Dagur - 05.05.1998, Blaðsíða 7

ÞRIBJUDAGUR S. MAÍ 1998 - 7
Tfe^ur
ÞJÓÐMÁL
Þðrf á sameiginlegu
átáki allra þjóða
IJALLPOR
ASGRIMS-
SON
utanrIkisráðherra
SKRtFAR
Mannkynið stendur nú frammi
fyrir mörgum vandamálum,
sem ekki verða leyst nema með
sameiginlegu átaki allra þjóða.
Má þar nefna umhverfismeng-
un, sem þekkir engin landa-
mæri, vímuefnavandann,
rányrkju á auðlindum jarðar,
vanþróun og misrétti. Þótt fá-
tækt, sjúkdómar og aðrar hörm-
ungar herji aðallega á þróunar-
ríkin, getur margskonar vá knú-
ið dyra hjá þjóðum, sem nú
njóta velmegunar. Við upphaf
nýrrar aldar er mikilvægi Sam-
einuðu þjóðanna æ augljósara,
því aðeins á vettvangi þeirra
geta þjóðir heims, sem búa við
mismunandi aðstæður, fundið
leiðir til úrbóta, sem eru öllum
í hag. Við íslendingar getum
ekki skorast úr leik í þessum
efnum.
Þátttakan í starfi Sameinuðu
þjóðanna hefur verið Islandi
afar mikilvæg, ekki síst til að
tryggja yfirráð yfir auðlindum
sjávar umhverfis landið. Því
miður getum við ekki tekið þátt
í öllum þeim verkefnum, sem
samtökin standa að, og vert
væri að sinna. Islendingar hafa
því reynt að beina kröftum sín-
um innan Sameinuðu þjóðanna
að þeim verkefhum, sem brýn-
ust eru í starfi þeirra og þar sem
framlag okkar skiptir mestu
máli. I samræmi við það tók Is-
land fyrir nokkrum árum sæti í
nefnd um sjálfbæra þróun, sem
heyrir undir Efnahags- og fé-
lagsmálaráð samtakanna
(ECOSOC), og beitti sér sér-
staklega fyrir málefnum hafsins
og vörnum gegn mengun sjávar.
Þátttaka í ECOSOC styrkir
stöðu íslands tnnan SÞ
Einnig var ákveðið að sækjast
eftir kjöri til Efnahags- og fé-
lagsmálaráðsins, til að styrkja
stöðu Islands innan Sameinuðu
þjóðanna með nánara samstarfi
við ríki, sem eiga sömu hags-
muna að gaeta, t.d. varðandi
stefnumörkun á sviði hafréttar-
mála. Þátttaka í ráðinu gefur
okkur góða möguleika til að láta
til okkar taka í ýmsum hags-
munamálum okkar, en fyrst og
fremst veitir hún tækifæri til
styrkja framlag Islands til
helstu velferðarmála alls mann-
kyns. Akvörðun um framboð til
ráðsins tengdist einnig umræð-
um um breytingar á samvinnu
Norðurlanda innan Sameinuðu
þjóðanna, í kjölfar inngöngu
Svíþjóðar og Finnlands í ESB,
og þörfinni á því að við Islend-
ingar styrktum alþjóðlega stöðu
okkar vegna hinna miklu breyt-
inga sem nú eiga sér stað í al-
þjóðastjórnmálum.
„íslensk stjórnöald munu áfram aðstoða þróunarríkin til sjálfshjálpar, eins og sfðustu ákvarðanir ríkisstjórnarinnar um aukin
framlög tii þróunarmá/a bera vott um., “ segir Halldór Ásgrímsson m.a. í grein sinni.
fsland fékk sæti í ráðinu í árs-
byijun í fyrra og heldur því til
ársloka 1999. Frá upphafi að-
ildar að Sameinuðu þjóðunum
höfum við aðeins einu sinni
áður átt sæti í Efnahags- og fé-
lagsmálaráðinu, en það var á ár-
unum 1985-1987. Fimmtíu og
fjögur ríki sitja í ráðinu á hveij-
um tíma.
Þótt Efnahags- og félags-
málaráðið sé ein af höfuðstofn-
unum Sameinuðu þjóðanna,
hefur það að mörgu leyti fallið í
skuggann af þekktari stofnun-
um samtakanna, eins og alls-
heijarþinginu og öryggisráðinu.
