Alþýðublaðið - 08.12.1966, Síða 10

Sjávarútvegur
Fr®rthaW úr opnu.
alásshæWcun veKðlags 11 — 12%'
saijSanborði við um 4% í Evrópu-
löndum yfirleitt. Það er hinn öri
vöirtur síldveiðanna á undanförn-
un^ árum, mikil framleiðsluaukn-
:ing | fiskiðnaði, og þá einkum hjá
■ hraðfrystihúsunum, ásamt mikl-
. unf verðhækkunum á íslenzkum út
fliithingsafurðum, sem hefur skap
að grundvöll fyrir því, að kaup-
gjald hér á landi hefur getað
haakkað svo miklu meira en í ná-
lægum löndum. Enda þótt verð-
lag^ á innlendum vörum og þjón-
ustú hafi hækkað í samræmi við
hækkun kaupgjalds, hefur þessi
þrjáun eigi að síður leitt til mik-
illar aukningar velmegunar hjá al-
menningi og meiri aukningar en
dæmi eru til oftast áður, bæði hér
og í nálægum löndum.
Þess hafa sézt all greinileg
merki um nokkurt skeið undan-
.farið, að þessari hagstæðu þróun
væri nú lokið a.m.k. um sinn.
Hækkun verðlags og launa hafði
':skapað mikla erfiðleika hjá þeim
atvjnnugreinum, sem ekki höfðu
orðið aðnjótandi erlendra verð-
i'hagkkana eða ekki getað aukið
jframleiðni sína í sama mæli og
'aðrar greinar. Á þetta ekki sízt
Jvi? um útgerð togaranna, þótt þar
'komi aðrar ástæður einriig itil
greina, svo og um útgerð smærri
báta. Aftur á móti benda þær upp
lýsingar, sem fyrir liggja, ekki til
annars, en að afkoma fiskvinnsl-
unnar hafi verið nokkurn vegínn
vjðunandi fram á síðustu vetrar-
'vertíð, a.m.k. þar sem afkasta-
?geta er í einhverju samræmi við
möguleika til hráefnisöflunar/ Á
síðastliðnu vori hófst svo hið al-
varlega verðfall útflutningsaf-
þess að snúast gegn þeim vanda-
málum, sem nú hafa skapazt.
Rökin með og mótl
rýmkun togveiðisvæða
Með því að raktar hafa verið
hér helztu ástæður þess, að svo
mjög er knúið á um úrlausn í
þessum málum, er óhjákvæmi-
I legt að svara þeirri spurningu,
hvort verða eigi við kröfum tog-
veiðimanna, vélbáta og togará.
Verður þá fyrst spurt: Hvað mælir
því í gegn?
Helztu rök gegn aukinni veiði-
heimild fyrir botnvörpunga í land
helgi eru þessi:
Aukning botnvörpuveiða í land-
helgi skerðir athafnafrelsi með
önnur veiðarfæri og leiðir til á-
rekstra.
Togarar erú úthafsveiðiskip,
sem geta veitt og eiga að veiða
á fjarlægum miðum.
Aukin veiðiheimild leysti ekki
að fuilu vandamál togbáta, togara
og frystiiðnaðar.
Mikill hluti togaraaflans fer ó-
unninn iá erlendan markað.
Togurum hefur verið bætt tjón
vegna missis veiðisvæða með
greiðslum úr ríkissjóði.
Markaðsmöguleikar erlendis
minnkuðu við slíkar aðgerðir.
Botnvarpan er skaðlegt veiðar-
færi.
Slíkar veiðar auka á sókn í fiski
stofna er þola ekki meira veiðiá-
lag.
Aðstaða okkar út á við veiktist
til frekari útfæyslu fiskveiðiland-
helginnar.
Skal nú nánar vikið að þessum
röksemdum.
Um skerðingu á athafnafrelsi
við notkun annarra veiðarfæra en
botnvörpu og árekstra við notkun
þeirra verður að vísa til þess, að
urða, einkum mjöls, lýsis og freð- j áður hefur verið rakið um
fisks, svo sem fyrr er greint frá.
