Dagur - 07.02.1998, Blaðsíða 10

1
10 -LAUGARDAGUR 7. FEBRÚAR 1998
ÞJÓÐMÁL

Jámbrautarslys!
0JÁLMAR
ARNASON
ALÞINCISMAÐUR
SKRIFAR
Merkileg orð hafa fallið í kjölfar
prófkjörs R-listans. I sjálfu sér er
ekkert nýtt við að athugasemdir
heyrist eftir harða keppni. Kjarni
málsins er e.t.v. sá að þátttaka í
prófkjörinu var einstaklega góð
og hlýtur að auka aðstandendum
listans bjartsýni fyrir komandi
kosningar. Yfirlýsingar tals-
manna krata vekja þó upp hugs-
anir. R-listinn er kosningabanda-
lag fjögurra stjórnmálaflokka eða
hreyfinga. Grundvöllur listans er
samkomulag þess efnis að flokk-
arnir snúi bökum saman á
grundvelli ákveðinna Ieikreglna.
Markmiðið er aðeins eitt: Að R-
listinn haldi áfram um stjórnar-
tauma borgarinnar. Flokkarnir
hafa m.ö.o. orðið ásáttir um
þetta eina markmið - það er for-
senda framboðsins. Þess vegna
skjóta skökku við yfirlýsingar
talsmanna krata strax við lok
prófkjörsins. I raun eru þær svo
alvarlegar að jaðrar við óheilindi.
Hér skulu nefnd nokkur dæmi.
Formaður Alþýðuflokksins,
sem og nokkrir málsmetandi
kratar, sáu litla ástæðu til að
fagna góðri þátttöku í prófkjör-
inu né heldur til að lýsa bjartsýni
sinni með gengi listans í slagn-
um framundan - sem þó er til-
efni prófkjörsins. Yfirlýsingar
þeirra fjölluðu að mestu leyti um
mikilvægi sameiningar A-flokk-
anna á landsvísu, jafnt til þings
sem sveitarstjórna. Þá Iögðu þeir
þunga áherslu á forystuhlutverk
krata í því ferli öllu: „Lestin
verður ekki stöðvTjð." Skyndilega
var sem sameiningarbröltið væri
orðið meginatriði en árangur R-
listans í sjálfu sér tittlingaskítur.
Nú er engin ástæða til að amast
„En einmitt vegna þess aö R-listinn er samkomulag um kosningabandalag sem bundlð er við sveitarstjórnarkosningar í borg-
inni einni þá er það i raun ósvífni af forystu kratanna að blanda þessu tvennu saman, “ segir Hjálmar m.a. í gre/n sinni og vill
ekki blanda saman R-lista og sameiningu jafnaðarmanna.
yfir þessari skoðun kratanna
enda rembast þeir sem rjúpa við
staur með draum sinn að vopni.
Það sem vekur furðu og um-
hugsun eru skilaboðin til sam-
starfsaðila.
Verið með á miðjimni
Framsóknarflokkurinn er einn
samstarfsaðila - reyndar næst
stærstur á eftir Alþýðubandalagi
samkvæmt prófkjörinu. Fram-
sókn er ekki þátttakandi í brölti
kratanna á landsvísu enda sldl-
greinir flokkurinn sig á miðju ís-
lenskra stjórnmála. Vert er að
benda á þá staðreynd að íslensk
pólitík er á fleygiferð inn á miðj-
una - einmitt þar sem Framsókn
stendur. Hins vegar hefur flokk-
urinn hvorki óskað eftir né verið
boðið að taka þátt í bræðingn-
um. Við bendum hins vegar kjós-
endum á að gott svigrúm er inn-
an Framsóknarflokksins fyrir
frjálslynt fólk sem vill starfa í
pólitík. En einmitt vegna þess að
R-listinn er samkomulag um
kosningabandalag sem bundið er
við sveitarstjórnarkosningar í
borginni einni þá er það í raun
ósvífni af forystu kratanna að
blanda þessu tvennu saman.
Mér finnst það ekki vera heilla-
vænleg byrjun á kosningabaráttu
R-Iistans. Þetta framferði felur
nefnilega í sér þá hættu að skapa
tortryggni sem hlýtur að draga
mátt úr þeirri einlægni sem
nauðsynleg er í samstarfi margra
aðila.
Stóri-Kroppur
Annað merkilegt atriði kom fram
í yfirlýsingastraumi krata þessa
sömu helgi. Nefnilega það að
þeir hefðu með prófkjörinu sýnt
að kratar v'æru hið leiðandi afl í
bræðingi A-flokka. Ekki ætla ég
að blanda mér í þá keppni. En
tvennt vekur þó athygli í þessum
þætti yfirlýsinganna. Annars veg-
ar skilaboðin til allaballa - við
leiðum og þið komið á eftir.
Sannarlega ekki traustvekjandi
grunnur til bræðings og vekur
upp þá spurningu hvort tilgang-
ur krata sé í raun að bræða sam-
an flokka eða sprengja. Alltént er
ekki mikill hljómur trausts og al-
úðar í þessum þætti.
Þá vekur ekki síður athygli
hvaða skeyti hinir gömlu og
dyggu eðalkratar fá frá formanni
sínum og öðrum úr forystunni.
Gömlu kratarnir hlutu vissulega
heldur dapra útreið í prófkjör-
inp. Forystan sá hins vegar enga
ástæðu til að minnast á sína
gömlu félaga, sem orðið höfðu
undir sameiningarlest Sighvats,
hvorki til skýringa eða hug-
hreystinga.
