Alþýðublaðið - 17.02.1966, Qupperneq 7

TIL BAKA TIL BIBLIUNNAR
í DAG gefur guðspjallið tilefni til
Þess. að rætt sé um guðs orð,
og biskup landsins hefir óskað
þess, að allir prestar ræði í pred-
ikun sinni um biblíuna Þess
vegna hei5 óg valið ræðu minni
sérstaka fyrirsögn, — „til baka
til bibliunnar“.
BIBLÍUÞEKKING.
Það þarf engrar útskýringar
við, að biblían er ekki talin sá
grundvöllur sannrar menningar,
sem hún áður var. Bibliuþekkingu
(þjóðar vorrar hefir hrakað, og
það er tiltölulega lítill hluti þjóð
arinnar. sem les hana að stað-
aldri eða sækir reglulega þang-
að, sem hún er útskýrð eða rædd,
svo sem við guðsþjónustur kirkj
unnar. Sumir tala um hana með
einskonar strákslegu vfirlæti,
eins og úreltar kerlingabækur,
og aðrir virðast vilja horfa á
hana úr fjarlægð, sem helgan og
dularfullan grip, en eru smeik-
ir við að koma of nálægt hénni.
Þegar þeir gripa ofan í hana.
vita þeir ekki almennilega,
hVernig þeir eiga að skilja
tungutak hennar, ypta öxlum og
leggja hana frá sér. Þarna er
heimur, sem þeir eru ókunnug
ir, óg ef til vill finnst þeim
sumum hverjum, að fari þeir að
rýna meira í hana, verði þeir
eins og unglingar, sem ýtt er
tfrá landi út á sjóinn. án þess
að kunna á faratækið.
GUÐSÞJÓNUSTA FRUM
KRISTNINNAR.
Nýlega las ég grein eftir merk
an vísindamann. Hann lýsti því
hvernig guðsþjónusta fór fram í
samkunduhúsum Gyðinga á dö'g
um Jesú. Uppistaðan var í raun
inni sú sama og í guðsþjónustu
í íslenzkri kirkju. Lestur ritning
arkafla, bænagjörð og blessun,
meira að segja sömu blessunar-
orðin. Þegar kristnaðir gyðingar
komu saman til guðsþjónustu,
fóru þeir líkt að. Auk þess
fóru fram sameiginlegar máltíð
ir agape, brotning brauðsins, þ.
e.a.s. kvöld má Uj' ð a rsak ramian 113.
FURÐULEG ÞRÓUN.
Hið ytra form þessara athafna
var lengi að myndast. Fjölbreytnin
varð geysileg, eins og hún er
enn í dag.
En smám saman varð furðu-
leg bróun innan kristilegrar
kirkju. Guðsorðið, biblían hvarf
í skuggann fyrir ytri formum.
Það hafa komið fyrir þau tíma
hil í sögu íslenzkrar ljóðagerð-
ar, að andi skáldskaparins var
reyrður svo föstum viðjum bragar
'Wátta og forma, að þeir, sem
lögðu stund á ljóðagerð eða
Ijóðalestur, urðu að vera fim-
ustu íþróttamenn í greining hvers
konar ljóðhátta. Þannig. fór kirkj-
an að. Hún lagði stund á ná-
'kvæma uppbyggingu helgisiða, en
bannaði útgáfu biblíunnar á móð
urmáli fólksins. Hún yfirgaf
'heim biblíunnar. sem kristnir
menn upphaflega dvöldu í, —
og hvarf inn í heim helgisið-
anna. með öllu þeirra flúri,
reykelsi, djáknurn og kórdrengj-
um, þar sem engu mátti muna
um knéfall á réttum stað, frem-
ur en höfuðstafi og stuðla, eða
atkvæðafjölda í konungsdrápu.
Auðvitað gat verið fe|gurð í
þessu, og listræn verðmæti.. en
sá Kristur, sem þarna mætti
mannsandanum, var ekki sá er
'gekte um götWr Gyðingalands,
iheldur hinn upphafni, fiarlægi
Kristur, langt fjarri þeim veru-
leika, sem mætir oSs innan
spjalda bibiíunnar.