Erfiðleikar þorskveiðanna ann-
ars vegar og verðfall afurðanna
l hins vegar, hefur nú skapað nýtt
;ViShorf í íslenzkum efnahagsmál-
| um, Það hefur verið augljóst frá
,f því á fyrra hluta þessa árs, að
grundvöllur var ekki fyrir hendi
; fyrir áframhaldandi hækkun kaup
f gjalds. Ríkisstjórnin hefur því á
undanförnum mánuðum unnið að
j þyí að skapa skilyrði þess, að frek-
ari hækkanir verðlags og kaup-
gjalds ættu sér ekki stað um að
i minnsta kosti eins árs skeið. Þetta
■ hefur verið gert með viðræðum
við fulltrúa verkalýðshreyfingar-
, innar, með því að stuðla að hóf-
llegum samningum um afurðaverð
» landbúnaðarins á sl. hausti, með
í aukningu niðurgreiðslna á tveim-
* ur«síðastliðnuni mánuðum, og síð-
l ast en ekki sízt með því frumvarpi
. í til Verðstöðvunar um eins árs
! skeið, sem nú liggur fyrir Alþingi.
, Það þarf ekki að fara um það
j mörgum orðum, hverja þýðingu
i þap hefur fyrir þjóðarbúskapinn
■ alían, og þá einkum og sér í lagi
\ fyrir sjiávarútveginn, að sú stefna,
j sem þannig hefur verið mörkuð,
? reynist framkvæmanleg. Það er
enn, síður en svo ljóst, hver muni
verða þróunin í verðlagi útflutn-
in^safurða, þegar frá líður. Það
er- heldur ekki fullkomlega ljóst,
hverjar leiðir eru vænlegastar til
eflingar þorskveiðanna. Stöðvun
á frekari hækkun verðlags, og þar
með væntanlega stöðvun á frekari
hækkun framleiðslukostnaðar,
skapar nauðsynlegt sviigrúm til
IH .
" |0 8- desember 1966 - ALÞÝÐUBLAÐIÐ
skiptingu veiðisvæða og frjálsi-æði
við val veiðiaðferða.
Árekstrar við notkun veiðar-
færa eru ekki nýtt vandamál. Þau
verða seint endanlega leyst. Leiði
auknar togveiðar til hagkvæmari
nýtingar fiskistofnanna, en jafn-
framt til þess að vandamál sem
þessi aukist, þá verðum við að
leysa þau.
Hægt væri að setja fastar regl-
ur um veiðarnar og auka eftirlit
með, að þeim reglum sé hlýtt.
Rétt er að benda á þá staðreynd,
að tjón af völdum íslenzkra tog-
ara áður en landhelgin var færð
út, voru fátíð, þótt þeir væru þá
helmingi fleiri en nú.
Til að tryggja hagkvæmasta nýt
ingu fiskistofnanna er nauðsyn-
legt að útgerðarmenn og sjómenn
hafi hæfilegt frjálsræði. Hömlur
leiða til stöðnunar ,um það er
reynslan ólygnust.
Oft er um það talað, að togar-
ar séu úthafsveiðiskip, er eigi að
veiða á fjarlægum miðum. Rétt
er þó að hafa í huga að tilhögun
og smíði meginhluta togaraflot-
ans var miðuð við aðstæður á ár-
unum 1946 til 1951 og þá miðaðar
við veiðar á þeim svæðum, er nú
hafa verið af þeim tekin. Ef þá
hefði verið vitað um síðari tak-
markanir, er vart hugsanlegt að
sú mikla nýsköpun flotans hefði
átt sér stað. Vegna lélegs afla
síðar á fjarlægum miðum stunda
þeir nú stærri hluta ársins veiðar
á heimamiðum.
Enginn heldur því fram, að
vandamál-togbáta, togara og frysti
húsa yrðu endanlega leyst með
aukinni togveiði innan landhelg-
innar. Á hinn bóginn liggur í hlut
arins eðli, að auknar togveiðar
í landhelgi mundu tvímælalaust
bæta aðstöðu þessara aðila.
Aðalatriðið er ekki það, hvort
vandinn verði endanlega leystur,
heldur hvort rétt sé stefnt. Mik-
ilvægast er að afstýra því að tog-
araútgerðin verði stöðvuð, — en
án stóráaks þeim til handa virðist
yart annað sýnilegt.
Bent hefur verið á, að mikill
hluti togaraaflans fari óunninn á
erlendan markað.
í þessu sambandi er rétt að
benda á þá hugmynd, sem fram
hefur komið, að verði togveiðar
leyfðar í landiielgi meir en nú er,
sé rétt að veita sérstök leyfi til
þeirra togveiða, svo sem nú er
gert um dragnótaveiðar og hum-
^ai<- og rækjuveiðar. Slík leýfi
væri hægt að binda ýmsum skil-
yrðum, t.d. því að aflanum yrði
meira landað hér heima.