Fleiri dæmi mætti nefna en ég
læt hér staðar numið. Eftir
stendur í mínum huga að í póli-
tík sem annars staðar þar sem
fólk starfar saman er grundvall-
aratriði að vera heiðarlegur og
trúr því sámstarfi sem myndar
hóp eða fylkingu. Sáttagjörð
byggir á tilslökun allra aðila en
svo fæst niðurstaða. Spurningin
snýst um að vera þeirri niður-
stöðu trúr. Mér finnst kratar
hafa gert sig seka um pínulítið
framhjáhald við R-listann og
grundvöll hans. Það veldur mér
áhyggjum.
Framferði krata í bræðingnum
minnir helst á tvo félaga. Annar
er hrumur og veiklulegur eftir
óheilsusamlegt líferni meðan
hinn er öllu betur á sig kominn
líkamlega. Sá hrumi býður þeim
hressa að þeir sameinist í einum
kroppi. „Eg fæ lifur, Iungu og
hjartað úr þér en svo skulum við
saman lifa góðu lífi.“
Atkvæ d agrei ð sl umark - ómark
ÞORSTEINN H.
GUNNARSSON
BÚFRÆÐIKANDIDAT
SKRIFAR
Framkvæmdastjóri Bændasam-
taka Islands Sigurgeir, vinur
minn fjallar um afgreiðslu bú-
vörusamnings í Degi 4. febrúar.
Viðbrögð hans koma ekki á óvart
og skal ég lána púður ef hann
skortir. Málið snýst ekki um
hvort svínabændur eigi að
ákveða kjör kúabænda. Málið
fjallar um samningsumboð, at-
kvæðagreiðslu og framsal á.lög-
vörðum samningsrétti Bænda-
samtaka Islands.
Það er öllum frjálst að fram-
leiða svínakjöt. Kúabændur hafa
aftur á móti ríkisstyrkta einok-
unaraðstöðu á hrámjólkurfram-
leiðslu í skjóli ríkisverndar. Það
er ekki sjálfgefið að svínabændur
eða aðrír félagsmenn í bænda-
samtökunum séu reiðubúnir að
afhenda einum markhóp í
bændastétt samningsréttinn.
Kúabændur selja nautgripaaf-
urðir inn á kjötmarkað, það hef-
ur áhrif á kjör svínabænda.
Landbúnaðarráðherra getur
lögum samkvæmt viðurkennt
einstök landssamtök framleið-.
enda búvara, að fengnu sam-
þykki Bændasamtaka Islands.
Með einhverjum skýrum hætti
verður slík samþykkt að verða til
og Iiggja fyrir. Ekkert slíkt mál
hefur verið lagt fram til sam-
þykktar eða synjunar f hreppa-
búnaðarfélögum Iandsins sem
eru hornsteinar að opnu lýðræð-
islegu félagskerfis bænda. Þar og
einungis þar liggur hið lögvernd-
aða samningsumboð og réttur.
Hann verður ekki frá bændun-
um skilinn nema með þeirra
samþykki. A sínum tíma var
kvótakerfið vandræða fyrirkomu-
lag sem bændur urðu að sætta
sig við í erfiðri stöðu. Nú eru
nýir tímar og bændaforystan
verður að svara kalli tímans.
Um alllangt skeið höfum við
nokkrir bændur haldið því fram
að kvótakerfi í Iandbúnaði stang-
aðist á við stjórnarskrá. Þessi
skoðun okkar hefur styrkst við
útkomu bókar Sigurðar Líndals
Iagaprófessors, sem heitir
Stjórnkerfi búvöruframleiðsl-
unnar og stjórnskipan Islands.
Hagsmunir af mjólkurfram-
leiðslu varða fleiri en þá sem nú
ganga reglulega til mjalta. Riðu-
bóndi sem búinn er að tví- eða
þrískera fjárstofn sinn getur haft
hagsmuna að gæta. Ungir bænd-
ur og jarðeigendur sem eru lagn-
ir við kýr gætu haft hagsmuni að
verja. Landsmönnum ber að
deila kjörum f þessu landi.
Sú aðferð sem uppi er nú um
atkvæðagreiðslu um málefni
bænda er að mínu mati ekki í
samræmi við samþykktir Bænda-
samtakanna. Það er ólýðræðis-
legt að þurfa að eiga kvóta til að
geta greitt atkvæði um eigin fé-
lagsréttindi og hafa áhrif á gang
mála. Stjórnmálafræðingar
mundu væntanlega kalla slíkt
kerfi lénsveldi. Slíkt kosningafyT-
irkomulag var uppi hér á Iandi
um 1843 en þá urðu bændur að
eiga 10 hundraða jörð og leigu-
liðar að hafa á Ieigu 20 hund-
raða jörð til að hafa atkvæðisrétt.
Kjarni málsins er þessi: Það er
búið að ryðja bændastéttina
nægjanlega svo óhætt er að hafa
atkvæðagreiðslu í hluta stéttar-
innar. Samningurinn verður
samþykktur og verður talinn
merki- um mikla samstöðu og
ánægju í bændastétt. Atkvæða-
greiðslan er ólýðræðisleg og
ósamboðin jafn ágætum samtök-
um og Bændasamtökum íslands
„Atkvæðagreiðslan er ólýðræðisleg og ósamboðin jafn ágætum samtökum
og Bændasamtökum íslands, “ segir gre/narhöfundur.
Myndin sýn/r aðsetur samtakanna.