vinnusparnaðurinn skiptir öllu
máli í þessu sambandi."
Hann lagði frá sér verkfærin
andartak.
„Líttu á!“ sagði hann um leið
og hann tók fram lítið líkan af
skáta. „Þetta er nokkuð, sem ég
er nýbyrjaður að smiða. Svona
„AÐ VERA
EITTHVAÐ
NÓGU NASKUR OG FINNA
VIÐ HÆFI FÓLKS