Dagur - 09.10.1998, Blaðsíða 6

\ - aee' naaöi^o, .e n”,at miTXft'i
6- FÖSTUDAGUR 9. OKTÓBER 1998
ÞJÓÐMÁL
Útgáfufélag: OAGSPRENT
Útgáfustjóri: eyjólfur sveinsson
Ritstjórar: stefán jón hafstein
ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Aðstoðarritstjóri: birgir guðmundsson
Framkvæmdastjóri: marteinn jónasson
Skrifstofur: strandgötu si, akureyri,
GARÐARSBRAUT 7, HÚSAVÍK
OG ÞVERHOLTI 14, REYKJAVÍK
Símar: 460 6ioo OG 800 7080
Netfang ritstjórnar: ritstjori@dagur.is
Áskriftargjaid m. vsk.: 1.680 kr. Á mánuði
Lausasöluverð: 150 KR. OG 200 KR. HELGARBLAÐ
Grænt númer: 800 7080
Símbréf auglýsingadeildar: 460 6161
Símar auglýsingadeildar: (REYKJAVíK)S63-i615 Ámundi Ámundason
(AKUREYRI)460-6191 G. Ómar Pétursson
OG 460-6192 Gréta Bjðmsdóttir
Netfang auglýsingadeildar: omar@dagur.is
Símbréf ritstjórnar: 460 6171(akureyri) 551 6270 (reykjavík)
Þrjár leiðir
í fyrsta lagi
Þegar núverandi kjördæmaskipun var tekin upp árið 1959 -
fyrir tæpum ijórum áratugum - varð um þá ákvörðun hatrömm
pólitísk rimma. Talsmenn Framsóknarflokksins lögðu þannig
ofuráherslu á hvílíkt skemmdarverk væri verið að vinna á ís-
lensku þjóðfélagi með því að skipta landinu upp í átta stór
kjördæmi. 1 málflutningi andstæðinganna var hið nýja íyrir-
komulag ekki aðeins aðför að landsbyggðinni heldur íslenskri
þjóðmenningu yfirleitt. Um þetta má lesa í málgögnum Fram-
sóknarflokksins á þeim tíma. Það er fróðleg upprifjun í ljósi
þeirra umræðna sem nú fara fram um að breyta þessu fjörutíu
ára gamla kerfi.
1 ððru lagi
Það sem Framsóknarflokkurinn taldi algjöra óhæfu áriðl959
veija nú ýmsir þungarvigtarmenn flokksins sem fyrirmyndar-
kerfi, eins og lesa mátti á síðum Dags í gær. Ein skýringin er
vafalaust sú að átta kjördæma kerfið var auðvitað miklu betri
hugmynd en andstæðingarnir vildu vera láta fyrir fjórum ára-
tugum. En til viðbótar kemur sígild íhaldssemi, tregða til að
breyta. Er þó ljóst að til að jafna atkvæðisrétt verður að gera
eitt af þrennu; sameina kjördæmi, fækka þingmönnum í nú-
verandi kjördæmum úti á landi eða gera landið allt að einu
kjördæmi. Allar þessar leiðir eru færar og hafa sína kosti og
galla. Líta má á þá leið sem forystusveit flokkanna stefnir nú
að sem áfanga að einu kjördæmi fyrir alla þjóðina.
í þriöja lagi
Það er svo alvarlegt umhugsunarefni hvort kjördæmamálið sé
ekki alltof mikilvægt fyrir þá einstaklinga sem nú sitja á þingi
til að þeir geti tekið afstöðu til málsins út frá hagsmunum
heildarinnar. Hætt er við að margir þingmenn skoði fyrirhug-
aðar breytingar fyrst út frá eigin persónulegu stöðu og þar
næst út frá hagsmunum þess flokks sem þeir tilheyra. Það eru
mannleg viðbrögð en alls ekki vænleg til að finna niðurstöðu
sem best hentar heildinni.
Elías Snæland Jónsson
Blætiseðli hersins
Enn er hermálið komið á dag-
skrá samfylkingar jafnaðar-
manna. Að þessu sinni er það
vegna þingsályktunartillögu
frá Seingrími J. og Kristínu
Halldórs sem er endurflutt á
Alþingi. Garri á auðvelt með
að sjá fyrir sér glottið á Stein-
grími þegar kom að þessu
þingmáli á dagskrá á ný, enda
sérdeilis vel til fundið hjá hon-
um. Sighvatur segir eitt og
Margrét annað - Sighvatur
getur ekki stutt tillöguna en
Margrét getur það og Stein-
grímur hlær. En þrátt fyrir
þennan ágreining kemur í ljós
nú eins og áður, að auðvitað
er enginn ágreiningur
um hermálið. Mönn-
um sýnist bara vera
ágreiningur um málið -
þetta er sýndar ágrein-
ingur. Samfylking jafn-
aðarmanna er eins
konar X-files dæmi,
sem Iifir samtímis á
tveimur tilverusviðum:
Raunverulega veru-
leikanum og sýndar
veruleikanum.
