Dagur - 07.02.1998, Blaðsíða 9

8- LAUGARDAGUK 7. FEBRÚAR 1998
Thypr
X>gfu-
FRÉTTASKÝRING
Tekist á um auölintlir
SIGUR
DÓR
SIGURDÓRS
SON
SKRIFAR
Nú er komið að auð-
lindum í og á jörðu.
Þar er um að ræða
jarðhita, vatusfoll og
öunur verðmæti svo
sem námur hverskon-
ar og aunað slikt. Sig-
hvatur Björgvinsson
segir að þetta mál sé
jafn stórt mál fyrir ís-
lensku þjóðina og
stjóm fiskveiða og
lögin þar uin em.
Segja má að umræðurnar á Al-
þingi um eignarhald og nýtingu á
auðlindum í og á jörðu, sem þram
fóru á fimmtudag, endurspegli
þær deilur sem verið hafa uppi
um kvótakerfið í sjávarútvegi,
veiðileyfagjaldið og hverjir eigi
fiskistofnana við Island. Allir
þekkja 1. grein laganna um stjórn
fiskveiða. Þar segir að fiskistofn-
anir séu sameign þjóðarinnar.
Síðan kemur kvótinn sem færir
útgerðarmönnum frían aðgang að
veiðunum og þjóðin fær ekkert
fyrir sinn snúð. Ahugamenn um
að tekið verði upp veiðileyfagjald
eru margir og svo virtist sem fleiri
og fleir séu að snúast á þeirra
sveif.
Og nú er komið að auðlindum í
og á jörðu. Þar er um að ræða
jarðhita, vatnsföll og önnur verð-
mæti svo sem námur hversko'nar
og annað slíkt. Sighvatur Björg-
vinsson segir að þetta mál sé jafn
stórt fyrir íslensku þjóðina og
stjórn fiskveiða og lögin þar um
eru. Pétur H. Blöndal aiþingis-
maður segir að með þessum
frumvörpum sé verið að frarn-
kvæma mesta eignarnám og þjóð-
nýtingu Islandssögunnar. Fyrir
Alþingi liggja átta frumvörp sem
tengjast þessu með einum eða
öðrum hætti.
Sæmileg sátt
l)m frumvarp forsætisráðherra
um þjóðlendur virðist ríkja sæmi-
leg sátt meðal alþingismanna. I
því frumvarpi er verið að skil-
greina hvað er eignaland, þjóð-
lenda og afrétti. Þjóðlenda er
landsvæði utan eignalanda, þó að
einstaklingar eða lögaðilar kunni
að eiga þar takmörkuð eignarrétt-
indi. Ríkið er eigandi þess lands
sem fellur undir þjóðlendur. Af-
réttur er landsvæði utan byggðar
sem að staðaldri hefur verið not-
að til sumarbeitar fyrir sauðfé.
Og til að skera úr um hvað sé
þjóðlenda skal skiðpuð óbyggða-
nefd og skipi hana lögfræðingar.
Um þetta frumvarp er sæmileg
sátt á Alþingi. En lengra nær
samkomulagið um hálendið og
auðæfi þess ekki.
I frumvarjji Páls Péturssonar
félagsmálaráðherra um sveitar-
stjórnarlög er gert ráð fyrir því að
sveitarfélögin fari með stjórnun-
arvald á hálendinu. Þar er um að
ræða að 40 sveitarfélög, með 4%
íbúa þjóðarinnar, fari með stjórn
hálendisins. Um þetta er miklar
deilur á þingi. Meira að segja
samflokksmenn Páls, eins og Siv
Friðleifsdóttir, Hjálmar Arnason
og Ólafur Örn Haraldsson sætta
sig ekki við þetta. Gera má ráð
fyrir að þessu atriði í frumvarpi til
sveitarstjórnarlaga verði breytt.
Pétur H. Blöndal al-
þingismaður segir að
með þessnm frum-
vörpum sé verið að
framkvæma mesta
eignamám og þjóðnýt-
ingu íslandssöguimar.
Átaka niálin
Þá er komið að stjórnarfrumvarp-
inu um eignarhald og nýtingu á
auðlindum í jörðu, frumvarpi
krata, Kvennalista og Kristínar
Astgeirsdóttur um eignarhald á
virkjunarrétti vatnsfalla, og gjald
fyrir nýtingu og frumvarpi Hjör-
leifs Guttormssonar sama eðlis
og þessi tvö, þar sem gert er ráð
fyrir að þjóðin eigi allan jarðhita
undir 100 m. dýpi sem og vatns-
föll í landinu.
