Alþýðublaðið - 08.12.1966, Qupperneq 8

ÞRIÐJI HLUTi
Þýðing verðstöðvunar fyrir sjávarútveginn
Ræða Eggerts G. Þorsteinssonar, sjávarútvegsmálaráðherra, á þingi LÍÚ
Athuganir um leiguskip
í framhaldi af jkugleiBingum
um framtíðarskipan íslenzkra tog-
veiðimála og endurnýjun togara-
flotans, hefur hugur manna eðli-
lega beinzt að nýjustu og full-
komnustu gerðum skuttogara og
þá eðlilega m.a. byggt á því að
auknar veiðiheimildir náist fram.
; , Á vegum ráðuneytisins hafa nú
i um alllangt skeið fram farið at-
huganir á því ihvort unnt væri að
l fá ihingað til lands leigðan skut-
| togara, sem búinn yrði þeim beztu
, veiðitækjum, sem í dag eru þekkt.
Aðeins einn möguleiki hefur í
þessu skapazt, við eigendur
; fransks togara. En þegar á reyndi,
' var sá tími er skipið stóð til boða,
bæði of skammur og iá versta árs-
; tíma, sem um var að ræða, miðað
i við íslenzkar aðstæður. — Áfram
I' er þessum tilraunum haldið og er
nú m.a. leitað fyrir sér í Póllandi,
i en þar er nú í uppgangi umfangs-
j mikil fiskiskipasmíði, sem margar
i þjóðir leita til.
í sambandi við hugmynd þessa,
hefi ég séð í blöðum að margir
undra sig á því hvers vegna sé
ekki keypt hingað nokkur skip af
þessari gerð, í stað þess að fá
hingað leiguskip.
Ástæðan til að hugsað er um
leiguskip, en ekki kaup að ó-
reyndu, er einkum til orðin með
það í huga, sem nú skal greint:
1. Af þeim sem gerzt til þekkja er
fullyrt að mörg þeirra skipa
sem nú eru á markaðnum,
mundu ekki henta íslenzkum að-
stæðum.
2. Vonlaust er talið af sömu mönn-
um að tryggja rekstursgrund-
völl slíkra skipa, nema tækni-
búnaður skipanna gerði mögu-
lega verulega fækkun áhafnar.
3. Að fenginni reynslu við veiði-
nýjungar undanfarinnar ára
mun auðveldara fyrir hlutað-
eigandi aðila að mynda grund-
völl nýrra kjarasamninga fyrir
störf á þessum skipum, þegar
kostur ihefði gefizt í sjón og
raun á að kynnast hver aðbún-
aður og vinnuþörf væri um borð
í slíkum skipum.
4. Að þeirri reynslu fenginni yrði
væntanlegum eigendum skip-
anna mun auðveldara að gera
sér Ijósar þær kröfur, sem gera
þyrfti til smíði skips og búnað-
ar þess, svo og þegar grund-
völlur nýrra kjarasamninga
hefði verið fundinn.
5. Á sama hátt ætti samtökum
sjómanna að verða auðveldari
aðstaða sína við nýja samnings-
gerð, áður en hin nýju skip í
eigu landsmanna sjálfra kæmu
til landsins.
Framangreind atriði eru byggð
á þeim staðreyndum er fyrir
liggja um hag og rekstursafkomu
botnvörpunga okkar í dag, og erf-
iðleika þeirra, sem hafa reynzt
vera í vegi eðlilegrar útgerðarað-
stöðu að óbreyttum aðstæðum.
Fyrirliggjandi erfiðleikar í tog-
araútgerð okkar ásamt tekju-
möguleikum áhafna, eru hér þung
á metunum og að mínu áliti er
frumnauðsyn að íslenzk reynsla
verði fengin, áður en lagt er út
í milljónatuga eða hundruð millj-
óna fjárfestingu nýrra skipa.
í þessu sambandi minni ég á
að á sínum tíma lágu íslenzk
stjórnarvöld undir ámæli fyrir að
leyfa ekki smíði á 20 — 30 nýjum
togurum af stærstu gerð þeirra.