V
Algerlega sam-
mála
í raunverulega veruleikanum
er þau Sighvatur og Margrét
algerlega sammála um her-
málið vegna þess að það á að
ræða við Kanann um bókun-
ina við varnarsamninginn
hvort sem er upp úr aldamót-
unum. Um þetta eru þau
hjartanlega sammála (eins og
raunar allir þvi bókunin hefur
verið opinbert plagg allan tím-
ann). I sýndarveruleikanum
hins vegar er Sighvatur auð-
vitað áfram hliðhollur stefnu
Alþýðuflokksins ogJónsBald-
vins um að herinn fari hvergi
og dragi helst sem minnst úr
starfsemi sinni. Eins er það
með sýndarveruleikann hjá
Margréti, að auðvitað er hún á
móti hernum og Nato og hern-
aðarbandalögum og stríðinu í
Víetnam og heimsvaldastefnu
Bandaríkjanna almennt. I
sjálfu sér er þetta ekkert flókið
mál ef menn leggja sig eftir út-
skýringum formannanna og
láta hláturinn í Steingrími J.
ekki trufla sig.
Tvíeðli tilver-
unnar
Einhverjum kann að þykja
þetta tvíeðli tilverunnar sér-
kennilegt. Garra þykir það
hins vegar ekki, enda
vel að sér í þeim
marxísku kenningum
sem vinstrimenn
byggja á. I vinstrik-
reðsum á Islandi hefur
alltaf verið til siðs að
heíja mystík til vegs og
Steingrímur J. virðingar og að tala
Sigfússon. um tvíeðli hluta og fyr-
irbæra. Slíkt þykir bera
vott um djúpan skiln-
ing á marxisma, Ienínisma og
hugsun Maó tse Tungs.
Þannig hefur það t.d. Iengi
verið talið gáfumerki í þessum
hópi að tala af alvöruþunga
um „blætiseðli vörunnar" sem
Marx skrifaði um í Kapítalinu.
Allir vinstrimenn vita að Marx
sagði að „blætiseðli vörunnar"
væri dularfullt og sýndi hve
margbreytileg andlit varan
hefði. Enginn þeirra skyldi
hins vegar raunverulega um
hvað málið snerist eða skilur
enn. Herstöðvamálið er nú
komið í hlutverk vörunnar, það
hefur fengið „blætiseðli". Það
er dularfullt og margbreytilegt
og hefur mörg andlit. Eitt
þeirra er hlæjandi andlit
Steingríms J. GARRI
ODDUR
ÓLAFSSON
skrifar
Hvað skyldi hann Eínar á Hvals-
nesi í Lóni hafa sagt við því að
hann ætti að deila þingmönnum
sínum með Seltirningum og
Hvalsnesi á Romshvalanesi? Lík-
ast til hefði karlinn hlegið svo
hátt, að jötuninn í Lómagnúpi og
uxinn við Breiðafjörð hefðu
hrokkið upp og landvættirnar
orðið snarruglaðar þar sem fjórð-
ungarnir eru að verða þrír og ekki
dugir minna en að landnám Ing-
ólfs verður í fjórum kjördæmum.
Árás á Iandsbyggðina, kallar fé-
Iagsmálaráðherra hina nýju skip-
an og telur að nú muni hinar
dreifðu byggðir tæmast endan-
lega. Rök hans eru þau, að þing-
menn, og þeir einir, haldi Iífi í at-
vinnuvegum og fólki utan Inn-
nesja. A honum er að heyra að
landsbyggðamenn séu slíkar lið-
leskjur, að þeir séu ófærir um að
sjá sér og sínum farborða nema
með fulltingi þingmanna sinna,
sem þurfa að vera margir og öfl-
ugir til að berjast um atvinnu og
Burðarásar landsbyggðar
framfærslueyri handa sínum um-
bjóðendum.
Svona söngur hljómar víðar að
og er oft furðulegt að verða vitni
að hve fúsir margir landsbyggða-
menn eru að líða stjórnmálagörp-
um sínum að gera lítið úr getu og
framtaki heimamanna og vilja
láta þakka sér prívat og persónu-
lega að yfirleitt skuli
nokkurt mannlíf þrífast
í kjördæmum þeirra.
Krukkað í dellima
Sú trú, að þingmenn
séu burðarásar alls at-
hafnalífs í sínum kjördæmum, á
sinn þátt í því að aldrei næst sátt
um eðlilegar breytingar á kosn-
ingalögum. Nú er ekki sjálfgefið
að þær tillögur sem nú liggja fyr-
ir um efnið séu skárri en núver-
andi skipan eða einhver önnur,
eða hvort yfirleitt er tímabært að
krukka í kjördæmin.