Einmitt þarna er komið að
átakapunktinum í þessum mál-
um. Ríkisstjórnin vill að landeig-
endur eigi allar auðlindir sem í
landi þeirra finnast, hverju nafni
sem þær nefnast og komi gjald
fyrir til þeirra ef ríkið eða aðrir
aðilar ætla að nýta þær.
I frumvarpi krata og Kvenna-
lista og Kristínar Ástgeitsdóttur
er gert ráð fyrir að tekið verði
gjald (auðlindagjald) fyrir afnot af
auðlindum sem er sameign þjóð-
arinnar.
I frumvarpi Hjörleifs Gutt-
ormssonar um sama efni er lagt
til að allur jarðhiti sé sameign
þjóðarinnar undir 100 m dýpi,
hvar sem hann finnst. Sömuleið-
is séu öll vatnsföll sameign þjóð-
arinnar.
Mesta eignatilfærsla
íslandssögunnar
Sighvatur Björgvinsson segir að
þegar ákveðið verður hvað sé
einkaland og hvað þjóðlendur fari
fram mesta eignatilfærsla Is-
landssögunnar. Hann ræddi um
öll frumvörpin sem fyrir liggja og
snerta þetta mál. Hann gagn-
rýndi frumvarp ríkisstjórnarinnar
nokkuð og sagði það ekki nægi-
lega vel ígrundað.
Hann sagði málið svo stórt að
hann legði til að skipuð yrði sér-
stök þingnefnd sem tæki þessi
mál til sérstakrar skoðunar, færi
yfir öll frumvörpin og afgreiddi
þau. Annars myndu fjórar þing-
nefndir þurfa að taka þessi mál til
afgreiðslu. Hann benti á að
eignaskipting lands á hálendinu
hefði verið til umræðu innan Al-
þingis með einum eða öðrum
hætti frá árinu 1919 að hrossa-
málið svokallaða kom upp. Það
snerist um beit hrossa á afrétti.
Til miðju jarðar
Ragnar Arnalds, flytur frumvarp
til stjórnarskrárbreytinga um
sama efni og er í frumvarpi Hjör-
leifs Guttormssonar. Hann sagði
að það vera sína skoðun að land-
eigandi eigi að eiga jarðhita og
aðrar auðlindir í jörðu niður á
100 m dýpi. Auðlindir sem væru
þar undir ættu að vera almenn-
Út í hött að ætla að
gefa landeigendum
yfjrráðrétt yfir land-
inu alveg niður til
miðju jarðar.
ingseign. Þetta þyrfti að lögfesta í
stjórnarskrá. Hann sagði það út í
hött að ætla að gefa landeigend-
um yfirráðrétt yfir landinu alveg
niður til miðju jarðar. Hann benti
á að hann hefði fyrst flutt frum-
varp um þetta mál árið 1965.
Margir hefðu síðar flutt frumvörp
um málið en þau hefðu ekki hlot-
ið afgreiðslu.
Guðný Guðbjörnsdóttir sagði
að gjaldtalvan, sem gert er ráð
fyrir í frumvarp karta, Kvenna-
lista og Kristínar Astgeirsdóttur
væri alveg sama eðlis og gjald-
taka í sjávarútvegi, veiði-
leyfagjaldið. Hún benti réttilega
á að þrjú aðal frumvörpin um
málið endurspegluðu grundvallar
ágreining í hálendismálinu, það
hvernig lara eigi með afrakstur-
inn af auðlindum landsins. Hún
sagði að um það væri fyrst og
fremst tekist á.
Yflrklór
Siv Friðleifsdóttir hefur áður
gagnrýnt frumvarp félagsmála-
ráðherra um sveitarstjórnarlög og
ákvæðin um hálendið í því. Hún
styður það ekki. Hún endurtók
þessa gagnrýni sína sl. fimmtu-
dag og tók fram að hún hefði fyr-
irvara lfka á ýmsu í frumvarpi rík-
isstjórnarinnar, sem flokksbróðir
hennar Finnur Ingólfsson iðnað-
arráðherra flytur.