— Leyfð var smíði 4 slíkra skipa,
og eru þau nú meðal þeirra, sem
í mestum erfiðleikum eiga, vegna
mikils verðmunar miðað við hin
eldri skip. Höfuðástæðan er þó sá
veióibrestur sem reynzt hefur á
þeim fiskimiðum sem helzt voru
hugsuð til veiða fyrir þessi skip.
Fáum mun til hugar koma að
vandi íslenzkrar togaraútgerðar
og þar með þjóðarinnar allrar,
hennar vegna, hefði í dag verið
minni ef þessi skip hefðu verið
20—30 í stað 4 eins og þau eru.
Aðstaða frystiiðnaðarins
Hin síðustu ár hafa síld- og
loðnuveiðar dregið til sín stærstu
fiskiskipin og mannaflann, sem
aftur hefur ásamt minni fiski-
gengd, leitt til minnkandi bol-
fisksafia. Gæði fiskaflans hafa
orðið minni vegna vaxandi netja-
afla, svo og vegna þess, að minni
afli hefur borizt á land framan af
vertíð, en þá eru gæði fisksins
metin mest.
Þessi þróun hefur eðlilega ver-
ið óhágstæð fyrir frystiiðnaðinn.
Nýting á afkastagetu frystihús-
anna hefur verið mjög óhagstæð.
Á árinu 1964 leiddi athugun í ljós,
að nýting miðað við 12 til 16 klst.
vinnu, var allsstaðar innan við
30%. Aðeins 6 frystihúsanna af
91 hafði meira en 20% nýtingu, og
meir en helmingur þeirra innan
við 10% nýtingu.
Gera má ráð fyrir að síðan hafi
ekki orðið breyting á til batnaðar
á þessu, nema síðuí- sé, vegna
minnkandi fiskigengdar a.m.k. á
þeim fiskimiðum sem íslenzkum
sjómönnum eru kunnust.
Eins og alkunna er, hefur verð-
fall á erlendum mörkuðum aukið
enn eríiðleika frystihúsanna. Það
er því öllum ljóst, að brýna nauð-
syn ber til að auka hráefnisöflun-
ina tii frystihúsanna. Það yrði
mjög alvarlegt áfall fyrir þennan
iðnað, ef úr hráefnisöfluninni
drægi frá því sem nú er, t.d. vegna
enn meiri fækkunar togara eða
útilokunar togveiða almennt og
þá m.a. af bátunum einnig.
Talið er, að auka megi hráefnis-
öflunina til frj'stihúsanna með
auknum togveiðum. Veiðitimabil
bátanna yrði lengra og samfelld-
ara og fiskgæðin yrðu meiri. Einn-
ig kemur það til, að togararnir
geta aflað hráefnis á þeim tíma,
er framboð fisks annarsstaðar frá
er lítið og þeir geta nánast einir
m.a. aflað karfa fyrir frystihús-
in. Er rétt í þessu sambandi að
leggja áherzlu á, að togarafiskur
hefur nú mikla þýðingu í hráefn-
isöflun frystihúsa hér við Faxa-
flóa, á Akureyri og Siglufirði.
Það liggur því ljóst fyrir, að af-
kastagetu þess skipakosts, sem nú
er fyrir hendi, má nýta mun bet-
ur en gert er. Hráefni frá tog-
veiðum er eitt með því bezta, er
frystihúsin fá. Meira hráefni og
betri gæði, orsaka aftur betri nýt-
ingu á afkastagetu frystihúsanna.
Slíkt hefur bein áhrif á hráefnis-
verðið, sem þau geta greitt. Þetta
ætti öllum að vera ljóst.
Óhjákvæmilegt hefur verið að
rekja þessar staðreyndir, þar sem
þessi mál ber nú hátt í sjávarút-
vegsmálum á íslandi. Ekki er ætl-
unin að magna deilur, en það sem
rakið hefur verið ætti að veita
aukinn skilning á þeim kröl'um,
sem nú eru gerðar um togveiðar
í landhelgi.