OG BIBLÍAN HVARF.
Og biblían hvarf einni.g á
annan hátt. Guðfræðin varð að
WáSpeki og heimspeki. Og trú
fræðingarnir streittust við að
gera grelln fyrir vandamálum,
sem vafalaust höfðu sitt gildi,
en voru fremur léyst út frá
heimspeki hvers tíma heldur en
opinberun biblíunnar. Hinn gamli
heimur biblíunnar var orðinn
kirkjunni ókunnur. Útlegging
hennar var ekki orðin í öðru fólg
in en að reyna að lesa inn í
hana hinar fjarstæðustu merk-
ingar og skoða hana sem tákn
mál og líkingamál frá upphafi til
enda.
GÖMUL FORM ÚRELT.
Svo var það einn góðan veður-
dag, að bragarhættirnir gömlu
urðu úreltir, og mcnn fóru að
krefjast biblíunnar sjálfrar, og
svo furðulegir hlutir geta gerst
sem þeir, er kristin kirkja of-
sótti þ!á, sem vildu opna hin
helgu rit fyrir hverjum manni.
En siðbótin á sexbándu öldinni
ruddi braut þeim skilningi, að
bragarbættirnir mættu ejarnam.
vera breytilegir, en hitt væri
sálulhjálparatriði, að hjarta
hvers manns fengi numið boðskap
guðs orðs fná biblíunni. íslenzka
kirkjan var ein þeirra kirkju-
deilda sem rataði hollan of heil-
brigðan meðalveg. Vér höfum
einfalda belgisiði, sem fram-
kvæmanlegir eru jafnt i lítilli
sem stórri kirkju, og meginat-
riði þeirra er hið sama og hjá
frumsöfnuðinum forðum — að
guðsþjón'ustan sé samtal milli
guðs og manns. Annars VBgar
fagnaðarerindið flutt og útlist-
að, hins vegar bæn og lofsöng-
ur, sem hverjum manni. er ætl-
að að taka þátt í, sem rödd hef
ir að mæla.
HÁKIRKJUHREYFINGIN.
Ég veit vel, að til er í heirn-
inum hreyfing, sem fer í þá átt
að hverfa sem mest aftur til
gámalla bragarliátta. Sumstaðar
hefir þessi hreyfing orðið tii
þe.?s að valda klofningi all-veru-
legum. Það má áreiðanlega
skrifast á reikning sænsku há-
kirkjuhreyfingarrnnar, að einir
tíu prestar hafa horfið á vit
hinnar káþólsku kirkju, — og
fjöldi leikmanna leitar inn í hvíta
sunnusöfnuðinn eða til annarra
sértrúarfiokka. Þannig fer einn
;(g héir. ef kirkjan tekur að
dýrka hina gömlu bragarhætti
guðsdýrkunarinnar í stað þess
að leita að eðlilegri leiðum til
að túlka trúarvitund sína — og
það mun einnig sannast, eins
og fyrr í sögu kirkjunnar, að
öll endurnýjun kemur frá biblí-
unni. Þess vegna sagjum vér:
,,Til baka til biblíunnar“. Til
hins upprunalega.
BIBLÍAN Á ATÓMÖLD.
En er það ekki hægara sagt
en gert, þegar tuttugustu aldar
maður á í hlut? Og hefir það
nokkra þýðingu fyrirt velferð
vora að stökkva úr atómöldinni
o>g inn í þá fornöld, sem er
heimur biblíunnar? Er það í
sjálífú sér nokkuð heilbrigðara en
kaþólska miðaldanna með helgi-
siðum sínum og háspeki? Hvaða
erindi getur nútímamaður átt inn
í heim bibMunnar?
HEIMUR BIBLÍUNNAR.