Hjörleifur Guttormsson gagn-
rýndi bæði frumvarp fjórtán-
menninganna og frumvarp rílds-
stjórnarinnar eins og fram kom í
viðtali við hann í Degi á fimmtu-
daginn. Hann sagði frumvarp
fjórtánmenninganna vera yfirklór
krata vega EES-samningsins, sem
þeir hefðu barið í gegn á sínum
tíma. Þeir væru að reyna að bjar-
ga því að útlendingar gætu ekki
eignast þær auðlindir í jörðu sem
þeir sæktust eftir.
Siv Friðleifsdóttir tók
fram að hún hefði fyr-
irvara líka á ýmsu í
frumvarpi ríkisstjóm-
arinnar, sem flokks-
hróðir hennar Finiiur
Ingólfsson iðnaðar-
ráðherra flytiir.
Mesta ríMsvæding frá siðbót
Pétur H. Blöndal hélt mikla eld-
messu yfir þingheimi þegar þjóð-
lendufrumvarpið var til umræðu.
Hann kallaði það mestu rfkisvæð-
ingu frá siðhót. Verið væri að færa
40% af Iandinu til ríkisins. Land
sem enginn átti væri nú allt í einu
komið í eigu ríkisins. Hann sagði
að hraða ætti einkavæðingu hvar
sem því yrði komið við til mótvæg-
is við þessa ríkisvæðingu.
Pétur sagðist hins vegar ekki vita
skárri Ieið til lausnar þessu máli en
þjóðlendufrumvaqúð og því myndi
hann styðja það. Hann sagði að ekki
væri sama þjóð og ríki og því ætti að
kalla þetta ríkislendur.
Hver á Surtsey?
Olafur Þ. Þórðarson, sem nú situr á
þingi í forföllum Gunnlaugs Sig-
mundssonar, benti mönnum á að
margt af því sem í þjóðlendufrum-
varpinu er að finna væri í Grágás,
þeirri gömlu lögbók, og hefði aldrei
verið tekið úr lögum. Þar stæði að
öllum væri heimilt að ferðast um af-
rétti og öræfi, veiða sér þar til mat-
ar og beita hestum sínum. Hann
benti líka að inn í þjóðlendufrum-
varpið vantaði eyjar. Hann spurði,
hver á Surtsey eða hver á Kolbeins-
ey? Eignahald á eyjum þyrfti að
komast þarna inn.
Eins og af þessu má sjá er hér um
að ræða málefni sem skiptir þjóðina
miklu máli. Þjóðlendufrumvarpið
mun eflaust renna í gegn, eins og
sagt er. Hins vegar er enginn vafi á
því að mikil átök munu eiga sér stað
um hin frumvörpin.
HÁSKÓLINN
A AKUREYRI
LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998 - 9
Gáfu lyftu
Kiwanismenn f Borgarnesi
gáfu á dögunum lyftu í
sundlaugina í bænum.
Hún gerir fötluðu og
hreyfihömluðu fólki auð-
veldara að komast í sund-
laugina. A myndinni er
Ingimundur Ingimundar-
son forstöðumaður
íþróttamiðstöðvar Borgar- Úr sundlauginni í Borgarnesi.
ness að hífa Ragnar Ol- - mynd: jún guðmundsson.
geirsson, formann Félags
eldri borgara í Borgarnesi og nágrenni, úr sundlauginni.
Níu skip HB&Co við bryggiu
I'1:;. , .----------------- Níu skip I
Tvö af niu skipum HB&Co á Akranesi sem liggja
bundin við bryggju. - mynd: ohr
um jól og áramót. Það er verið að vinna
höldum við áfram að greiða laun,“ segir hann.
skip frá Haraldi Böðv-
arssyni hf. liggja bundin
við bryggju á meðan á
verkfalli sjómanna stend-
ur. Vinnsla er í gangi út
þessa viku á meðal lokið
var við það sem togararnir
komu með að landi. Stur-
laugur Sturlaugsson að-
stoðarframkvæmdastjóri
vonast til að starfsfólk
þurfi ekki að hópast í at-
vinnuleysisskráningu,
„þetta verði í þeim takti
sem það hefur verið í kring
þeim málum. Eins og er
Sextán keraiarar veikir
Sextán af rúmlega fimmtíu kennurum við Fjölbrautaskóla Vestur-
lands á Akranesi voru frá kennslu vegna veikinda á dögunum. „Þetta
var mjög slæmt í tvo daga, sérstaklega. Eg er búinn að vera hérna
lengi og ég man ekki eftir svona mörgum í einu fyrr,“ segir Hörður
Helgason aðstoðarskólameistari.