í stuttu máli vinnur ráðið í anda
sáttmála SÞ um alþjóðasam-
vinnu í efnahags- og félagsmál-
um (55. gr.), einkanlega hvað
snertir að bæta Iífskjör, tryggja
atvinnu, stuðla að félagslegri
þróun og umhverfisvernd, heil-
brigði, sinna menningar- og
menntunarmálum og mannrétt-
indum og finna lausn á vanda-
málum er lúta að þessu. Ráðið
fylgist einnig með framkvæmd
niðurstaðna hinna alþjóðlegu
stórráðstefna, sem haldnar hafa
verið á vegum samtakanna á
undanförnum árum.
Af þessu má ráða að starfsemi
ráðsins er afar umfangsmikil.
Undir það falla fjölmargar
nefndir og sérfræðingahópar
um efnahags- og félagsmál og
flestar sérstofnanir samtakanna
heyra stjórnskipulega undir ráð-
ið. Það kemur m.a. í hlut ráðs-
ins á hveijum tíma að kjósa
stjórnarnefndir mikilvægra
stofnana, eins og Rannsóknar-
og þjálfunarstöðvar kvenna,
Barnahjálparinnar, Þróunará-
ætlunar SÞ, Umhverfismálaá-
ætlunarinnar, Fólksfjöldaáætl-
unarinnar, Alþjóðamatvælaá-
ætlunarinnar, Alþjóðamatvæla-
ráðsins, Alþjóðlegu fíkniefna-
varnarnefndarinnar og Eyðni-
varnaráætlunar SÞ.
Skynsamleg nýting lifandi
auðlinda sjávai mikilvæg
fyrir fæðuöryggi alls heims-
ins
Á árfundi ráðsins sl. sumar voru
þróunarmál, aðallega með tilliti
til tjármagnsflæðis, íjárfestinga
og viðskipta, eitt meginvið-
fangsefnið. I umræðunum lögð-
um við áherslu á nauðsyn þess
að skapa í þróunarríkjunum
hagstætt umhverfi fyrir þróun-
arsamstarf, eðlilega starfsemi
fyrirtækja og afnám verslunar-
hafta, samhliða uppbyggingu á
sem flestum sviðum samfélags-
ins, m.a. í menningarmálum,
heilsugæslu, félagslegri þjón-
ustu og jafnréttismálum. I
þessu sambandi vöktum við Is-
lendingar sérstaklega athygli á
mikilvægi skynsamlegrar nýt-
ingar lífrænna auðlinda sjávar
og þýðingu hennar fyrir fæðu-
öryggi í heiminum, ekki síst fyr-
ir þróunarlöndin.
Islensk stjórnöald munu
áfram aðstoða þróunarrfkin til
sjálfshjálpar, eins og síðustu
ákvarðanir ríkisstjórnarinnar
um aukin framlög til þróunar-
mála bera vott um. Ahersla
verður lögð á þau svið, þar sem
við búum yfir sérþekkingu, eins
og í fiskiðnaði, jarðhita og
tækni. A síðustu misserum hafa
verið teknar ýmsar aðrar
ákvarðanir til að styrkja þróun-
arstarf Islands, t.d. stofnun
Sjávarútvegsskóla Sameinuðu
þjóðanna hér á landi, ný verk-
efni Þróunarsamvinnustofnun-
ar, framlag til Bosníuaðstoðar,
einkanlega á sviði heilbrigðis-
mála, og þátttöku í þróunar-
nefnd Alþjóðabankans.
Áhugi í þróuuarlöndum á
Sj ávarútvegsskólanum
I umræðum um málefni Há-
skóla Sameinuðu þjóðanna
gerðum við grein fyrir helstu
þáttum í starfsemi hins nýja
Sjávarútvegsskóla, sem tekur til
starfa síðar á árinu. Rektor Há-
skóla SÞ, Heitor Gurgulino de
Souza, þakkaði Islendingum
fyrir góða samvinnu við skólann
og ákvörðun um að efna til
starfsemi Sjávarútvegsskóla á
Islandi, til viðbótar við starf-
semi Jarðhitaskólans, sem starf-
að hefur hér á landi síðan 1979.
Þegar hefur komið fram mikill
áhugi á starfsemi Sjávarútvegs-
skólans í ýmsum þróunarlönd-
um, enda mun starfsemi hans
gefa fólki frá þessum löndum
ómetanlegt tækifæri til að öðl-
ast menntun og reynslu á öllum
sviðum sjávarútvegs, í veiðum
jafnt sem markaðssetningu.
ísland á sæti í nefnd uiii
endumýjanlega orkugjafa
Orkumál og möguleikar á nýt-
ingu endurnýjanlegrar orku eru
að verða æ mikilvægara mál á
vettvangi Sameinuðu þjóðanna.