Ekkert skal frekar rtætt um
þessa hugmynd að svo stöddu, en
að sjálfsögðu höfum við, þótt tog
veiðar aukist í landhelgi, ekki síð-
ur tök á því þá en nú, að stjórna
þessum málum, svo sem okkur
sýnist bezt henta. Því hefur verið
haldið fram, að togurunum hafi
verið bætt tjón vegna missis veiði
svæða með greiðslum úr ríkis-
sjóði.
Togarar hafa notið styrks vegna
hallareksturs og þeirrar viðleitni
stjórnarvalda að koma í veg fyrir
að togaraútgerð leggist niður.
Þetta hefir verið gert án bóta-
sjónarmiða. Að sjálfsögðu myndu
greiðslur þessar minnka, ef afli
togaranna yrði meiri og hallinn
minni.
í þessu sambandi er rétt að
minna á, að útgerðarmepn og sjó-
menn á togurunum sýndu á sín-
um tíma mikinn þegnskap, er þeir
fluttu sig möglunarlaust út fyrir
12 mílna landhelgina, þótt talið
væri að veiðisvæði togaranna hér
við land rýrnuðu þá um 60% til
80% með útfærslu landhelginnar.
Ekki er líklegt, að markaðs-
möguleikar erlendis minnkuðu við
auknar togveiðar í iandhelgi,
nema þá hvað varðar ísfiskmark-
aðinn í Englandi og Þýzkalandi.
Slíkt myndi fyrst og fremst koma
niður á togaraútgerðinni sjálfri
o>g er nauðsynlegt að togaraút-
gerðarmenn geri sér fulla grein
fyrir þessari hættu.
Mikið hefur um það verið rætt
og ritað, hvort botnvarpan sé skað
legt veiðarfæri. Fiskifræðingar
telja botnvörpu ekki skaðlegra
veiðarfæri en mörg önnur. ítar-
legar rannsóknir hafa sýnt, að
stækkun botnvörpumöskvans hef-
ir mikilvæg áhrif til verndunar
ungviðis.
Ekki eru liðin nema 10 ár síð-
an algengt var, að möskvar í botn
vörpum væru 70 — 80 mm. Voru
þá engin ákvæði í gildi um lág-
marksstærð möskva. Nú er lág-
marksstærð möskva í botnvörp-
um miðað við sama efni 120 mm,
og 1. júní n.k. verður hún 130
mm. Menn mega varast að láta þá
tíma, er botnvarpan var hættu-
legt veiðarfæri, hafa úrslitaáhrif
á skoðanir sínar nú. Þá kemur að
þeirri spurningu, hvort auknar
togveiðar í landhelgi muni leiða
af sér aukna sókn i fiskistofnana
sem leiði til ofveiði.
Þótt auknar veiðar með botn-
vörpu í landhelgi leiði til meiri
afla, þurfa þær ekki þar með að
leiða til aukinnar ofveiði. Talið
er af fiskifræðingum, svo sem
fyrr er greint að mesta hættan í
sambandi við ofveiði fiskistofna,
sé veiði á ókynþroska fiski. Slíkt
á sér stað í ríkum mæii fyrir Norð
ur- og Norðausturlandi. Eru þar
að verki nær eingöngu erlend tog
veiðiskip. Ber að sjálfsögðu að
gæta þess að leyfa ekki botnvörpu
veiðar í landhelgi á þeim svæðum,
þar sem mikilvægar uppeldisstöðv
ar eru.
Sú röksemd er einna drýgst hef
ur reynzt gegn kröfunni um aukn-
ar togveiðar í landhelgi, er sú, að
aðstaða okkar út á við veiktist og
að útfærsla landhejginnar yrði
torsóttari eftir slíkar aðgerðir.
Standa í þeim efnum fullyrðing
gegn fullyrðingu.
Öllum er kunnugt um, að í dag
er íslenzkum skipum á vissum
svæðum heimilt að veiða með drag
nót og botnvörpu i íslenzkri land-
helgi. Aðeins yrði þvi um að ræða
rýmkun þeirra heimilda, er fyrir
hendi eru. Langt er liðið síðan
greint var á milli erlendra og ís-
lenzkra skipa í þessum efnum og
islenzkum skipum veittur þar
meiri réttur.
hér að framan um botnvörpuveið-
ar í landhelgi.
Þá er rétt að ítreka, að ógerlegt
er að móta fasta stefnu varðandi
endurbyggingu togaraflotans með-
an þessi mál eru óútkljóð. Það
verður að liggja ljóst fyrir hvar
væntanlegum togskipum er ætlað
að veiða. Er t.d. ókleift að segja
fyrir um, hvaða stærð skipa henti
fyrr en það liggur fyrir.