Framsóknarflokkurinn
Norður Þingeyjarsýsla - Húsavík
Almennir stjórnmálafundir verða haldnir sem hér segir:
Hótel Norðurljós, Raufarhöfn, þriðjudaginn 10. feb. kl. 17
Félagsheimilið Þórsver, Þórshöfn, þriðjudaginn 10. feb. kl. 21
Kaffistofa Fjallalambs, Kópaskeri, miðvikudaginn 11. feb. kl. 12
Félagsheimili Húsavíkur (2. hæð), miðvikudaginn 11. feb. kl. 17
Sérstakur gestur fundanna verður Finnur Ingólfsson
iðnaðar- og viðskiptaráðherra. Guðmundur Bjarnason
landbúnaðar- og umhverfisráðherra og Valgerður
Sverrisdóttir alþingismaður verða einnig á fundunum.
Allir velkomnir
F ramsóknarflokkurinn
Barnaverndarstofa
Fósturforeldrar óskast
Barnaverndarstofa óskar eftir að komast í samband við fólk
sem hefur áhuga á að taka að sér börn í fóstur, bæði til
skemmri og lengri tíma. Um er að ræða börn sem af ein-
hverjum ástæðum geta ekki verið hjá fjölskyldu sinni. Verið
er að leita að fólki sem getur hugsað sér að ganga þessum
börnum í foreldra stað og að leggja heilmikið á sig til þess
að það geti gengið. Sérstaklega er verið að leita að fólki
sem er tilbúið að taka að sér stálpuð börn. Flest barnanna
eiga við einhverja erfiðleika að stríða sem vinna þarf með.
Um er að ræða krefjandi og gefandi verkefni.
Upplýsingar veitir Hildur Sveinsdóttir, Barnaverndarstofu í
síma 552 4100.
Þorrablót
Þorrablót í Saurbæjarhreppi hinum forna verður
haldið í Sólgarði nk. laugardag 14. febrúar.
Húsið opnað kl. 19.45 og borðhald hefst
stundvíslega kl. 20.30.
Dúettinn Cantabil með þeim Gunnari Tryggvasyni
og Herdísi Ármannsdóttur sér um fjörið að loknum
skemmtiatriðum og fjöldasöng.
Brottfluttir sveitungar boðnir velkomnir.
Miðaverð aðeins kr. 2.500.
Miðapantanir og upplýsingar í símum 463 1296 og 463
1260. Miðar verða seldir í Sólgarði miðvikudaginn
11. febrúar klukkan 20.30-23.00.
Sjáumst hress og kát.
Nefndin.
Löggildingarnámskeið
í fótaaðgerðafræðum
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneytið, í samvinnu við
menntamálaráðuneytið og Fjölbrautaskólann við Ármúla,
ráðgerir að halda löggildingarnámskeið í fótaaðgerðafraeð-
um laugardaginn 14. mars 1998 - föstud. 20. mars 1998.
Rétt til að taka þátt í ofannefndu námskeiði eiga þeir sem
lokið höfðu námi í fótaaðgerð fyrir gildistöku reglugerðar nr.
184, 17. apríl 1991 útgefinni af heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytinu, um menntun, réttindi og skyldur fótaað-
gerðafræðinga, enda hafi þeir eigi áður hlotið starfsleyfi
heilbrigðis- og tryggingamálaráðherra.
F>eir sem áhuga hafa og telja sig eiga rétt á að taka þátt í
þessu námskeiði láti skrá sig á skrifstofu Fjölbrautaskólans
við Ármúla s. 581 4022, fyrir 20. febrúar 1998. Þátttöku-
gjald kr. 20.000.
Heilbrigðis- og tryggingamáiaráðuneytið.
OPIÐ HÚS
í Háskólanum á Akureyri að Sólborg laugardaginn 7. febrúar 1998. Deildir háskólans, bókasafn og samstarfs-
stofnanir kynna starfsemi sína. 200.000 naglbítar leika í sundlauginni að Sólborg kl. 12, 14 og 16. Ræðukeppni
milli framhaldsskóla á Akureyri og í Reykjavík í gagnvirku sjónvarpi kl. 11. Opið hús stendur frá kl. 11 til 17.
ALLIR ERU VELKOMNIR