A ársfundi Efnahags- og félags-
málaráðsins í sumar gafst tæki-
færi til að upplýsa um orkumál
Islendinga, möguleika á nýt-
ingu orku hér á landi og þá
þekkingu sem við höfum aflað
okkur á sviði endurnýjanlegrar
orku. I fyrravor var fulltrúi Is-
lands kosinn í sérfræðinga-
nefnd um nýja og endurnýjan-
lega orkugjafa í þágu þróunar,
sem er ráðgefandi gagnvart
ECOSOC. Fram eru komnar
hugmyndir um að halda heims-
ráðstefnu um orku fyrir 21. öld-
ina um aldamótin og er mikil-
vægt fyrir Islendinga að fylgjast
vel með þessu starfi. Þátttaka í
orkunefndinni styrkir einnig
starf Islands að orkumálum,
tækniþekkingu til útflutnings
og viðskiptum á því sviði.
Nefndin Ijallar m.a. um tengsl
orku og verndunar andrúms-
loftsins og sjálfbæra orku í þró-
unaraðstoð. Talið er að um tveir
milljarðar manna í þróunarríkj-
unum hafi ekki aðgang að raf-
orku og hamlar það framförum
á sviði efnahags- og félagsmála.
Undir ECOSOC starfar einnig
nefnd um náttúruauðlindir.
Hún er m.a. ráðgefandi um nýt-
ingu vatns, en ferskvatnsvanda-
mál er eitt viðkvæmasta vanda-
málið í þróunarlöndunum.
Vemd mannréttinda er for-
gangsatriði
Innan ráðsins lætur Island
einnig til sin taka í umræðum
um mannréttindamál. Við leggj-
um áherslu á að vernd mann-
réttinda er forgangsatriði og að
öllum ríkjum beri skylda til að
styrkja grundvallarréttindi.
Mikilvægt er að halda þessum
málflutningi áfram, ekki síst
með það í huga að í ár er þess
minnst að 50 ár eru liðin frá
samþykkt mannréttindayfirlýs-
ingar Sameinuðu þjóðanna. I
þessu sambandi má geta þess,
að innan Mannréttindaráðsins,
sem er ein af starfsnefndum
ECOSOC og fjallar um alþjóð-
lega mannréttindasamninga og
meint brot ýjegn ákvæðum
þeirra, hefur Island gerst aðili
að fjölmörgum ályktunum um
mannréttindabrot í einstökum
ríkjum.
Við leggjum áherslu á rétt-
indabaráttu kvenna og nauðsyn
þess að veita jafnréttisbarátt-
unni lið á alþjóðavettvangi.
Réttindi barna eru einnig verð-
ugt viðfangsefni, sem mikilvægt
er að leggja lið á vettvangi
ECOSOC, auk þess sem tæki-
færi gefst til að sinna betur
málefnum fatlaðra, aldraðs
fólks og æskunnar á alþjóða-
vettvangi.
Fjölmörg málefni koma til
kasta ráðsins og er rétt að beina
kröftunum að því sem mestu
máli skiptir. Má þar nefna starf
þess að fíkniefnavörnum. Is-
lendingar þurfa að sinna meira
alþjóðlegu starfi að þessu, ekki
síst með fyrirhugað aukaalls-
herjarþing SÞ í júní nk. um
fíkniefnavandann í huga, og
leitast við að tengja það átaki
gegn vímuefnaneyslu á Islandi
á meðal ungs fólks. Þess má
geta að fíkniefnanefnd SÞ er
ráðgefandi gagnvart ECOSOC
um fíkniefnavarnir. Henni er
meðal annars ætlað að fylgjast
með útfærslu alþjóðlegrar fram-
kvæmdaáætlunar á þessu sviði
og framvindu alþjóðlegs áratug-
ar gegn fíkniefnamisnotkun
1991-2000.
Það er von mín að þetta yfir-
lit gefi nokkra hugmynd um hið
víðtæka starf Efnahags- og fé-
lagsmálaráðsins. Arangurinn af
fyrsta starfsári Islands í ráðinu
er okkur hvatning til frekari
verka á þessum vettvangi innan
Sameinuðu þjóðanna. A þann
hátt nýtum við þá möguleika,
sem alþjóðasamstarf Samein-
uðu þjóðanna veitir í þágu
landsmanna, og leggjum jafn-
framt fram okkar skerf til vel-
ferðarmála alls mannkyns.