Hvernig er sá heimur? Satt
er það, að hann er að mörgu
leiti öðruvisi en sú veröld. sem
vér daglega dveljum í. Þar er
jörðin flöt og himninn margra
hæða hús úr föstu efni Þar
er læknisfræðin aðallega töfra-
brögð, og guðfræðin er útlistun
á orðum gamalla rabbía. Þar
eru engir bílar engin vélknúin
skip, og hvorki útvarp né sjón-
varp. Öll þjóðtrú, lífsveniur og
éhugamál verka framandi á oss.
Allar trúariiugmyndir eru laus-
ari í reipum og minna um kerf-
isbundnar kenningar en rétttrú-
að kirkjufólk getur gert sér í
hugarlund. En ekkert af þessu
skiptir meginmáli. Þegar vér för-
um að kynnast fólkinu, ást þess
og hatri, örvæntingu þess og
Von, finnum vér skyldleikann með
því og oss. Þetta er þrátt. fyrir
allt þinn heimur og minn heimur,
þegar að kjarnanum kemur. Og
i þessum heimi er guð nálægur,
sterkur góður. Vér lifum oss inn
í samfélag fámenns hóps, sem
þarna lifir í meðvitund þess, að
allt mannkynið sé eitt bræðrafé-
lag, ein fjölskylda eitt ríki und
ir stjórn kærleikans. En sá sem
opinberar og birtir þá staðreynd
er einn maður, sem kemur fram
og starfar gagnvart meðbræðrum
sinum sem sonur guðs kærleika,
og gagnvart guði sem eitt af
hans mörgu börnum í systkina-
hópnum. Og ihvernig er líf hans?
Það er borið uppi af innsæi
spámannsins, speki meistarans,
raunsærri fórnfýsi — og það er
þetta undursamlega og guðdóm-
lega líf, sem endar í krossdauða
og birtist aftur í upprisu. Og-
þannig blasir hann við oss í heiml
biblíunnar, bæði sem jarðneskur
Jesú og upprisinn Drottinn Krist-
ur. í honum rætast helgustu von
ir mannanna, enda þótt hugmyntJ-
irnar um hann ha'fi bæði fýrr
og síðai- verið fjölbreyttar.
„KERYGNÁTISKA“ GUÐ-
FRÆÐIN.
Á seinni árum hafa komiff
fram háværar raddir læðra guð-
fræðinga, sem segja: ,,Sá Jesús,
scm biblían flytur er ekki sögu-
leg persóna. Vér vitum ekkert,
hvernig hann hefir raunverulega
verið. Það eina, sem vér þekkjum,
er boðskapurinn um hann. boð-
skapur kirkjunnar, sem bjó til
bækurnar um hann. Það er kirkj-
an, sem hefir skrifað Nýia tesía-
mentið, og það er enginn sögu-
legur Jesús, heldur hinn upprisni
Kristur í predikun kirkiunnar,
sem opinberar oss guð. Það á
mcð öðrum orðum ekki að vera
hægt að komast til baka ti’ Jesú,
heldur aðeins til baka til predik-
unar fornkirkjunnar og dýrkunar
hinna fyrstu safnaða. Ef vér trú
um á liinn upprisna sem opin-
berun guðs kærleika og m'áttar
segja þeir, þá gildir einu un\
hinn jarðneska Jesú, sem eng-
inn getúr vitað neitt um. Það
er með öðrum orðum einn einu
sinni Kristur, skapaður af kirkj
unni, en ekki sá Kristur, seni
skapaði kirkjuna, sem vér þekkj
um og vitum um.
HIÐ SANNSÖGULEGA.
Er það nokkur furða. þótt
kirkjan eigi örðugt mcð að iná
til fólksins eða komast í sngrt-
ingu við menninguna, ef hlút-
Framhald á 10. síffu.i
Predikun þá, sem hér birtist, flutti séra Jakob Jónsson, dr. theol. síðastlið-
inn sunnudag, á biblíudaginn. Hannræðir hér um vandamál kirkjunnar á
okkar dögum, biblíuna á atómöld og sitthvað fleira.
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
— 17. febrúar 1966