Á að miða endurnýjunina við
verksmiðjuskip, eða skip sem færa
aflann til vinnslustöðva í landi,
sem nú skorth- sífellt hráefni?
Ég vil ítreka að menn sýni á-
byrgðartilfinningu í þessu máli.
Menn mega ekki láta þá tíma, er
hundruð togara veiddu með smá-
riðnum botnvörpum upp í land-
steina, hafa áhrif og villa sér nú
sýn. Jafnrétti og frjálsræði í notk
un veiðarfæra, á að gefa okkur
mest^i og bezta fidkinn með
minnstum tilkostnaði og það er
þjóðinni allri mikil nauðsyn. —
Fari hinsvegar svo að meirihluti
alþingismanna, sem að sjálfsögðu
er hirm æðsti dómur, verði and-
vrgur frekari rýmkun heimilda til
botnvörpu- og dragnótaveiða inn-
an núverandi fiskveiðilögsögu,
verða menn að vera við því búnir
að taka afleiðingunum, — þær
ætla ég að okkur greini ekki á
um, hverjar verði.
— o—
Fyrir stækkun landhelginnar
1952 stunduðu mörg hundruð er-
lendra botnvörpuskipa auk ann-
arra erlendra fiskiskipa, fiskveið-
ar allt að 3 sjómílna landhelgis-
línunni einnig inn á flóum og
fjörðum. Hvílíkur ragin munur
er ekki á þessu ástandi og því að
nokkrum tugum íslenzkra botn-
vörpuskipa væri leyfðar togveið-
ar í landhelgi að 4 sjómílna mörk-
um utan flóa og fjarða og þar
fyl'gzt vel með veiðnnum.
Ein aðalröksemd okkar fyrir út-
færslu landhelginnar á sínum tíma
var sú, aff okkur bæri framar öðr-
um afrakstur af fiskistofnunum
hér viff land. Tilvera okkar krefff-
ist þeas. Þaff er einnig skylda
okkar gagnvart öffrum þjóffum aff
hagnýta þessi auffæfi á skynsam-
legan hátt.
Eins og áður hefur verið greint,
væri hægt að binda leyfi til tog-
veiða í landhelgi ýmsum skilyrð-
um, m.a. um fullkomnar upplýs-
ingar um veiðarnar. Með því værí
hægt að sanna erlendum þjóðum,
að veiðarnar væru undir vísinda-
legu eftirliti, háðar ströngum regl
um og sérstökum leyfum.
Er það ekki of langt gengið að
halda því fram, að þær þjóðir,
er hér eiga hlut að máli, taki ekki
rökum í þcssum málum.
Tillaga Vélbátaútgerðamefnd-
arinnar um að stærri bátum en
45 rúml. skuli leyfðar dragnóta-
veiðar í landhelgi, og um lengingu
veiðitímans, er svo samofin þessu
máli að hún verður varla aðskíl-
in, svo náskyldar sem þessar veiði
aðferðir eru.
Dragnótaveiðar hafa verið stund
aðar í auknum mæli allt í kring-
um landið undanfarin ár. Ógern-
ingur er því að taka afstöðu til
þessara tillagna Vélbátaútgcrðar-
nefndar fyrr en málin hafa skýrzt,
hvað snertir aukningu veiðiheim-
ildar fyrir botnvörpuveiðar í land-
helgi. Að öðru leyti eiga flest
þau atriði við, er rakin hafa verið
Ásgrímskort, hand-
unnar ullarvörur,
gærur, myndabækur
brúður í þjóðbúning'
um, silfurmunir,
gestabækur.
BAÐSTOFAN
HAFNARSTRÆTI 25
Ég hefi hér reynt að draga
'fram sem ljósasta og skýrasta
mynd þess vanda, sem við okkur
blasir, vonandi þó aðeins tíma-
bundið. — Við 'getum að sjálf-
sögðu deilt um flest þau atriði,
sem hér hefur verið minnzt á, en
í þeim deilum skulum við reyna
að hafa þjóðarhagsmuni ofar
þröngum eiifka- og staðarhags-
munura. Þar má ekki hver horfa
út um sinn misjafnlega þrönga
glugga, — þjóðarglugginn er það
sem máli skiptir. Þess vegna tel
ég fieira mæla með rýmkun tog-
veiðisvæðanna, en það sem mælir
gegn því.
KAUPUM
allskonar hreinar tuskur.
BÓLSTURIÐJAN
Freyjugötu 14,