Svo sýnist til dæmis að jöklar
landsins lendi í Suðurkjördæmi,
sem nær eftir endilöngu landinu
og umfaðmar þijú fjöímennustu
kjördæmin. Þá munu íbúar
Hafna deila þingmönnum með
sóknarbörnum Bjarnarnessóknar,
og munu þeir beita sér jöfnum
höndum að samgöngubótum í
Kirkjuvogi, í Almannaskarði og
Papósi.
Óþarfir þingmeim
Sambyggðum sveitar-
félögum Innnesja á að
deila í þrjú kjördæmi
og sneiða Reykjavík í
tvennt, því þar er slík
glás af þingmönnum að Reykvík-
ingar vita ekkert hvað þeir eiga
við þá að gera.
Ef pistlahöfundur má leyfa sér
þann munað að vera persónuleg-
ur, þá skal upplýst, að hann hefur
alið allan sinn kosningaldur í
Reykjavík. En aldrei, hvorki á
kosningadegi né endranær, hefur
hvarflað að honum að hann væri
að kjósa þingmenn fyrir sig eða
kjördæmi sitt, og fullyrðir að
meginþorra atkvæða í Reykjavík
er þannig farið. Aldrei hefur þing-
maður boðið þetta fólk til fundar
eða nokkru sinni haft persónu-
legt samband við það, aldrei spurt
um þarfir þess og óskir. Hafi ein-
hver þessara þingmanna borið
fram mál í nafni kjördæmis síns
eða varið hagsmuni þess, hefur
það farið framhjá viðkomandi.
Samt er ágætt að búa í Reykjavík.
Ef undirritaður fengi einhverju
að ráða, mundi hann með glöðu
geði afhenda Iandsbyggðarfólki
alla þingmenn kjördæmis síns og
væri lítil eftirsjá að þeim. Hins
vegar gætu þeir gagnast öðrum,
sé það rétt, að þingmannafjöldi
skeri úr um hvort landsbyggðin
nær að halda velli eða ekki.
Gjarnan má svo Miðbæjarflug-
völlurinn fylgja með, en hann er
sem drynjandi krabbamein í
hjarta annars ágæts byggðarlags.
-X^HT
spuitgsi
svárad
Á Krístinn H. Gunnars
son betur heiniíi í Fram-
sóhnarflohknum enAl-
þýdubandalaginu ?
Heimir Már Pétursson
framkvæmdastjóriAlþýðubandalags-
ins.
„Eg veit ekki
betur en Krist-
inn sé enn í Al-
þýðubandalag-
inu. Miðað við
hans eigin yfir-
lýsingar að und-
anförnu er hins-
vegar ekki undarlegt að margir
séu orðnir Iangeygir eftir ákvörð-
un hans um framtíðarnáttstað í
pólítík. Kristinn hefur beitt sér
fyrir mörgum þörfum málum
innan Alþýðubandalagsins sem
mörg hver koma fram í málefna-
skrá þeirri sem nefnd hefur skil-
að til forystumanna A-flokka og
Kvennalista. Má þar nefna
áherslur hans í sjávarútvegsmál-
um. Hvert pólítískt hjarta Krist-
ins slær að Iokum getur hinsveg-
ar aldrei orðið annað en per-
sónuleg ákvörðun, einsog hjá
öllu öðru fólki.“
Sr. Baldur Vilhelmsson
prestur í Vatnsflrði.
„Eg veit lítið um
þetta mál. Eg
svona heyrði
eitthvað af
þessu í fréttum
Utvarpsins í há-
deginu, svona
rétt í svefnrof-
unum því ég lagði mig eftir að
hafa borðað vel kæsta skötu. En
varðandi pólitíkina þá hef ég
undanfarna mánuði haft þá hug-
mynd að sitja bara heima í kosn-
ingunum í vor, en ég ætti svo
sem að hafa samband við Kristin
og ræða þetta eitthvað frekar við
hann. Við erum vel málkunnug-
ir.“
Sigrún Elsa Smáradóttir
varaborgaifidltníiReykjavíkurlistans.
„Kristinn hefur
staðið sig vel í
stjórnarandstöð-
unni og er sjálf-
stæður og gagn-
rýninn þing-
maður. Ef hann
færi yfir í Fram-
sóknarflokkinn væri hann í raun-
inni að skrifa undir allt það sem
þessi ríkisstjórn hefur gert. Það
efast ég um að hann vilji. Ég
vona að hann eigi áfram eftir að
taka þátt í stjórnmálum á vinstri
vængnum. Eg efast í rauninni
um að svona sjálfstæður þing-
maður rúmist innan Framsókn-
ar, en hann rúmast vel innan
samfylkingarinnar.“
Guöni Ágústsson
þingmaður Framsóknarflokks.
„Það er enginn
vafi að Kristinn
á ekki lengur
heima í flokki
sem verið er að
leggja niður.
Hann verður
aldrei krati.
Margir ágætir Alþýðubandalags-
menn eru í rauninni framsóknar-
menn og myndu með innkomu
sinni styrkja Framsóknarflokk-
• «
mn.