Félag íslenzkra botnvörpuskipa
eigenda hefur krafizt þess, að veið
ar verði heimilaðar með botnvörpu
í íslenzkri landhelgi inn að 4
sjómílum frá þeim grunnlínum,
sem i gildi voru samkvæmt reglu-
gerð frá 19. marz 1952 um fisk-
veiði í landhelgi íslands.
Útflutningsverö nokkurra
helztu sjávarafuröa
1965 og 1966
Freðfiskur
Árið 1965 var mjög hagstætt
fyrir sölu á freðfiski og fór þá
verðlag hækkandi, t.d. á þorsk-
blokk á Bandaríkjaimarkaði frá
því í fyrrasumar og að áramótum,
þegar verðhækkanirnar náðu há-
marki. Stóð hið hagstæða verð
fram á sl. vor, en þá fór að bera
á verðlækkunum og mun þorsk-
blokkaverð hafa lækkað verulega
á markaðnum síðan. Verðlag á
freðfiskflökum hefur einnig lækk
að en minna. íslendingar hafa þó
ekki enn, sem komið er, selt veru
legt magn á hinum lægri verðum
þannig, að verðlagsþróunin í heild
á árunum 1965 og 1966 virðist
sú, samkvæmt verzlunarskýrslum,
að verðlag á útfluttum freðfiski í
ár er að meðaltali ihærra en í
íyrra.
Samkvæmt verzlunarskýrslum
nam freðfiskur 29,7% af heildar-
vorðmæiji framleiddra ]sjáviirdf-
urða árið 1965.
Fisk- og síldarmjöl
Meiíalútflútningsverð fisk- og
síldarmjöls í ár mun vera um 14
— 15% lægra en í fyrra. Var sölu-
verð síldarmjöls 21—22% lægra
en í fyrra. Nam útflutningsverð-
mæti þessara vara, samkv. verzl-
unarskýrslum um 23,3% af heild-
arframleiðslu sjávarafurða árið
1965.
Búklýsi
Búklýsi. sem er að meginmagni
sildarlýsi, hefur lækkað all veru-
lega á þessu ári, þannig að verð-
lag þess er í ár um 13 — 14% lægra
að meðaltali en í fyrra. Útflutn-
ingsverðmæti búklýsis er um 14,5
% af ,heildarframfleiðslu sjávar-
afurða sl. ár, samkv. verzlunar-
skýrslum. í byrjun þessa mánað-
ar var söhiverð á síldarlýsi rúm-
lega 27% lægra en á sama tíma
í fyrra. Nú allrasíðustu daga hef-
ur örlítil hreyfing orðið upp á
við til hækkunar.
Saltfiskur
Hækkun hefur orðið á verði
saltfisks í ár. Mun sú hækkun
nema um 14—15% á óverkuðum
stórfiski fró því fyrra. Hluti salt-
fisks í heildarframleiðslu sjávar-
afurða var um 11,1% miðað við út
flutningsverðmæti, samkv. verzl-
unarskýrslum.
Saltsíld
Saltsíldin hefur einnig hækkað
í verði, að meðaltali um 5% frá
því í fyrra. Hennar hluti í fram-
leiðslu sjávarafurða á sl. ári var
um 9,5% samkv. verzlunarskýrsl-
um.
Skreið
Söluverð útfluttrar skreiðar í
ár er að meðaltali um 13% hærra
en í fyrra. Á þessu hausti hafa
orðið verulegar verðhækkanir.
Hinar ýmsu stærðir þorsks eru t.
d. nú seldar :á um 16 — 23% hærra
verði en á sama tíma í fyrra.
Framleiðsla skreiðar árið 1965
nam um 4,4% heiidarutflutnings-
verðmætis sjávarafurða, samkv.
verziunarskýrslum.
Þýðingr verðstöðvunar
fyrir sjávarútveginn
Á undanförnum árum hafa
hækkanir verðlags og launa verið
örar hér á landi og rpiklu örari
en í nágrannalöndum okkar.'Á ár-
unum 1960 til 1965 var meðal-
árshækkun tímakaups hér á landi
um 15%, samanborið við um 8%
í flestum Evrópuiöndum, og með-
Framhald á 10. síðu.
8 8. desember 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